Qua thanh tra, TTCP phát hiện nhiều vi phạm của ACV trong các lĩnh vực quản lý, sử dụng đất, cổ phần hóa, thu dịch vụ phí hàng không...
Nhiều sai phạm, tồn tại về tài chính
Kết luận thanh tra cho thấy, từ năm 2007 đến hết năm 2014, ACV đã trích trước tiền thuê đất vào chi phí sản xuất kinh doanh trên 767 tỷ đồng nhưng chưa nộp ngân sách nhà nước trên 326 tỷ đồng và không hòa nhập vào kết quả kinh doanh chênh lệch giữa số tiền đã trích với số tiền thuê đất thực tế phải nộp làm tăng chi phí sản xuất, giảm lợi nhuận sau thuế, dẫn đến giảm số tiền nộp ngân sách trên 309 tỷ đồng và giảm trích lập Quỹ đầu tư phát triển để lại ACV số tiền 132 tỷ đồng.
Đến thời điểm thanh tra, ACV chưa hoàn thành việc quyết toán với cơ quan thuế, đồng thời chưa làm việc với Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài chính các địa phương để xác định việc nộp tiền thuê đất tính đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp 30/6/2014 và từ thời điểm 1/7/2014 đến 31/3/2016 để xử lý dứt điểm tiền thuê đất trước khi ACV chuyển sang công ty cổ phần vào ngày 1/4/2016. Kết luận chỉ rõ, công tác quyết toán cổ phần hóa tại ACV chậm, chưa hoàn thành quyết toán cổ phần hóa nên nhiều tồn tại về tài chính chưa được xử lý kịp thời. Việc đàm phán với cổ đông chiến lược đến thời điểm thanh tra chưa thành công, vì vậy mục tiêu nhà nước thoái vốn chưa đạt được.
TTCP phát hiện 21 cảng hàng không trên cả nước đang thu tiền dịch vụ đường dẫn vào nhà ga hàng không sai quy định.
Bên cạnh đó, kết luận thanh tra cho thấy, việc thống nhất phê duyệt giá trị đền bù, hỗ trợ di dời giải phóng mặt bằng với tổng giá trị trên 100 tỷ đồng, trong đó trên 61,6 tỷ đồng là tiền đền bù giải phóng mặt bằng theo giá trị xây mới 100% nhà, công trình trên đất theo suất đầu năm 2014 là vi phạm Nghị định 47/2014 của Chính phủ về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
Về tình trạng ôtô đưa đón khách vào đường dẫn nhà ga (tạm dừng dưới 3 phút) phải nộp phí cho các cảng hàng không quá cao, khiến người dân bức xúc, TTCP kết luận có 21 cảng hàng không thu phí dịch vụ này sai quy định. Trong giai đoạn từ tháng 1 đến 12/2015, tổng doanh thu từ thu phí ra vào của 19/21 cảng hàng không là gần 551 tỷ đồng. Việc thu không đúng quy định tuy mang lại lợi ích cho ACV, cho Nhà nước (khi ACV chưa cổ phần hóa) nhưng vi phạm nghiêm trọng các quy định của pháp luật, gây thiệt hại cho hành khách và hiện chưa có hướng khắc phục triệt để, trách nhiệm thuộc Bộ GTVT và ACV.
Buông lỏng trong quản lý “đất vàng”
Kết luận thanh tra cho biết, đến thời điểm năm 2016, ACV và 22 chi nhánh cảng hàng không, sân bay trên cả nước đang quản lý và sử dụng hơn 3.100ha đất. Trong đó, nhiều khu “đất vàng” nhưng việc quản lý, sử dụng đất và tài sản trên đất không đúng quy định. Cụ thể, TTCP phát hiện tại lô đất có diện tích gần 6.100m2 tại số 1A Hồng Hà (phường 2, quận Tân Bình, TP.HCM) và 10 Trung tâm Giao dịch hàng không (23.126m2) thuộc trường hợp Nhà nước cho thuê đất trả tiền hàng năm nhưng được ACV và các chi nhánh cảng hàng không cho thuê tài sản trên đất, cho thuê lại đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất vào các mục đích như: showroom ôtô, chi nhánh giao dịch ngân hàng, trung tâm dạy ngoại ngữ, khách sạn, nhà hàng, quán cà phê, cửa hàng bán quần áo,... “Những việc làm trên là sử dụng đất không đúng mục đích khi Nhà nước cho thuê, vi phạm Điều 175 Luật Đất đai năm 2013” - kết luận chỉ rõ.
Qua thanh tra còn phát hiện Cảng vụ hàng không chưa xác định chi tiết toàn bộ diện tích đất công không có mục đích kinh doanh và diện tích đất có mục đích kinh doanh tại các cảng hàng không, sân bay; chưa chủ động phối hợp với địa phương xác định ranh giới, mốc giới,... để được chính quyền địa phương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên 7.225ha tại 11 cảng hàng không, sân bay. Chưa có quyết định giao lại trên 2.888ha đất đối với đất được Nhà nước giao không thu tiền sử dụng, chưa ký hợp đồng thuê trên 197ha đất đối với đất được Nhà nước cho thuê trả tiền hàng năm; chưa thu tiền thuê đất đối với ACV tại các cảng hàng không, sân bay vi phạm quy định.
TTCP khẳng định, ACV chưa làm thủ tục thuê đất với Nhà nước, các cơ quan quản lý nhà nước, chưa ký hợp đồng thuê đất, chưa ban hành đơn giá thuê đất, đôn đốc thu tiền thuê đất. Điều này dẫn đến, ACV chưa nộp tiền thuê đất trên 344 tỷ đồng (tính từ ngày 1/7/2007 đến 31/12/2015). Cụ thể, đất tại cảng hàng không, sân bay gần 313 tỷ đồng; đất ngoài cảng hàng không, sân bay trên 31 tỷ đồng, trong đó có trên 17,9 tỷ đồng là số tiền Cảng hàng không Quốc tế Nội Bài phải nộp bổ sung do kê khai sai 64.224m2.
Trước những vi phạm trên, Tổng TTCP đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành, địa phương liên quan xử lý các tồn tại, vi phạm đã được chỉ ra sau thanh tra. Trong đó, Bộ GTVT phối hợp với Bộ Tài chính thực hiện xử lý các tồn tại về tài chính, tài sản để quyết toán việc cổ phần hóa của ACV; sớm xây dựng cơ chế quản lý, sử dụng và phê duyệt phương án cho thuê các tài sản khu bay đã được loại khỏi giá trị của doanh nghiệp của ACV khi cổ phần hóa. Bộ GTVT và ACV chỉ đạo, thực hiện xử lý trách nhiệm theo thẩm quyền đối với các cá nhân, đơn vị có liên quan đến thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trong quản lý, sử dụng vốn, tài sản, cổ phần hóa, đầu tư xây dựng theo kết luận thanh tra.