cơ quan chức năng đã phát hiện một số phương thức thủ đoạn hoạt động tội phạm như các tổ chức, cá nhân lợi dụng kẽ hở của pháp luật và một số quy định chưa chặt chẽ về BHXH, bảo hiểm thất nghiệp để thực hiện những hành vi lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, đặc biệt là quỹ ốm đau - thai sản hay tình trạng thu gom sổ BHXH của người tham gia BHXH đã nghỉ việc mà không nhận lại sổ, sau đó lập hồ sơ BHXH khống, chiếm đoạt tiền BHXH...
Theo đó, trong công tác đấu tranh ngăn chặn các hành vi vi phạm về BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), từ năm 2012 đến nay, lực lượng cảnh sát kinh tế các địa phương đã nhận và xử lý hàng trăm thông tin, tài liệu do cơ quan BHXH chuyển sang. BHXH các tỉnh, thành phố phối hợp với công an và các cơ quan thực hiện 835 cuộc thanh tra, kiểm tra, xác minh liên ngành tại 2.308 đơn vị (trong đó có 2.228 đơn vị sử dụng lao động; 80 cơ sở khám chữa bệnh BHYT; phối hợp xác minh làm rõ 86 hồ sơ, vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật). Cũng trong thời gian qua, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều trường hợp cố tình gian lận, trục lợi tiền trợ cấp thai sản, ốm đau.
Tại TP. Hồ Chí Minh, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về lạm dụng các chế độ chính sách để trục lợi quỹ BHXH. Theo đó, một số cá nhân đã cấu kết với nhau chiếm đoạt hơn 1,3 tỷ đồng tiền trợ cấp của 35 hồ sơ hưởng chế độ thai sản, 4 hồ sơ hưởng chế độ BHXH một lần. Có trường hợp cơ quan BHXH nhập không đúng mức lương tham gia BHXH dẫn đến thanh toán thừa 54 triệu đồng giải quyết chế độ cho 1 đối tượng nhưng nhiều lần cơ quan BHXH yêu cầu hoàn trả số tiền thừa, đối tượng vẫn không thực hiện.
Thanh toán bảo hiểm cho các trường hợp ốm đau, thai sản.
Tại nhiều địa phương khác, tình trạng cấu kết, chiếm đoạt tiền trợ cấp thai sản diễn ra khá nhiều. Nhân viên nhân sự và kế toán của một đơn vị ở Hải Dương đã cấu kết lập khống 36 hồ sơ, làm giả 44 hồ sơ thanh, quyết toán chế độ thai sản tại cơ quan BHXH để chiếm đoạt 867 triệu đồng. Tại tỉnh Bến Tre, bằng hành vi lập hồ sơ khống ở 13 công nhân đang làm việc tại đơn vị, một nhân viên đã thanh toán khống chế độ thai sản 255 triệu đồng. Hay tại Đồng Tháp, có đơn vị đề nghị thanh toán chế độ thai sản cho người lao động theo mức lương đã đăng ký tham gia BHXH là 18 triệu đồng/tháng trong khi đăng ký mức lương với cơ quan thuế là 2,5 triệu đồng/tháng.
Thậm chí có đơn vị ở Cần Thơ lập thủ tục tuyển lao động là phụ nữ mang thai, thực hiện đăng ký đóng BHXH nhưng thực tế không làm việc tại đơn vị để trục lợi BHXH thông qua việc giải quyết hưởng chế độ thai sản khi sinh con.
Cơ quan chức năng tỉnh Đồng Nai đã phát hiện tình trạng đối tượng làm giả các chứng từ như: giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH, giấy khai sinh, giấy ra viện, giấy chứng minh nhân dân... nộp cơ quan BHXH để thanh toán các chế độ BHXH. BHXH tỉnh đã chuyển 116 hồ sơ, giấy tờ làm giả để hưởng chế độ ốm đau, thai sản với số tiền 394 triệu đồng cho cơ quan công an để xác minh, làm rõ.
Ở Đồng Tháp, có đơn vị đề nghị thanh toán chế độ thai sản cho người lao động theo mức lương đã đăng ký tham gia BHXH là 18 triệu đồng/tháng trong khi đăng ký mức lương với cơ quan thuế là 2,5 triệu đồng/tháng; việc đăng ký chênh lệch mức lương này để lạm dụng chế độ thai sản... Kết quả, đã yêu cầu thu hồi, xuất toán hơn 48 tỷ đồng do lạm dụng các chi phí khám chữa bệnh BHYT, đồng thời kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính 459 tổ chức, cá nhân vi phạm...
Các tội phạm trên thường lợi dụng kẽ hở của pháp luật và một số quy định chưa chặt chẽ về BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cũng như kẽ hở của chính quyền địa phương trong việc chứng thực các văn bản giấy tờ để làm giả giấy khai sinh hoặc giấy chứng sinh bản sao và thực hiện lập hồ sơ giả mạo đề nghị cơ quan BHXH thanh toán tiền trợ cấp thai sản. Có tình trạng đối tượng ngoài xã hội thông đồng với doanh nghiệp thu gom, mua sổ BHXH của người tham gia BHXH đã nghỉ việc mà không nhận lại sổ, sau đó lập hồ sơ BHXH khống, chiếm đoạt tiền BHXH.