Đây là thông tin được Phó Giáo sư Nhi khoa cảnh báo tại hội thảo về “Sử dụng kháng sinh toàn và chống kháng thuốc ở trẻ nhỏ” được tổ chức tại BVĐK Xanh Pôn, Hà Nội ngày 17/11. Hoạt động này nhằm hưởng ứng Tuần lễ truyền thông về kháng thuốc 2017 do Bộ Y tế phối hợp cùng Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam phát động.
Mũi mủ, viêm tai không nên vội dùng kháng sinh
Cập nhật những kiến thức nhi khoa mới nhất, PGS. Dũng cho biết, nếu như trước đây cứ thấy trẻ chảy nước mũi thành dịch xanh, dịch vàng là mặc nhiên coi đó là nhiễm khuẩn và dùng kháng sinh thì ngày nay, sau khi các nhà nghiên cứu lấy dịch xanh vàng đó cấy vi khuẩn nhưng lại không phát hiện vi khuẩn mọc lên, do đó dùng kháng sinh không có tác dụng.
Theo kinh nghiệm hàng chục năm chữa bệnh cho trẻ nhỏ, PGS. Dũng cho rằng, lúc đầu trẻ thường hay chảy mũi nhiều, sau đó thành dịch vàng và xanh thì nghĩa là lúc đó trẻ đã sắp khỏi bệnh. Lúc này trẻ có thể ho mạnh khiến nhiều cha mẹ lầm tưởng là bệnh nặng lên nhưng kỳ thực là bệnh đang sắp khỏi. Cho nên, nếu trẻ chỉ bị mũi thông thường thì chỉ cần vệ sinh sạch sẽ, hút rửa là trẻ tự khỏi, không phải dùng kháng sinh.
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng (người đứng) chỉ rõ, kháng kháng sinh có nguyên nhân từ cả người bệnh và thầy thuốc.
Tương tự, với trẻ bị viêm tai cũng vậy, trước đây đa số đều được chỉ định dùng kháng sinh song cập nhật mới nhất hiện nay cho thấy, nếu trẻ viêm tai mà không chảy nước tai (thường gọi là viêm tai ở các triệu chứng nội soi) thì phụ huynh nên theo dõi tiếp trong 2 ngày sau đó.
“Thông thường có đến 50-80% đứa trẻ sẽ tự khỏi trong 2 ngày sau đó mà không cần dùng thuốc gì. Điều quan trọng là cha mẹ cần theo dõi sát sao, trường hợp 2 ngày sau đó nếu thấy triệu chứng nặng lên thì cần cho con đến khám tại bác sĩ chuyên khoa, lúc đó bác sĩ kê thuốc vẫn chưa muộn, không gây ảnh hưởng gì đến trẻ, không gây biến chứng gì. Việc lạm dụng kháng sinh dễ khiến làm gia tăng tỷ lệ vi khuẩn kháng thuốc gây lo ngại cho cộng đồng”- PGS. Dũng nói.
Cách nào ngăn chặn kháng thuốc?
Các chuyên gia y tế cho rằng, nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng vi khuẩn kháng thuốc, đa kháng thuốc như hiện nay là do việc lạm dụng kháng sinh – trong đó có thói quen sử dụng thuốc kháng sinh cho trẻ mà không theo đơn bác sĩ, coi kháng sinh là thuốc trị bất kỳ bệnh gì. Trên thực tế, có nhiều trẻ hiện nay chỉ viêm đường hô hấp trên nhưng phải sử dụng kháng sinh thế hệ mới với liều cao hoặc kết hợp kháng sinh để điều trị. Đây là nguy cơ lớn đe dọa sức khỏe, thậm chí tính mạng của trẻ em Việt Nam trong dài hạn.
PGS. Dũng nhấn mạnh: “Kháng kháng sinh có nguyên nhân từ cả người bệnh và thầy thuốc. Nếu thầy thuốc kê đơn thuốc chưa hợp lý sẽ làm gia tăng tình trạng kháng thuốc. Bệnh nhân, đặc biệt là các bệnh nhi phụ thuộc vào phụ huynh trong việc sử dụng thuốc trong khi ở nước ta, các bậc phụ huynh có thói quen sử dụng thuốc kháng sinh để chữa mọi bệnh cho con, nhà thuốc tự ý bán thuốc kháng sinh mà không cần đơn. Chính vì vậy, Việt Nam nằm trong các quốc gia có tỷ lệ kháng thuốc cao nhất trên thế giới…”.
Người bệnh nên sử dụng thuốc theo đơn của bác sĩ. Ảnh minh họa.
Do đó, để hạn chế tình trạng kháng thuốc kháng sinh như hiện nay PGS. Dũng khuyến cáo, ngoài việc nâng cao nhận thức và trình độ sử dụng thuốc của thầy thuốc, người bệnh phải sử dụng thuốc theo đơn của bác sĩ thì cộng đồng cần chủ động phòng bệnh bằng biện pháp tiêm vắc xin, tăng cường miễn dịch… và chủ động phối hợp điều trị nâng cao hiệu quả sử dụng kháng sinh trị bệnh.
Cập nhật xu hướng mới trên thế giới về cách thức chống kháng thuốc, Dược sĩ Nguyễn Bá Nghĩa - Trường Đại học Dược Hà Nội cho biết, hiện nay trên thế giới có nhiều biện pháp khác nhau để phòng bệnh và nâng cao hiệu quả sử dụng kháng sinh trong đó có ly giải tế bào vi khuẩn được coi là giải pháp nổi bật và có tiềm năng hơn cả, an toàn cho trẻ nhỏ. Các nghiên cứu quy mô lớn trên thế giới đã chứng minh, ly giải tế bào vi khuẩn thế hệ mới không chỉ tăng miễn dịch đặc hiệu toàn thân mà còn tăng miễn dịch tại chỗ, do đó có tác dụng chống nhiễm trùng hô hấp đặc biệt hiệu quả. Đây là điều đáng khích lệ trong bối cảnh kháng kháng sinh gia tăng nhanh như hiện nay.
