Nữ Tiểu đoàn trưởng đầu tiên của Quân khu/Nữ bác sĩ duy nhất của Quân khu tham dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX/Người có nhiều con, nhiều em, nhiều bố, nhiều mẹ/Ngôi Sao Mai của núi rừng Việt Bắc... Đó là những lời của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trên địa bàn Quân khu 1 dành cho Thiếu tá bác sĩ Hoàng Mai Sao - Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn Quân y 24 thuộc Sư đoàn 346, Quân khu 1...
Cô gái Tày với ước mơ trở thành thầy thuốc
Hoàng Mai Sao là người dân tộc Tày. Cô sinh ra và lớn lên ở xã Định Biên, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, thuộc vùng ATK - Thủ đô Kháng chiến. Nhà của Mai Sao ở ngay dưới chân Đèo De, gần nơi ở và làm việc của Bác Hồ và cơ quan Bộ Tổng tư lệnh trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Được những người cao tuổi ở quê hương kể lại về những hình ảnh cao đẹp của anh Bộ đội Cụ Hồ, ngay từ thủa bé, Hoàng Mai Sao đã có mơ ước trở thành người chiến sĩ với ngôi sao trên mũ và vành lá ngụy trang... Lớn lên một chút, chứng kiến sự ốm đau, bệnh tật của người thân và những người nghèo trên quê hương mình, Mai Sao lại muốn làm người thầy thuốc. Thế rồi, hai ước mơ đó trở thành sự thật khi cô nhập ngũ, được cử đi học tại Trường trung cấp Quân y 1 rồi trở thành y sĩ, sau đó lại tiếp tục được đào tạo tại Học viện Quân y trở thành bác sĩ, được chỉ huy đơn vị phân công làm bác sĩ điều trị tại Tiểu đoàn Quân y 24 (Bệnh xá 24) của Sư đoàn 346 (Quân khu 1). Nhiệm vụ trọng tâm của đơn vị là cấp cứu, thu dung, điều trị cho cán bộ, chiến sĩ trong toàn Sư đoàn 346 và nhân dân trên địa bàn đóng quân. Do đặc điểm bệnh xá cách xa các trung tâm y tế lớn, trung tâm cấp cứu chất lượng cao nên bệnh nhân đến với bệnh xá khá đông với rất nhiều loại bệnh tật. Để đáp ứng yêu cầu của cán bộ, chiến sĩ trong sư đoàn và nhân dân, đội ngũ y sĩ, bác sĩ của bệnh xá và bản thân bác sĩ Mai Sao phải tự học, tự nghiên cứu để nâng cao trình độ, năng lực trong điều trị, xử trí các tình huống cấp cứu.
Thiếu tá Hoàng Mai Sao khám bệnh cho thương binh trên địa bàn xã Yên Đổ, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên.
Một nhiệm vụ quan trọng khác của người bác sĩ tuyến cơ sở là tư vấn cho quân nhân và nhân dân cách thức phòng dịch bệnh, giữ cơ thể được khỏe mạnh. Tôi đã được dự buổi khám chữa bệnh và tư vấn sức khỏe của Quân y Sư đoàn 346 mà nòng cốt là Tiểu đoàn Quân y 24 với các đối tượng chính sách của huyện Phú Lương (Thái Nguyên) và được chứng kiến Thiếu tá Hoàng Mai Sao hướng dẫn các đồng chí thương binh, bệnh binh, thân nhân của liệt sĩ cách phòng chống bệnh. Xem bệnh án, Mai Sao tỉ mỉ giảng giải cho ông Âu Văn Rồi - dân tộc Tày ở xóm Thượng, xã Yên Đổ: “Bác bị bệnh dạ dày, không được uống rượu đâu nhé, nếu vui quá thì cũng chỉ nhấp môi thôi. Bác phải uống thuốc thường xuyên, không nên ăn thức ăn chua và khó tiêu hóa...”. Với ông Lương Quang Minh ở xóm Đồng Chùa, bác sĩ Mai Sao khuyên: “Bố hơi béo đấy, năng tập thể dục và đi bộ bố nhé! Bố bị tăng huyết áp nên phải đo huyết áp thường xuyên và lao động với cường độ vừa phải. Trong người luôn phải mang theo thuốc, nếu thấy trong người bất thường, choáng váng, bố phải ngậm thuốc ngay...”.
