Ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã kéo dài cả tuần
Hà Nội đang trải qua những ngày rét khô, với nhiệt độ ban ngày dao động từ 19 đến 25 độ C. Nhiệt độ về đêm và sáng sớm giảm sâu, chỉ còn 12 đến 14 độ C.
Sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm kết hợp với hiện tượng nghịch nhiệt (nghịch đảo nhiệt độ) đã làm cho bụi mịn khó khuếch tán. Tình trạng này khiến mức độ ô nhiễm không khí kéo dài, gây ảnh hưởng và khó chịu cho người dân.
Quan sát từ trên cao cho thấy, lớp không khí tại khu vực Thủ đô bị chia tách rõ rệt, với một lớp bụi ô nhiễm bị giữ lại ở tầng thấp. Mức độ ô nhiễm giảm dần khi lên cao.
Hà Nội mù mịt vì ô nhiễm không khí. Ảnh: Tuấn Anh
Chị Đinh Phương Anh (An Khánh, Hà Nội) chia sẻ, khoảng 2 - 3 ngày gần đây, khi đi làm vào buổi sáng, thấy trời mù mịt nên nghĩ là sương mù do thời tiết đã chuyển sang mùa đông. Tuy nhiên, khi theo dõi trên các phương tiện truyền thông chị mới "ngã ngửa" đó là hiện tượng ô nhiễm không khí.
"Lượng phương tiện buổi sáng rất đông cộng với không khí chìm trong bụi mịn khiến tôi cảm thấy ngạt mũi, khó thở. Mỗi khi ra đường, tôi chỉ biết đeo khẩu trang để giữ an toàn cho bản thân", chị Phương Anh nói.
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Nhật Thanh (Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội) "mọi người hay nói vui ở miền Bắc hiện nay đang có thêm một mùa gọi là mùa ô nhiễm không khí, kéo dài từ tháng 10 năm nay đến hết tháng 3 năm sau".
"Ô nhiễm đến từ nhiều nguồn thải khác nhau, gần Tết thì hoạt động xây dựng gia tăng gây bụi. Ngoài ra các nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng, đặc biệt là các nhà máy xi măng đã phát thải một lượng lớn khí CO2. Các nghiên cứu chỉ ra rằng nguồn thải từ xây dựng không phải là nguồn thải lớn nhất nhưng đây là nguồn thải cần phải kiểm soát", bà Thanh nói.
TS Hoàng Dương Tùng, Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho biết, không khí ô nhiễm khi chứa bụi mịn PM2.5 (là loại có kích thức nhỏ hơn 2,5um, nhỏ hơn 1/30 sợi tóc). Trong quý 1 và 2 năm 2025 TP.HCM có hơn 65 ngày ô nhiễm vượt chuẩn, với chỉ số chất lượng không khí AQI ở mức 194 vào lúc 8h sáng 14/1. Không chỉ vậy, TP.HCM xếp thứ 4 trong danh sách thành phố lớn ô nhiễm không khí nhất thế giới.
Còn tại Hà Nội, trung bình không khí năm là 47um/m3 vượt 1,8 lần so với quy chuẩn cho phép của Việt Nam. Vào 6 tháng đầu năm 2025, các đơn vị ghi nhận hơn 80 ngày có nồng độ PM2.5 vượt ngưỡng xấu và rất xấu, với những đợt cao điểm AQI lên tới 200-250. Ô nhiễm không khí đặc biệt vào mùa đông (từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau).
TS Tùng xác định "kẻ giấu mặt" của ô nhiễm không khí ở đô thị chính là giao thông (ở phường nội thành và các tuyến đường quốc lộ). Nhất là từ khí thải của ô tô, xe máy chạy xăng dầu, bụi đường, một phần do ma sát má phanh...
"Sở dĩ chất lượng không khí ngày càng xấu đi do các đô thị chưa kiểm soát tốt các nguồn thải, nhận thức về tác hại ô nhiễm không khí và quyết tâm chính trị giải quyết vấn đề ở một số nơi chưa cao", ông Tùng nói.
