Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trên thế giới hiện có khoảng 200 triệu người nhiễm virut viêm gan C. Mỗi năm lại gia tăng khoảng 3-4 triệu người mắc mới. Có đến 50-70% trường hợp ung thư gan là có sự liên quan tới virut viêm gan C. Những người viêm gan C mạn không điều trị hiếm khi thanh thải virut tự nhiên trừ khi tình trạng miễn dịch bị thay đổi. Ở bệnh nhân nhiễm virut viêm gan C mạn, mục tiêu điều trị là diệt trừ virut, ức chế virut sao chép lâu dài và giảm tình trạng viêm gan. Điều trị viêm gan C mạn đã có nhiều tiến triển trong thập niên vừa qua, đầu tiên là các liệu trình interferon ngắn hạn đã làm giảm nồng độ men ALT trong huyết thanh, giảm nồng độ HCV và làm giảm tình trạng viêm gan. Tuy nhiên, diệt trừ virut không xảy ra và phần lớn bệnh nhân tái phát sau khi ngừng thuốc. Sau này, liệu trình phối hợp interferon và ribavirin có khả năng diệt trừ virut ở 40% bệnh nhân. Kể từ năm 2002, liệu pháp Peg – interferon kết hợp với ribavirin cho tỷ lệ đáp ứng virut học kéo dài trên 50% bệnh nhân nên đã dần được thay thế các chế độ điều trị cũ.
Peg – interferon là sự phối hợp giữa Interferon với polyethylen glycol, còn gọi là pegylate hóa, làm thanh thải thuốc chậm đi và do đó duy trì kéo dài với nồng độ thuốc cao hơn, nên chỉ dùng 1 tuần một lần.
Tác dụng phụ: phần lớn các tác dụng ngoại ý là ở mức độ nhẹ và trung bình không cần hạn chế điều trị. Các tác dụng phụ hay gặp là đau nơi tiêm, mệt, ớn lạnh, sốt, đau khớp, triệu chứng giống cúm, trầm cảm..., ngoài ra có thể gặp giảm bạch cầu trung tính, thiếu máu, phát ban, tăng cảm giác, nhìn mờ, lú lẫn, rong kinh, táo bón, rối loạn tâm thần…
Ribavirin là một chất tương tự guanosine có phổ hoạt tính rộng chống lại các virus RNA và DNA gồm cả các flaviviridae như virut viêm gan C. Ribavirin có vai trò quan trọng trong phác đồ phối hợp với Peg – interferon trong suốt quá trình điều trị. Ribavirin có thời gian bán thải 44 - 49 giờ sau liều duy nhất và sẽ tăng cao sau khi dùng lâu dài, bởi thế, sự thanh thải ribavirin cần nhiều tuần sau khi ngừng thuốc. Thanh thải ribavirin giảm nhiều ở bệnh nhân suy thận nên không dùng ở bệnh nhân có độ thanh thải creatinin < 50ml/phút. Các tác dụng phụ hay gặp là gây tan máu, ngoài ra còn gây quái thai do đó không được dùng cho phụ nữ mang thai.
Thuốc chống chỉ định tuyệt đối ở bệnh nhân xơ gan mất bù, bệnh tự miễn, rối loạn nhịp tim, bệnh thiếu máu và thiếu máu cục bộ, suy thận, phụ nữ có thai và cho con bú, trẻ em dưới 18 tuổi.
Chống chỉ định tương đối với bệnh nhân thiếu máu 3 dòng, bệnh nhân có rối loạn tâm thần, rối loạn co giật.
ThS. Nguyễn Bạch Đằng