Ngoài chỉ đạo công tác chuyên môn, bản thân Hoàng Mai Sao còn tích cực, chủ động nghiên cứu khoa học và đã hoàn thành Đề tài “Nghiên cứu về kết quả điều trị đau dây thần kinh hông to bằng y học cổ truyền tại bệnh xá Sư đoàn 346”. Đề tài này đã được Hội đồng Khoa học Bệnh viện 91 (Quân khu 1) đánh giá cao.
Người có hàng trăm con nuôi, em nuôi
Cho đến bây giờ, nhiều người sống trên địa bàn xã Yên Đổ, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên vẫn còn nhớ đến việc BS. Hoàng Mai Sao cứu cháu bé Đoàn Hồng Bích vào năm 2011 khi cháu mới tròn 15 ngày tuổi. Lúc đó, mẹ của cháu Bích là chị Trần Thị Hồng ở gần nơi đóng quân của Tiểu đoàn Quân y 24 thấy cháu bị ngạt mũi liền cho cháu ngửi dầu Phật Linh, nhưng sơ ý làm cả lọ dầu chảy vào mũi cháu. Cháu Hồng Bích bị ngạt thở và chịu sức nóng của dầu Phật Linh nên người tím tái, khó thở, hôn mê... Trong đêm khuya, chị Hồng bế cháu Bích chạy vào Bệnh xá 24 kêu cứu. Hôm đó đúng vào ca trực của BS. Mai Sao. Thấy cháu nằm bất động, mặt tím tái, mồm mũi đầy đờm và dịch, một ý nghĩ lóe lên trong đầu BS. Mai Sao là phải khơi thông đường thở cho cháu ngay. Bệnh xá không có thiết bị trợ giúp hô hấp, không ngần ngại, BS. Mai Sao dùng ngay miệng của mình hút đờm và dịch từ miệng cháu ra, khơi thông được đường thở cho cháu, kết hợp hô hấp nhân tạo, sau vài giây thì cháu bật khóc. Lúc sau thì da, niêm mạc dần dần hồng lên. Niềm vui đã vỡ òa trong gia đình cháu Hồng Bích vì cháu đã qua được cơn nguy kịch... Tiếp sau đó, bằng các biện pháp về nghiệp vụ y tế, sức khỏe của cháu Hồng Bích đã được hồi phục.
Hiện nay, cháu Đoàn Hồng Bích đã được 5 tuổi, rất khỏe mạnh và hiếu động, hay hát, hay cười. Cháu đang học lớp mẫu giáo lớn Trường Mầm non thị trấn Đu, huyện Phú Lương. Đoàn Hồng Bích nhận BS. Hoàng Mai Sao làm mẹ đỡ đầu và ngày cuối tuần nào cũng làm nũng mẹ Mai Sao.
Ngoài cháu Đoàn Hồng Bích, trên địa bàn huyện Phú Lương đã có hàng chục cháu gọi BS. Hoàng Mai Sao làm mẹ vì đã được mẹ Mai Sao cứu sống. Cũng có hàng trăm người khác nhận BS. Hoàng Mai Sao làm em, làm chị, làm con vì đã tận tình cứu chữa mình trong lúc gian nguy. Hoàng Mai Sao nói với tôi rằng đó là niềm vui lớn nhất của các thầy thuốc khi đã làm tròn trách nhiệm của mình trước những bệnh nhân và người thân của họ.
Ông Phạm Danh Tuyên (thương binh hạng 4/4 ở xã Yên Đổ, huyện Phú Lương) là một trong những người nhận Mai Sao làm con, cho tôi biết, Mai Sao đã giúp ông rất nhiều trong việc tư vấn cách phòng, chữa bệnh, đặc biệt là việc ăn uống. Nhờ vậy mà vết thương của ông không tái phát, sức khỏe ổn định.
Bà Âu Thị Tía, 74 tuổi, dân tộc Dao, là vợ của liệt sĩ Hoàng Văn Tư ở xóm Thượng, xã Yên Đổ, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên là người nhận Hoàng Mai Sao làm con nói: “Con gái Mai Sao đẹp người, đẹp nết như ngôi Sao Mai của núi rừng Việt Bắc này”. Cụ Ma Văn Chấn, 96 tuổi, dân tộc Tày ở xóm Thanh Thế, xã Yên Đổ thì tấm tắc khen: “BS. Mai Sao giỏi lắm, cứu được nhiều người trong xã, trong huyện. Nhiều người đã nhận nó là con, là em, là chị, là mẹ đấy...”.
