Nuôi con bằng sữa mẹ là nền tảng vàng cho sức khỏe và tương lai trẻ nhỏ

[Infographic] Vì sao nên nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu?

SKĐS - Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo, được khuyến cáo nuôi trẻ hoàn toàn trong 6 tháng đầu để tăng miễn dịch, phòng bệnh và phát triển toàn diện.

Sáu nhóm lợi ích nổi bật của sữa mẹ

Giúp trẻ tăng trưởng, phát triển hài hòa và phòng chống suy dinh dưỡng

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo, dễ tiêu hóa và hấp thu. Thành phần đạm trong sữa mẹ chủ yếu là Whey protein – dạng lỏng hòa tan, phù hợp với hệ tiêu hóa non nớt của trẻ và có khả năng kháng khuẩn. Trong khi đó, sữa bò chứa tới 85% casein, dễ gây khó tiêu, rối loạn tiêu hóa.

Ngoài ra, lipid trong sữa mẹ chiếm 50% năng lượng, với nhiều acid béo cần thiết cho phát triển não bộ, võng mạc và hệ tim mạch, đặc biệt là DHA và ARA – thành phần hầu như không có trong sữa động vật.

Carbonhydrat trong sữa mẹ, chủ yếu là lactose và oligosaccharid, giúp hấp thu canxi và nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi đường ruột.

Sữa mẹ còn cung cấp đầy đủ vitamin (A, B1, B2, C…) và khoáng chất (canxi, phospho, sắt, kẽm…), giúp trẻ phòng chống thiếu vi chất và chống oxy hóa.

Bảo vệ trẻ chống nhiễm khuẩn

Sữa mẹ chứa tế bào bạch cầu, globulin miễn dịch (IgA, IgG, IgM) cùng các yếu tố kích thích sự phát triển vi khuẩn có lợi, giúp phòng ngừa tiêu chảy, viêm hô hấp, viêm tai, viêm màng não và nhiễm khuẩn tiết niệu.

Đặc biệt, kháng thể trong sữa mẹ có thể truyền từ mẹ sang con ngay cả khi mẹ đang bị nhiễm khuẩn. Nhờ đó, mẹ bị bệnh vẫn nên cho con bú thay vì cách ly.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2002), trẻ bú mẹ hoàn toàn 7 tháng đầu đời có tỷ lệ mắc tiêu chảy và bệnh hô hấp thấp hơn hẳn so với trẻ nuôi hỗn hợp.

Nghiên cứu tại 15 tỉnh Việt Nam (Alive & Thrive, 2010) cho thấy: trẻ bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu chỉ có 5,7% bị tiêu chảy, thấp hơn so với trẻ vừa bú mẹ vừa dùng thức ăn khác (tới 15,4%).

Cải thiện tâm lý mẹ và trẻ

NCBSM giúp mẹ và con gần gũi, gắn bó hơn. Người mẹ cảm thấy yên tâm, giảm lo âu, hạn chế trầm cảm sau sinh. Trẻ được tiếp xúc và âu yếm nhiều sẽ ít quấy khóc, cảm thấy an toàn, từ đó phát triển tinh thần và trí tuệ tốt hơn.

Bảo vệ sức khỏe người mẹ

Cho con bú giúp mẹ giảm nguy cơ băng huyết, thiếu máu sau sinh; giảm nguy cơ ung thư vú và buồng trứng; đồng thời hỗ trợ kế hoạch hóa gia đình tự nhiên khi NCBSM hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Mẹ cũng nhanh chóng hồi phục cân nặng và vóc dáng sau sinh.

Giảm chi phí nuôi dưỡng

So với nuôi nhân tạo, NCBSM tiết kiệm đáng kể chi phí cho gia đình, cộng đồng và ngân sách quốc gia, đồng thời đảm bảo tính an toàn vệ sinh.

Bảo vệ sức khỏe lâu dài của trẻ

Sữa mẹ giúp phòng ngừa thừa cân, béo phì trong 2 năm đầu đời và giảm nguy cơ mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, huyết áp cao khi trưởng thành. Thành phần hormone như Leptin, Ghrelin, IGF-1 trong sữa mẹ góp phần điều chỉnh cảm giác no và cân bằng năng lượng.

Sữa non – "vắc xin tự nhiên" cho trẻ sơ sinh

Sự khác biệt giữa sữa non và sữa trưởng thành

Sữa non: tiết từ tuần 14–16 của thai kỳ và trong 1–3 ngày đầu sau sinh, có màu vàng nhạt, đặc sánh, giàu kháng thể và protein kháng khuẩn.

Sữa trưởng thành: xuất hiện từ ngày 3–5 sau sinh, gồm sữa đầu bữa (nhiều nước, dinh dưỡng cơ bản) và sữa cuối bữa (giàu chất béo, năng lượng).