Sẽ có tài liệu hướng dẫn nhận diện thời điểm không khí xấu
Ngày 1/12, TP Hà Nội có công văn khuyến cáo người dân, đặc biệt người già, trẻ em và người có bệnh hô hấp, hạn chế hoạt động ngoài trời và sử dụng khẩu trang trong những ngày chất lượng không khí xuống thấp.
Theo công văn, Hà Nội đang đẩy mạnh các biện pháp ứng phó tình trạng ô nhiễm kéo dài. Ngành y tế sẽ chuẩn bị tài liệu hướng dẫn để người dân nhận diện thời điểm không khí xấu, đồng thời đưa ra khuyến cáo giảm tiếp xúc ngoài trời, nhất là sáng sớm và ban đêm. Các bệnh viện ở khu vực nội thành được tăng cường năng lực, sẵn sàng tiếp nhận lượng bệnh nhân hô hấp có thể tăng trong những ngày ô nhiễm đậm đặc.
Trong lĩnh vực giáo dục, các trường học sẽ theo dõi chất lượng không khí hằng ngày để điều chỉnh hoạt động. Khi chỉ số vượt ngưỡng "xấu", học sinh hạn chế hoạt động ngoài trời; nếu ô nhiễm nghiêm trọng, trường có thể thay đổi thời gian học tập để đảm bảo an toàn.
Tại các công trường xây dựng, thành phố siết kiểm soát bụi bằng che chắn, rửa xe, phun sương và giám sát bằng camera, cảm biến, trí tuệ nhân tạo tại những dự án lớn. Một số khu dân cư, công viên và tuyến đường chính sẽ được thí điểm phun sương giảm bụi, góp phần hạ nồng độ bụi mịn trong không khí.
Ở cấp cơ sở, các đội môi trường tăng cường quét dọn, hút bụi, phun nước rửa đường vào ban đêm và sáng sớm để hạn chế phát tán bụi. Các cơ sở sản xuất có nguy cơ phát thải cao được khuyến khích điều chỉnh lịch vận hành những công đoạn sinh bụi mạnh sang thời điểm thời tiết thuận lợi hơn.
Công tác giám sát không khí được tăng cường trên diện rộng. Chỉ số chất lượng không khí Việt Nam (VN-AQI) được cập nhật liên tục từ hệ thống quan trắc của thành phố (https://moitruongthudo.vn/). Cùng với đó, lực lượng chuyên môn phối hợp các đơn vị trung ương sử dụng vệ tinh, thiết bị bay không người lái, camera giao thông và dữ liệu từ ứng dụng iHanoi để phát hiện kịp thời hoạt động đốt rác, đốt rơm rạ.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước đó cảnh báo miền Bắc, đặc biệt Hà Nội, đang trong giai đoạn nhiều ngày liên tiếp xuất hiện nghịch nhiệt, lặng gió và sương mù - những yếu tố khiến chất ô nhiễm tích tụ.
Theo mô hình dự báo HanoiAir của Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội), Hà Nội đang trải qua đợt ô nhiễm thứ ba từ đầu mùa, kéo dài từ 28/11 đến 5/12. Ngày 1/12, chỉ số AQI trung bình toàn thành phố đạt 143 (mức kém), nồng độ bụi mịn PM2.5 ở mức 77 µg/m3 - gấp 5 lần khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới.
AQI là chỉ số chất lượng không khí, phản ánh mức độ ô nhiễm từ 0 đến trên 300. Chỉ số càng cao, rủi ro sức khỏe càng lớn. Ngưỡng 101-150 được xem là ảnh hưởng đến nhóm nhạy cảm; từ 151 trở lên gây hại cho sức khỏe; trên 200 được coi là nguy hại, mọi người đều có nguy cơ bị ảnh hưởng.
