Thực trạng đáng báo động
Theo các chuyên gia, bệnh không lây nhiễm (BKLN) như bệnh tim mạch, đái tháo đường, cao huyết áp… đang gia tăng nhanh và trở thành gánh nặng lớn đối với hệ thống y tế và chất lượng cuộc sống người dân. Thực tế cho thấy nhiều người chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của dinh dưỡng hoặc chưa biết cách xây dựng chế độ ăn hợp lý để phòng bệnh.
Bệnh không lây nhiễm - kẻ giết người thầm lặng.
Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh – ăn nhiều muối, nhiều đường, nhiều chất béo bão hòa – cùng lối sống ít vận động chính là những yếu tố nền tảng làm tăng nguy cơ mắc BKLN ở Việt Nam.
Vai trò then chốt của dinh dưỡng
Theo PGS.TS.BS Nguyễn Xuân Ninh – Phó Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam: Dinh dưỡng không đơn thuần là việc ăn uống đủ chất mà là yếu tố tác động dài hạn tới khả năng phòng bệnh và sức khỏe toàn diện. Chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh cộng với vận động thường xuyên sẽ giúp mỗi người có một trái tim khỏe mạnh, từ đó giảm thiểu rất nhiều nguy cơ bệnh tật. Ông cũng nhấn mạnh:"Những thói quen ăn uống từ sớm – như ăn nhiều rau, trái cây, chọn ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế muối – sẽ tạo ra khác biệt lớn về mặt sức khỏe sau này."
Bữa ăn hàng ngày nên có sự cân đối giữa đạm động vật và đạm thực vật.
Để hỗ trợ phòng chống BKLN, chuyên gia đưa ra các lời khuyên thiết thực như sau:
Giảm muối và natri: Nhiều người dùng quá nhiều muối, nước chấm, thực phẩm chế biến sẵn – dẫn tới nguy cơ tăng huyết áp và tim mạch. Việc giảm lượng muối là bước đầu thiết yếu.
Tăng rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt: Đây là nguồn cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất – đặc biệt là kali và magie – giúp điều hòa huyết áp và duy trì chức năng mạch máu.
Hạn chế chất béo bão hòa, thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn: Các thực phẩm này nếu sử dụng nhiều sẽ làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch, bệnh tim mạch và tiểu đường.
Duy trì cân nặng hợp lý và vận động thường xuyên: Thừa cân, ít vận động là những yếu tố quan trọng làm gia tăng nguy cơ BKLN. Vì vậy, kết hợp dinh dưỡng và vận động là "cặp đôi" không thể thiếu.
Kiểm soát đường huyết và mỡ máu thông qua ăn uống: Việc tiêu thụ quá nhiều đường, đồ uống có đường và thực phẩm tinh chế làm tăng nhanh nguy cơ đái tháo đường và bệnh mạch vành.
Lối sống tổng thể lành mạnh: Bên cạnh ăn uống – cần kiểm soát rượu, thuốc lá, stress và ngủ đủ giấc – bởi các yếu tố này ảnh hưởng lớn tới sức khỏe lâu dài.
Cần tăng cường truyền thông để khuyến khích thay đổi rộng rãi trong cộng đồng
PGS Nguyễn Xuân Ninh lưu ý rằng: nhận thức cộng đồng là một trong những rào cản lớn nhất hiện nay. Do đó, việc truyền thông đúng đắn về dinh dưỡng, hỗ trợ người dân xây dựng thói quen mới là rất cần thiết. "Không chỉ người lớn tuổi mới cần quan tâm – người trẻ cũng cần xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh ngay từ sớm để phòng bệnh từ nền móng." Cộng đồng, gia đình và hệ thống y tế cần phối hợp hướng dẫn cách chọn thực phẩm, nấu ăn hợp lý và sống năng động hơn. Những thay đổi nhỏ nhưng liên tục sẽ tạo ra hiệu quả lớn về sức khỏe cộng đồng.
Có thể nói, dinh dưỡng chính là "vũ khí chủ động" giúp phòng chống bệnh không lây nhiễm – một vấn đề ngày càng lớn tại Việt Nam. Bằng việc lựa chọn thực phẩm thông minh, điều chỉnh lối sống và duy trì vận động đều đặn, mỗi người có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường, cao huyết áp và hướng tới một cuộc sống năng động, khỏe mạnh hơn. Hãy bắt đầu thay đổi từ hôm nay: một bữa ăn nhiều rau – một lần giảm muối – một buổi đi bộ nhanh – đó chính là những bước đi vững chắc để bảo vệ sức khỏe – bảo vệ tương lai.
PV