Mới đây, các nhà khoa học đã phát hiện một hóa thạch độc đáo mắc kẹt trong hổ phách Myanmar có niên đại 99 triệu năm, chứa đựng một loài đom đóm cổ đại chưa từng được biết đến trước đây.
Hóa thạch đom đóm cổ đại có tên Flammarionella hehaikuni trong hổ phách Myanmar 99 triệu năm tuổi. (Ảnh: Tiến sĩ: Chenyang Cai)
Đây chỉ là loài đom đóm thứ hai từ Đại Trung sinh được xác định, mang đến nhiều thông tin quý giá về quá trình tiến hóa của loài côn trùng phát sáng này.
Tháng 7/2022, một nghiên cứu đã chỉ ra rằng đom đóm có khả năng phát quang sinh học - nghĩa là chúng phát sáng trong khi bay - ít nhất từ 100 triệu năm trước.
Tuy nhiên, do cơ thể mềm của côn trùng thường không dễ bảo quản trong hóa thạch, việc tìm ra chúng là vô cùng hiếm hoi và khó khăn. Phát hiện này hy vọng sẽ mở ra những hiểu biết mới về sự tiến hóa của loài bọ cánh cứng này.
Flammarionella hehaikuni: Mắt xích quan trọng trong lịch sử tiến hóa đom đóm
Hóa thạch vừa được phát hiện thuộc về loài đom đóm mới được đặt tên là Flammarionella hehaikuni, có thể chính là chìa khóa quan trọng giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về lịch sử tiến hóa của đom đóm.
Hóa thạch cho thấy những đặc điểm quan trọng như cơ quan phát sáng ở bụng đã tồn tại từ giữa kỷ Phấn Trắng (kỷ cuối trong Đại Trung sinh), cách đây khoảng 100 triệu năm.
Tiến sĩ Chenyang Cai, nhà nghiên cứu chính của phát hiện này, chia sẻ: "Thật thú vị khi tưởng tượng rằng khủng long có thể đã thấy những ánh sáng lấp lánh của đom đóm khi màn đêm buông xuống".
Ban đầu, tiến sĩ Cai cho rằng hóa thạch này là của một loài bọ cánh cứng khác, nhưng sau khi nghiên cứu kỹ lưỡng, ông đã phát hiện ra cơ quan phát sáng đặc trưng của đom đóm.
Đom đóm thời kỳ khủng long
Tiến sĩ Oliver Keller, một chuyên gia về đom đóm, cho biết chỉ có khoảng 10 loài đom đóm được biết đến từ hóa thạch, điều này khiến phát hiện mới trở nên vô cùng quý giá.
Cơ quan phát sáng nằm ở bụng của loài đom đóm cổ đại này tương tự như cơ quan phát sáng ở đom đóm hiện đại. (Ảnh: Tiến sĩ Chenyang Cai)
Với sự hiếm hoi của hóa thạch đom đóm từ Đại Trung sinh, phát hiện này có thể giúp xác định niên đại tiến hóa của loài côn trùng này chính xác hơn, đồng thời cung cấp thêm dữ liệu mới cho nghiên cứu về các loài đom đóm cổ đại.
Hiện nay, trên toàn thế giới có hơn 2.000 loài đom đóm, nhưng phát hiện về Flammarionella hehaikuni cho thấy các loài đom đóm cổ đại có sự đa dạng đáng kinh ngạc.
Dù loài đom đóm mới này có nhiều điểm tương đồng với đom đóm hiện đại, nhưng vẫn có những khác biệt rõ rệt, đặc biệt là ở cặp râu độc đáo của nó. Các nhà nghiên cứu tin rằng sự khác biệt này có thể liên quan đến đặc điểm giới tính của loài.
Hóa thạch dài chưa đầy 1 cm này còn tiết lộ rằng đom đóm thời Đại Trung sinh có khả năng phát sáng đa dạng hơn những gì chúng ta từng nghĩ. Dù vậy, cơ chế phát sáng của chúng vẫn giống với những loài đom đóm hiện đại mà chúng ta thấy ngày nay.
Các nhà khoa học hy vọng rằng trong tương lai, nhiều hóa thạch đom đóm cổ sẽ được phát hiện, giúp làm sáng tỏ thêm về nguồn gốc và quá trình tiến hóa của loài côn trùng phát sáng này.
Mặc dù đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc nghiên cứu sự tiến hóa của đom đóm, vẫn còn rất nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp, chẳng hạn như giai đoạn ấu trùng của đom đóm từ thời Đại Trung sinh.