Trẻ cần bú cả sữa đầu và sữa cuối để có dinh dưỡng đầy đủ.

Vai trò của sữa non

Dù số lượng ít nhưng sữa non có độ đậm cao, giàu kháng thể, nhiều bạch cầu, giúp phòng chống nhiễm khuẩn, dị ứng và hỗ trợ miễn dịch. Có tác dụng xổ nhẹ, giúp trẻ đào thải phân su và bilirubin, giảm nguy cơ vàng da. Chứa yếu tố tăng trưởng biểu bì, hỗ trợ hoàn thiện chức năng ruột, phòng dị ứng và tình trạng không dung nạp thức ăn.Giàu vitamin A, E, kẽm, natri, kali, giúp cải thiện sức đề kháng.

Các chuyên gia khuyến cáo: hãy cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ sau sinh và không cho trẻ ăn/uống gì khác trước cữ bú đầu tiên.

Bên cạnh lợi ích to lớn của sữa mẹ, việc nuôi trẻ bằng sản phẩm thay thế mang theo nhiều nguy cơ: Không cung cấp được kháng thể tự nhiên, khiến trẻ dễ mắc bệnh nhiễm khuẩn. Khó tiêu hóa, dễ gây rối loạn tiêu hóa, táo bón hoặc tiêu chảy. Nguy cơ dị ứng cao hơn do chứa protein lạ.

Không có DHA, ARA và nhiều acid béo cần thiết, ảnh hưởng tới phát triển não bộ và thị lực. Hàm lượng vi chất thấp hơn, có thể gây thiếu máu, thiếu vitamin A, D, kẽm… Nguy cơ béo phì và bệnh mạn tính khi trưởng thành cao hơn. Tốn kém chi phí, tạo gánh nặng kinh tế cho gia đình. Nguy cơ mất vệ sinh nếu pha chế không đúng cách, làm tăng khả năng nhiễm khuẩn. Không hỗ trợ tâm lý gắn kết mẹ – con như khi NCBSM.

Nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ là hành động tự nhiên mà còn là đầu tư bền vững cho sức khỏe và tương lai trẻ nhỏ. Sữa mẹ cung cấp nguồn dinh dưỡng hoàn hảo, bảo vệ trẻ trước bệnh tật, gắn kết tình cảm mẹ con, đồng thời mang lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe người mẹ và kinh tế gia đình.

Trong bối cảnh hiện nay, khi sản phẩm thay thế sữa mẹ được quảng bá rộng rãi, việc nâng cao nhận thức và khuyến khích NCBSM càng trở nên quan trọng, để mỗi trẻ em được hưởng trọn vẹn "dòng sữa vàng" từ mẹ.

So sánh lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ và nuôi nhân tạo

Tiêu chí	Nuôi con bằng sữa mẹ (NCBSM)	Nuôi nhân tạo
Dinh dưỡng	Hoàn hảo, dễ tiêu hóa, có DHA, ARA, vi chất phong phú	Thiếu nhiều acid béo, vi chất; khó tiêu hóa
Miễn dịch	Giàu kháng thể, tế bào bạch cầu, phòng bệnh tốt	Không có kháng thể, trẻ dễ mắc bệnh
Phát triển trí não	Có DHA, ARA, hỗ trợ não bộ và thị lực	Hạn chế về thành phần hỗ trợ thần kinh
Sức khỏe mẹ	Giảm nguy cơ ung thư vú, buồng trứng; giúp phục hồi sau sinh	Không có lợi ích cho mẹ
Chi phí	Miễn phí, tiết kiệm cho gia đình và xã hội	Tốn kém, phụ thuộc vào sản phẩm
Tâm lý mẹ – con	Tăng gắn kết, giảm lo âu và trầm cảm	Hạn chế gắn bó tình cảm
Nguy cơ bệnh lý	Giảm béo phì, tiểu đường, tim mạch khi trưởng thành	Nguy cơ béo phì, bệnh mạn tính cao hơn
An toàn vệ sinh	Luôn sạch sẽ, sẵn có	Nguy cơ nhiễm khuẩn nếu pha chế sai cách

(Theo tài liệu Nuôi dưỡng trẻ nhỏ, Cục Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế)

Tuần lễ Thế giới Nuôi con bằng sữa mẹ năm 2025

SKĐS – Hội nghị Hưởng ứng Tuần lễ Thế giới Nuôi con bằng sữa mẹ 2025 khẳng định đầu tư vào sữa mẹ là đầu tư cho tương lai, đồng thời kêu gọi các bên liên quan cùng chung tay hành động vì sức khỏe trẻ em Việt Nam.