Viện Ung thư Quốc gia Mỹ định nghĩa khối u là một khối mô bất thường hình thành khi các tế bào phân chia hơn mức bình thường hoặc không chết khi đáng lẽ ra phải chết. Khối u phát triển khi các tế bào sinh sản quá nhanh, không kiểm soát được.
Có ba loại khối u chính gồm lành tính, tiền ác tính và ác tính (là ung thư). Các khối u khác nhau có kích thước từ một nốt nhỏ cho đến một khối lớn và có thể xuất hiện mọi nơi trong cơ thể. Một số khối u lành tính có thể trở thành tiền ác tính và sau đó là ung thư. Mọi người cần theo dõi sát sự tăng trưởng của khối u để loại trừ ung thư.
Tế bào bình thường sẽ phát triển, phân chia và thay thế nhau nhưng khi chúng sinh sản quá nhanh, không kiểm soát sẽ thành các khối u cả lành tính và ung thư.
Khối u lành tính
Những khối u này không phải là ung thư, không xâm lấn mô lân cận hoặc lan sang các bộ phận khác. Hầu hết các khối u lành tính không gây hại, không có khả năng ảnh hưởng đến các bộ phận khác. Tuy nhiên, chúng có thể gây đau và các vấn đề khác nếu chèn ép vào dây thần kinh hoặc mạch máu.
Nếu phẫu thuật loại bỏ, loại u này thường không tái phát. Các khối u lành tính có thể phát triển do vết thương, nhiễm trùng, tiếp xúc độc tố hoặc bức xạ từ môi trường, căng thẳng, tiền sử gia đình mắc khối u, chế độ ăn uống không lành mạnh.
Các khối u lành tính gồm:
U tuyến: Phát triển trong biểu mô tuyến, màng mỏng bao phủ các tuyến, cơ quan và các cấu trúc khác trong cơ thể. U tuyến phổ biến như u đại tràng, u xơ tuyến vú, u tuyến gan. U tuyến có thể thay đổi và trở thành ung thư tuyến.
U xơ: Đây là những khối u phát triển trên mô xơ hoặc mô liên kết của bất kỳ cơ quan nào. Phổ biến là u xơ tử cung gây chảy máu âm đạo, đau vùng chậu hoặc khó chịu khi tiểu, tiểu không tự chủ...
Ngoài ra còn có u xơ mạch, xuất hiện dưới dạng những vết sưng nhỏ màu đỏ trên mặt và u xơ da xuất hiện trên da, thường ở cẳng chân. Một số u xơ gây ra triệu chứng và cần phẫu thuật, số ít có thể thay đổi và trở thành sarcoma (một loại ung thư).
U máu: Hình thành khi các mạch máu phát triển quá mức. Chúng có thể xuất hiện dưới dạng các vết đổi màu trên da hoặc phát triển bên trong cơ thể. U máu thường xuất hiện khi mới sinh và biến mất trong giai đoạn trẻ em. Bệnh thường không cần điều trị nhưng có thể phải phẫu thuật nếu chúng không biến mất.
U mỡ: Một dạng khối u mô mềm, gồm các tế bào mỡ. U mỡ thường xuất hiện ở người từ 40-60 tuổi và không có khả năng trở thành ung thư. Hầu hết u mỡ nhỏ, không đau, mềm khi chạm vào. U thường xuất hiện ở lưng, vai, cánh tay, mông và chân.
Khối u tiền ác tính
Đây là các khối u mà các tế bào trong đó chưa phải là ung thư nhưng chúng có nhiều khả năng trở thành ác tính. U tiền ác tính gồm:
Dày sừng quang hóa: Tình trạng này còn gọi là dày sừng ánh nắng, gồm các mảng da dày có vảy và sần sùi. Bệnh có nhiều khả năng ảnh hưởng đến người da trắng hơn và tiếp xúc với ánh nắng mặt trời làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Đôi khi, dày sừng quang hóa chuyển thành ung thư biểu mô tế bào vảy.
Loạn sản cổ tử cung: U thường xảy ra trong các tế bào lót cổ tử cung do virus gây u nhú ở người (HPV) gây ra. Các tế bào có thể trở thành ác tính sau 10-30 năm, dẫn đến ung thư cổ tử cung.
Chuyển sản của phổi: Sự tăng trưởng tế bào xảy ra trong phế quản, các ống dẫn không khí vào phổi, lớp lót của phế quản chứa các tế bào tuyến. Chúng có thể thay đổi và trở thành ung thư tế bào vảy, nhất là người hút thuốc.
Bạch sản: Bệnh gây ra các mảng trắng dày hình thành trong miệng. Các mảng này không đau, có hình dạng bất thường, các cạnh nổi lên và rất khó loại bỏ. Bác sĩ sẽ sử dụng tia laser hoặc phẫu thuật để loại bỏ các mảng trắng trong miệng nếu nghi ngờ ung thư.
Nếu phẫu thuật loại bỏ, loại u này thường không tái phát. Ảnh minh họa
U ác tính
Khối u ác tính là ung thư, phát triển khi các tế bào tăng sinh không kiểm soát được. Chúng có thể phát triển nhanh chóng và lan sang các bộ phận khác của cơ thể gọi là di căn, đe dọa tính mạng. Một số tế bào ung thư phát triển chậm hơn nhiều theo thời gian.
Các loại khối u ác tính khác nhau bắt nguồn từ các loại tế bào khác nhau:
Ung thư biểu mô: Khối u hình thành từ các tế bào biểu mô, có trong da và mô bao phủ các cơ quan. Ung thư biểu mô phổ biến xảy ra ở dạ dày, tuyến tiền liệt, tuyến tụy, phổi, gan, ruột kết, vú.
Sarcoma: Loại ung thư bắt nguồn từ các tế bào bên ngoài tủy xương, trong mô liên kết, thường xảy ra ở sụn, xương, mỡ và dây thần kinh.
U tế bào mầm: Ung thư phát triển trong các tế bào sản xuất tinh trùng và trứng. Chúng thường xuất hiện ở buồng trứng hoặc tinh hoàn; di căn não, bụng, ngực.
Blastoma: Khối u hình thành từ mô phôi hoặc tế bào đang phát triển. Bệnh phổ biến hơn ở trẻ em. Chúng có thể dẫn đến các khối u trong não, mắt hoặc hệ thần kinh.
U màng não: Đây là một trong những loại u não phổ biến nhất, bắt nguồn từ các tế bào màng não.
Các yếu tố nguy cơ có thể phát triển u ác tính
Đó là :
- Nghiện hút thuốc.
- Lạm dụng rượu bia.
- Tiếp xúc với hóa chất gây ung thư.
- Nhiễm virus HPV.
- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư, đột biến gene (di truyền), béo phì cũng có nguy cơ cao mắc ung thư.
Xem thêm video được quan tâm:
Cảnh báo tư thế ngồi dễ mắc thoái hoá cột sống I SKĐS
