Vảy nến là một trong những bệnh da hay gặp ở Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới. Thực tế là bệnh này khó kiểm soát, dễ bị tái phát nhiều lần nên người bệnh không kiên trì khi chữa bệnh. Vì bệnh liên quan đến vẻ bề ngoài, thẩm mỹ nên khi bị mắc bệnh vảy nến hay ngại ngùng, giấu bệnh và nhiều bệnh nhân thường nghe theo lời quảng cáo chữa khỏi hẳn bệnh vảy nến nên đã tự ý đi điều trị, gây hậu quả nặng nề.
Nhân Ngày Vảy nến thế giới (29/10), Phóng viên báo Sức khỏe &Đời sống đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Lê Hữu Doanh – Phó Giám đốc bệnh viện Da liễu Trung ương về căn bệnh này.
Phóng viên: Thưa PGS, vảy nến là một trong những bệnh về da hay gặp xin ông cho biết thực trạng bệnh vảy nến hiện nay?
PGS.TS Lê Hữu Doanh: Bệnh vảy nến là bệnh da mạn tính. Có người cho rằng đó là một trong các “nỗi khốn khổ của con người” làm cho người bệnh trong tâm trạng xấu hổ và ngượng ngùng. Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, căn bệnh mạn tính này ảnh hưởng tới sức khỏe của khoảng 2-3% dân số thế giới. Hiện có khoảng 125 triệu người mắc bệnh. Ở Việt Nam tuy chưa có số liệu điều tra chính xác nhưng theo ước tính có từ 1,5-2% dân số mắc bệnh vảy nến. Biểu hiện thường gặp nhất là vảy nến thể thông thường (Psoriasis vulgaris) là bệnh mạn tính, tái phát, có mảng và sẩn màu đỏ có vẩy trắng bạc.
Tại Bệnh viện Da liễu Trung ương hiện đang quản lý hơn 2000 hồ sơ bệnh nhân mắc bệnh vảy nến. Hầu hết các trường hợp vảy nến là thể nhẹ, một số trường hợp thể vừa và thể nặng cần được dùng các thuốc toàn thân trong điều trị.
PGS.TS Lê Hữu Doanh – Phó Giám đốc bệnh viện Da liễu Trung ương .
Phóng viên: Xin ông cho biết bệnh vảy nến có liên quan đến lứa tuổi, giới tính hay không?
PGS.TS Lê Hữu Doanh: Bệnh vảy nến thường xuất hiện ở tuổi ngoài 20, có thể gặp ở người lớn tuổi ngoài 50, đôi khi ở trẻ nhỏ dưới 10 tuổi và nếu ở tuổi này thì thường có yếu tố gia đình với biểu hiện bệnh nặng hơn, kéo dài hơn. Tỷ lệ bệnh ở nam và nữ như nhau.
Cơ chế sinh bệnh vảy nến bao gồm yếu tố gen di truyền, rối loạn yếu tố miễn dịch, và các yếu tố từ môi trường. Yếu tố di truyền, nếu bố hoặc mẹ bị bệnh thì có khoảng 8% con bị bệnh, nếu cả bố và mẹ bị bệnh thì tới 41% con mắc bệnh. Các yếu tố khác như nhiễm khuẩn, chấn thương, thuốc, thức ăn. Ngoài ra, các yếu tố có thể làm bệnh nặng hơn là các sang chấn như gãi, chà sát mạnh. Nhiễm trùng mà thường là nhiễm liên cầu. Các stress tâm lý , sử dụng thuốc corticosteroid, lithium, các thuốc chống sốt rét, interferon ... có thể làm nặng bệnh. Rượu cũng là tác nhân làm cho bệnh nặng lên.
Phóng viên: Vảy nến có các biểu hiện gây mất thẩm mỹ và vẫn còn một số người chưa hiểu nên kỳ thị người bệnh. Vậy xin ông cho biết cách nhận biết bệnh và bệnh có lây cho người khác không?
PGS.TS Lê Hữu Doanh: Bệnh vảy nến không gây chết người nhưng ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bệnh vảy nến thể thông thường, gồm vảy nến thể giọt, thể đồng tiền, thể mảng. Vảy nến thể đặc biệt: thể đảo ngược, thể ở lòng bàn chân-bàn tay, thể đỏ da toàn thân vảy nến, thể mủ, vảy nến móng-khớp, viêm đầu chi liên tục, vảy nến niêm mạc. Tuy nhiên, hay gặp nhất là vảy nến thể thông thường. Khi mắc bệnh nhân có biểu hiện đặc biệt và thường dễ chẩn đoán. Biểu hiện là các sẩn hoặc mảng sẩn màu đỏ tươi hoặc đậm, ranh giới rõ, trên có vảy da màu trắng bạc. Các vảy này bong ra dễ dàng thành từng lá vảy da màu trắng bạc. Khi cạo nhẹ vảy bong ra để lại ở dưới những đốm máu nhỏ. Các sẩn hoặc đám thương tổn nhỏ tụ lại thành mảng lớn. Các thương tổn có thể có ở toàn thân nhưng có một số vị trí rất hay gặp là đầu, ngón tay, bàn tay- bàn chân, đầu gối, khuỷu tay, ụ ngồi, mông và cẳng chân. Một đặc điểm quan trọng của bệnh là thường đối xứng hai bên cơ thể, mặt ít khi bị tổn thương. Một số người bệnh chỉ bị tổn thương ở đầu hoặc bàn tay-bàn chân. Bệnh ở da đầu có đặc điểm là nhiều vảy da bong, không gây rụng tóc nhưng hay ngứa và gây phiền phức cho người bệnh vì vảy da bong liên tục. Trái lại, các thương tổn vảy nến ở kẽ mông, sinh dục thì lại có ít vảy da do vùng da đó ẩm ướt. Móng tay, móng chân bị tổn thương với biểu hiện móng bị tách, móng sùi dễ gãy, có các vết rỗ trên móng. Tổn thương móng trong vảy nến dễ bị chẩn đoán nhầm là nấm móng. Thương tổn móng có thể cùng với thương tổn khớp do vảy nến và cũng là biểu hiện làm cho người bệnh rất ngại ngùng khi giao tiếp. Hơn nữa, nhiều trường hợp gây biến dạng móng và khớp để lại di chứng trầm trọng cho người bệnh. Để chẩn đoán bệnh có thể làm sinh thiết tổ chức da bị bệnh. Trường hợp bệnh xuất hiện đột ngột và nặng có thể do suy giảm miễn dịch trong đó cần xét nghiệm HIV.
