Khu Bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Pù Luông có tổng diện tích 16.986 héc-ta, nằm trên địa bàn 5 xã vùng cao của tỉnh Thanh Hóa gồm: Pù Luông, Cổ Lũng, Hồi Xuân, Phú Xuân và Phú Lệ.
Theo thông tin từ Khu BTTN Pù Luông, dựa trên kết quả khảo sát thực địa từ năm 2016 - 2024, nghiên cứu đã xác định được một danh sách toàn diện về hệ lưỡng cư và bò sát, với tổng cộng 103 loài được ghi nhận, bao gồm 40 loài Lưỡng cư thuộc 8 họ, 25 giống và 63 loài Bò sát thuộc 14 họ, 43 giống.
Ếch cây sần Bắc Bộ tại Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Ảnh: Ban Quản lý Khu BTTN Pù Luông.
Con số này khẳng định Khu BTTN Pù Luông là một khu vực có tính đa dạng sinh học cao, đóng vai trò là môi trường sống quan trọng cho quần thể bò sát và lưỡng cư ở miền Bắc Việt Nam.
Một trong những đóng góp nổi bật nhất của nghiên cứu là các ghi nhận mới, phản ánh sự phong phú vẫn còn tiềm ẩn của khu vực, với 4 loài được ghi nhận lần đầu tiên ở tỉnh Thanh Hóa: Occidozyga lingnanica (Ếch bầu Lĩnh Nam); Vietnamophryne orlovi (Nhái lùn Orlov); Zhangixalus dennysi (Ếch cây Denny) và Pseudocalotes brevipes (Rồng đất đuôi ngắn).
Rồng đất được phát hiện tại Khu BTTN Pù Luông.
Cùng với 30 loài được ghi nhận lần đầu tiên tại Khu BTTN Pù Luông, có 12 loài lưỡng cư và 18 loài bò sát đáng chú ý như Leptobrachella namdongensis (Cóc mày Nam Đông), Tylototriton pasmansi (Cá cóc hoa văn Pasmans), Python bivittatus (Trăn đất), Ophiophagus hannah (Rắn hổ chúa), Platysternon megacephalum (Rùa đầu to) và Manouria impressa (Rùa núi viền).
Các loài được tìm thấy chủ yếu ở ba sinh cảnh chính: Rừng thứ sinh, rừng thứ sinh bị tác động và khu vực nông nghiệp. Trong đó, rừng thứ sinh là sinh cảnh quan trọng nhất, là nơi cư trú của đa số các loài, đặc biệt là những loài quý hiếm và có yêu cầu sinh cảnh khắt khe.
Rắn lệch đầu kinh tuyến tại Khu BTTN Pù Luông.
Trong số 11 địa điểm khảo sát, khu vực rừng gần thôn Pù Luông có mức độ đa dạng loài cao nhất với 50 loài được ghi nhận. Các khu vực vùng đệm như thôn Pà Ban, thôn Khuyn, thôn Eo Điếu có chất lượng rừng tốt và diện tích rộng, là nơi tập trung nhiều loài nhất.
Khu BTTN Pù Luông sở hữu giá trị bảo tồn rất cao, thể hiện qua việc là nơi cư trú của nhiều loài động vật nguy cấp, quý hiếm với 20 loài được liệt kê trong Sách Đỏ Việt Nam, bao gồm 4 loài cực kỳ nguy cấp; 4 loài nguy cấp; 13 loài trong Danh lục Đỏ IUCN; 9 loài trong Công ước CITES và 9 loài thuộc diện quản lý theo Nghị định 84/2021/NĐ-CP, với các đại diện tiêu biểu như Rùa đầu to (CR), Rùa hộp trán vàng (CR), Rắn hổ chúa (CR) và Cá cóc hoa văn Pasmans (EN).
Rùa đầu to tại Khu BTTN Pù Luông.
Tuy nhiên, quần thể các loài này đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa như chăn thả gia súc trong rừng và nạn săn bắt để lấy thịt, làm thuốc, và buôn bán động vật cảnh. Do đó, nghiên cứu này không chỉ cập nhật danh sách loài một cách đầy đủ nhất mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của Khu BTTN Pù Luông như một khu vực có mức độ ưu tiên bảo tồn cao, đồng thời cảnh báo về các nguy cơ đe dọa trực tiếp đến sự tồn vong của các loài.
