PAL viết tắt theo tiếng Anh “Practical Approach to Lung health” là một chiến lược tiếp cận mới do Tổ chức Y tế thế giới đề xuất nhằm giải quyết vấn đề bệnh lao và các bệnh hô hấp thường gặp. Chiến lược này dựa trên 3 nguyên tắc cơ bản, đó là lấy người bệnh làm trung tâm, chuẩn hóa về kỹ thuật, lồng ghép về quản lý và nguồn lực.
Lấy người bệnh làm trung tâm nghĩa là tiếp cận từ việc đánh giá các triệu chứng hô hấp ban đầu như ho, khó thở, khò khè để có định hướng xử trí hợp lý ngay từ tuyến cơ sở- nơi mà người bệnh dễ tiếp cận nhất.
Chuẩn hoá về kỹ thuật: Việc xử trí các bệnh lý hô hấp được thực hiện theo chuẩn ở các cơ sở y tế thông qua việc phổ biến, hướng dẫn thực hành lâm sàng thống nhất đối với 4 loại bệnh cơ bản là hen, COPD, viêm đường hô hấp (chủ yếu là viêm phổi) và lao phổi.
Lồng ghép về quản lý và nguồn lực: Là điều phối hoạt động của hệ thống y tế sẵn có từ trung ương đến địa phương, chuyên khoa lao- bệnh phổi, hệ thống y tế đa khoa công và tư thực hành theo chuẩn kỹ thuật với cơ chế chuyển tuyến chuyển tiếp hiệu quả nhằm đưa dịch vụ chăm sóc các bệnh lý hô hấp chất lượng cao tới tận y tế cơ sở và người dân.
PAL hình thành như thế nào?
Để ngăn chặn bệnh lao, Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra chiến lược DOTS từ những năm 1990 với sự tham gia của nhiều tổ chức trên toàn cầu. Mục tiêu của DOTS là phát hiện được ít nhất 70% số ca bệnh lao phổi AFB( ) mới trong cộng đồng và điều trị khỏi ít nhất 85% số ca bệnh được phát hiện. DOTS đã được áp dụng rộng rãi và có hiệu quả trên toàn thế giới, đặc biệt ở các nước có gánh nặng bệnh lao cao trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, chỉ tiêu phát hiện bệnh lao sau nhiều năm vẫn ở mức độ thấp và đó là điểm yếu quan trọng nhất trong vấn đề kiểm soát bệnh lao toàn cầu. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để tăng cường phát hiện bệnh lao? Triệu chứng hô hấp như ho, khạc đờm, khó thở, khò khè rất hay gặp ở các bệnh lý hô hấp như hen, COPD, viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản, viêm phổi, nhưng cũng có thể là lao phổi. Cần làm xét nghiệm đờm tìm vi khuẩn lao cho tất cả các trường hợp có ho khạc đờm kéo dài trên 2 tuần, dù người bệnh đến khám ở bất kỳ cơ sở y tế nào. Đó chính là điểm nối giữa lao và bệnh phổi đồng thời cũng là xuất phát điểm của PAL.
Qua thực nghiệm của WHO tại 9 nước từ năm 1997, PAL đã chứng minh tính hiệu quả của nó và đến hiện nay đã có hơn 40 nước trên thế giới áp dụng chiến lược PAL. Số liệu từ các nước cho thấy PAL có thể làm: Tăng nhận biết của cộng đồng về các triệu chứng bệnh hô hấp, tăng chất lượng chuyên môn của tuyến cơ sở, giảm chuyển tuyến do vậy tránh quá tải cho tuyến trên, giảm giá thành điều trị do được phát hiện, điều trị sớm và điều trị theo chuẩn. Đặc biệt làm tăng đáng kể tỷ lệ phát hiện bệnh lao.
Vì vậy, PAL đã là một thành phần của Chương trình chống lao toàn cầu mới 2006- 2015, trong đó DOTS vẫn là nhân tố trung tâm. DOTS không thể đơn lẻ mà cần sự hỗ trợ của toàn bộ hệ thống y tế và của cộng đồng nói chung, PAL sẽ là cầu nối trong công việc này.
 Hình ảnh chụp Xquang bệnh nhân bị lao phổi. |
Năm nay 2009, Tổ chức y tế khu vực Tây Thái Bình Dương đã ra chủ đề ngày Thế giới phòng chống lao 24 tháng 3: “Connect the DOTS” nghĩa là kết nối DOTS phòng chống lao đến tất cả các điểm “dừng chân” của người bệnh, nghĩa là các cơ sở y tế công và tư từ cơ sở đến trung ương.
PAL ở Việt Nam:
Chương trình chống lao Việt Nam đã áp dụng thành công chiến lược DOTS, được WHO và các đối tác đánh giá cao. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy chúng ta cần phải nỗ lực hơn nữa trong việc phát hiện sớm bệnh lao trong cộng đồng mới có thể đẩy lùi được bệnh lao ở nước ta. Bên cạnh đó, các bệnh hô hấp như hen, COPD, viêm đường hô hấp, ung thư phổi ngày càng gia tăng là vấn đề rất lớn của chuyên ngành cũng như ngành y tế nói chung. Quá tải của y tế tuyến trên đã trở thành vấn đề bức xúc cần giải quyết. Bộ trưởng Bộ Y tế đã có nhiều giải pháp cho vấn đề này được Chính phủ và nhân dân đánh giá cao. PAL đưa dịch vụ chuẩn chăm sóc các bệnh hô hấp đến cơ sở, đến với người dân sẽ là một ý tưởng chiến lược của chuyên ngành, góp phần vào sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của nhân dân.
TS. Nguyễn Viết Nhung(Bệnh viện Lao & bệnh phổi Trung ương)