Chính vì có các tổn thương ngoài da nên nhiều người nghĩ rằng vảy nến chỉ là bệnh ngoài da có thể sẽ lây lan sang người lành nhưng trên thực tế đây là căn bệnh mạn tính, không lây, hiện chưa có cách chữa khỏi. Tuy nhiên, có thể kiểm soát tốt các triệu chứng bệnh nếu người bệnh tuân thủ phác đồ điều trị của các bác sĩ.
Phóng viên: Nhiều người bệnh vảy nến chỉ vì tin quảng cáo, lời truyền miệng chữa dứt bệnh vảy nến mà tìm đến chữa trị. Hậu quả bệnh nặng thêm, “tiền mất, tật mang”. Vậy xin ông cho lời khuyên?
PGS.TS Lê Hữu Doanh: Vảy nến là một bệnh mạn tính, diễn biến bệnh lâu dài, có thể khỏi một thời gian dài nhưng cũng có nhiều trường hợp tái phát liên tục. Việc điều trị cần phải có sự phối hợp rất chặt chẽ giữa thầy thuốc và người bệnh để có thể tìm ra phương pháp điều trị tối ưu nhất, hiệu quả, ít tác dụng phụ và phù hợp với hoàn cảnh người bệnh về kinh tế, công việc và gia đình, xã hội. Ngày nay, khoa học hiểu rõ bệnh vảy nên không đơn thuần là bệnh ngoài da mà là bệnh toàn thân, có liên quan với các bệnh lý về tim mạch, gan nhiễm mỡ không do rượu, béo phì và các bệnh lý chuyển hóa. Trên thực tế có khoảng 42% người mắc bệnh vảy nến cũng mắc bệnh viêm khớp vảy nến, gây đau đớn, xơ cứng, sưng tại các khớp và có thể dẫn đến biến dạng và mất chức năng vĩnh viễn. Nhiều người điều trị không đúng và thiếu chăm sóc. Và khẳng định rằng: Không thể chữa khỏi hẳn bệnh vẩy nến như quảng cáo tràn lan trên mạng. Vì vậy người bệnh tuyệt đối không tin lời đổn thổi, quảng cáo chữa dứt điểm bệnh vảy nến tránh tiền mất bệnh lại nặng thêm.
Phóng viên: Tính đến nay, Bệnh viện đã có tiến bộ nào trong điều trị vảy nến?
PGS.TS Lê Hữu Doanh: Hiện nay các phương pháp điều trị bệnh vảy nến ở Việt Nam cũng đã tiếp cận được với thế giới, chúng tôi cũng đã có những hướng dẫn điều trị cập nhật từ 2017 các phác đồ điều trị của thế giới. Các thuốc từ đơn giản nhất như là thuốc bôi cho đến thuốc toàn thân, các phương pháp điều trị ánh sáng đến các thuốc sinh học mới nhất thì tại Việt Nam cũng đã có. Chính vì vậy việc quản lý điều trị bệnh vảy nến ở Việt Nam đều đáp ứng được.
Một trong những phương pháp được ưu tiên trong điều trị bệnh vảy nến hiện nay hiện đang được sử dụng tại Bệnh viện Da liễu Trung ương đó là điều trị bằng UVB dải hẹp toàn thân. Đối với kiểm soát trường hợp bệnh nhân vảy nến mức độ vừa và nặng thì UVB dải hẹp đáp ứng tốt (khoảng 80% các trường hợp được nghiên cứu là đáp ứng tốt đến rất tốt; một số trường hợp khác cần chuyển phác đồ điều trị tùy đáp ứng của bệnh nhân). Đây là phương pháp mới, ổn định bệnh lâu dài (so với các phương pháp trước đây là điều trị ánh sáng UV, UVA dải rộng). Theo nhiều nghiên cứu trên thế giới và của bệnh viện Da liễu Trung ương chỉ ra rằng khoảng gần 50% bệnh nhân vẫn ổn định bệnh sau 6 tháng điều trị.
Ngoài ra, trị liệu sinh học ngày nay đã được sử dụng trong bệnh vảy nến. Thuốc sinh học là những protein dẫn xuất từ nguồn sống (con người, động vật, cây cỏ, vi sinh vật) hoặc tổng hợp thông qua kỹ thuật tái tổ hợp DNA. Tuy nhiên, điều trị bệnh cần phải cân nhắc về tuổi, thể bệnh, vị trí thương tổn, diện tích da bị bệnh, các phương pháp và các thuốc đã sử dụng. Do vậy, người bệnh cần đến bác sĩ chuyên khoa da liễu để chẩn đoán xác định bệnh, cho chỉ định điều trị ban đầu.
Phóng viên: Xin cảm ơn PGS.TS Lê Hữu Doanh về những thông tin hữu ích này!
