Ợ nóng, ợ chua là hiện tượng xảy ra khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác bỏng rát và khó chịu tại khu vực xương ức và vùng ngực. Triệu chứng này thường bắt nguồn từ cơ trơn của thực quản và có thể lan dần lên cổ họng và sau tai.
Ợ nóng, ợ chua do thói quen trong sinh hoạt
- Ăn quá no hoặc ăn quá nhiều thực phẩm béo: Khi tiêu thụ một lượng lớn thức ăn hoặc đồ có nhiều chất béo, quá trình tiêu hóa sẽ bị chậm lại. Thức ăn bị ứ đọng lâu trong dạ dày dần sinh khí, gia tăng áp suất trong dạ dày. Điều này tạo ra áp lực lên cơ thắt thực quản dưới, khiến khí và axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây cảm giác ợ nóng.
- Thực phẩm gây ợ nóng: Các món ăn cay nóng, đồ có cồn, nước có ga, trà đặc hay trà bạc hà có thể kích thích dạ dày sản sinh axit nhiều hơn. Điều này làm rối loạn nhu động dạ dày và gây ra tình trạng dư thừa axit và trào ngược lên trên thực quản, gây ợ nóng, khó tiêu.
- Thói quen tập luyện: Các bài tập gập bụng, đẩy tạ, trồng cây chuối hoặc chạy quá sức có thể tạo ra áp lực lớn lên vùng bụng và ngực. Lực ép này có thể tăng sức ép lên dạ dày, khiến axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra tình trạng ợ nóng.
- Thuốc: Thuốc chống viêm thuộc nhóm NSAID, thuốc Glucocorticoid có thể làm mỏng đi lớp bảo vệ của niêm mạc dạ dày, khiến axit dễ dàng tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc. Khi đó, hệ thần kinh điều khiển nhu động dạ dày sẽ bị kích thích, gây ra sự rối loạn co bóp và gây ra trào ngược axit lên thực quản. Điều này làm tổn thương niêm mạc thực quản và gây ra ho, ợ nóng.
Ợ nóng, ợ chua do thai kỳ
Có khoảng 80% phụ nữ bị ợ nóng khi mang thai nếu trước đó mẹ bầu không có dấu hiệu này thì đây có thể chỉ là hiện tượng ợ nóng sinh lý và không nguy hiểm đến sức khỏe. Nguyên nhân chính của tình trạng này đến từ sự thay đổi nội tiết và sự phát triển của thai nhi.
Thay đổi nội tiết: Khi mang thai, mức hormone progesterone tăng cao, làm giảm trương lực cơ ở cơ quan thắt thực quản dưới và làm chậm quá trình co bóp của dạ dày. Việc này khiến thức ăn bị ứ đọng, sinh khí và thoát ra miệng, gây ra hiện tượng ợ hơi. Nếu cơn ợ hơi kèm theo axit dịch vị, mẹ bầu sẽ cảm thấy ợ nóng và nóng rát ở thực quản.
Sự phát triển của thai nhi: Vào những tháng cuối, thai nhi phát triển ngày càng lớn, gây ra một áp lực lớn lên các cơ quan nội tạng, trong đó có dạ dày. Sự chèn ép này khiến dạ dày bị đẩy lên cao, kéo theo việc axit dịch vị bị dồn và trào ngược lên thực quản, khiến cho mẹ bầu bị ợ nóng.
Ợ nóng, ợ chua liên quan đến các bệnh lý
Có không ít các trường hợp ợ nóng, khó tiêu liên quan đến hệ tiêu hóa trong đó có bệnh lý dạ dày. Bên cạnh đó, cũng có một số bệnh lý khác góp phần gây ra tình trạng này, có thể kể đến như sau:
- Trào ngược dạ dày thực quản: Tình trạng này xảy ra khi có sự kết hợp của 3 yếu tố, là sự tiết ra quá mức của axit dịch vị, rối loạn co bóp dạ dày và sự suy giảm chức năng của cơ thắt thực quản dưới. Khi axit và enzym tiêu hóa từ dạ dày trào ngược lên, chúng làm tổn thương niêm mạc thực quản và gây nóng rát, có thể kèm ợ hơi, ợ chua, đầy bụng, tức ngực,…
- Viêm loét dạ dày: Khi bị viêm loét dạ dày, khả năng tiêu hóa thức ăn của người bệnh bị suy giảm, khiến axit trong dạ dày bị tiết ra quá mức. Cùng lúc đó, các đầu mút thần kinh bị kích thích bởi axit, gây rối loạn sự co bóp của dạ dày. Điều này khiến dịch dạ dày bị trào ngược, gây ra các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua, buồn nôn, tức ngực và đau lan ra sau lưng.
- Ung thư dạ dày: Căn bệnh này không chỉ làm giảm khả năng tiêu hóa mà còn khiến bệnh nhân phải chịu đựng những cơn đau dữ dội. Bên cạnh đó, người bệnh còn phải chịu đựng các triệu chứng như ợ chua, ợ nóng, buồn nôn, nôn mửa và cảm giác đắng trong miệng.
- Sỏi mật: Mật là cơ quan có nhiệm vụ tiết ra dịch mật chứa enzyme để tiêu hóa chất béo. Khi bạn bị sỏi mật, lượng mật tiết ra sẽ bị kém đi, khiến cơ thể không thể tiêu thụ được hết lượng dầu mỡ nạp vào. Điều này có thể gây kích thích niêm mạc ruột, dẫn đến cảm giác ợ nóng, buồn nôn, nôn ói, và trào ngược.
Khi nào bị ợ chua, ợ nóng cần đi khám bác sĩ?
Trên thực tế ợ nóng, ợ chua là vấn đề thường gặp nếu tình trạng xảy ra thường xuyên hoặc kèm theo các biểu hiện khác thường cần tới cơ sở y tế để được thăm khám. Hay tình trạng ợ nóng, ợ chua khiến bạn lo lắng đến liên quan vấn đề sức khỏe cũng nên thăm khám càng sớm càng tốt.
Các dấu hiệu sau cần khám ngay là:
- Ợ chua kéo dài và xảy ra thường xuyên (với tần suất hơn 2 lần mỗi tuần).
- Xuất hiện đồng thời với các triệu chứng buồn nôn, nôn, khó nuốt, chán ăn, sụt cân, đau khi ăn,…
- Đã sử dụng một số loại thuốc không cần kê đơn nhưng tình trạng ợ chua không có dấu hiệu thuyên giảm.