Tuy nhiên, Mai Sao cũng rơi nước mắt khi kể về những bệnh nhân mình gặp mà không thể can thiệp được bởi trang thiết bị của bệnh xá không thể chẩn đoán được hoặc chẩn đoán không chính xác. “Lúc đó thì em chỉ biết rằng phải nhanh chóng chuyển đến bệnh viện tuyến trên thôi...”, Mai Sao bộc bạch.
Tiểu đoàn trưởng quân y được “trên yêu, dưới mến”
Tháng 10/2013, Hoàng Mai Sao giữ chức Phó Tiểu đoàn trưởng và đến năm 2014 được bổ nhiệm là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn Quân y 24 của Sư đoàn 346. Cho đến thời điểm này, Hoàng Mai Sao là nữ Tiểu đoàn trưởng đầu tiên và duy nhất của Quân khu 1. Mặc dù chưa được đào tạo cơ bản về chỉ huy, trong khi đơn vị làm nhiệm vụ chuyên môn, đa số có tuổi đời cao, đơn vị chưa được đầu tư xây dựng cơ bản, trang thiết bị khám, chữa bệnh lạc hậu, trình độ chuyên môn của y, bác sĩ không đồng đều, nhưng bằng tình yêu nghề và thái độ chân thành, Hoàng Mai Sao được anh, chị em, đồng nghiệp mến phục, cấp trên tin tưởng.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Hoàng Mai Sao luôn phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chỉ huy Tiểu đoàn thống nhất các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ huy đơn vị; đồng thời coi việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị là trung tâm, bố trí, sắp xếp các bộ phận hợp lý, đúng chức năng chuyên môn và hỗ trợ nhau trong công tác, quan tâm cải thiện điều kiện làm việc, xây dựng cảnh quan, môi trường vừa giúp cho cán bộ, y, bác sĩ, nhân viên yên tâm, gắn bó xây dựng đơn vị vừa giúp bệnh nhân có được tâm lý tốt khi được nằm điều trị tại đơn vị. Đặc biệt, Mai Sao luôn quan tâm bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ y, bác sĩ trong đơn vị cũng như tổ chức khám và tư vấn sức khoẻ cho bà con trên địa bàn đóng quân. Trong năm 2015 và 6 tháng đầu năm 2016, Tiểu đoàn Quân y 24 đã tổ chức khám sức khoẻ định kỳ cho gần 2.000 lượt cán bộ, chiến sĩ trong Sư đoàn 346; khám phúc tra sức khỏe cho hơn 2.000 tân binh; khám sàng lọc cho lực lượng dự bị động viên 1.207 lượt người. Bản thân Thiếu tá Hoàng Mai Sao đã cùng với đồng nghiệp xử trí 38 ca phẫu thuật chuyên sâu, 5 ca nối gân thành công, khám cấp cứu, điều trị cho 2.994 lượt nhân dân và 2.396 lượt học sinh trên địa bàn đóng quân không để sai sót trong chẩn đoán và điều trị.
Y sĩ Nguyễn Thị Kết (dân tộc Mường) - Trạm trưởng Trạm y tế xã Yên Đổ, huyện Phú Lương thổ lộ: Do đặc thù trạm y tế xã chưa có bác sĩ nên các nhân viên y tế ở đây thường xuyên phải nhờ đến Tiểu đoàn Quân y 24 trên địa bàn, nhất là BS. Hoàng Mai Sao trong việc tư vấn điều trị bệnh. Mấy năm gần đây, năm nào cũng vậy, cứ gần đến ngày Thương binh-Liệt sĩ (27/7), Tiểu đoàn Quân y 24 lại phối hợp với trạm y tế xã tổ chức khám chữa bệnh và cấp thuốc miễn phí cho các đối tượng chính sách trên địa bàn. Các thầy thuốc của Tiểu đoàn Quân y 24 đã giúp đỡ địa phương rất nhiều trong việc phòng chống dịch bệnh.
Không chỉ giỏi về chuyên môn, trên cương vị là cán bộ quản lý, chỉ huy đơn vị, Mai Sao luôn đề cao dân chủ, xây dựng mối đoàn kết, thống nhất trong đơn vị. Những năm qua, tập thể Tiểu đoàn 24 luôn đoàn kết thống nhất, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, cán bộ, chiến sĩ luôn tin tưởng vào cấp uỷ, chỉ huy, yên tâm gắn bó xây dựng đơn vị, đến nay, đơn vị không có trường hợp nào vi phạm kỷ luật phải xử lý, Chi bộ đạt trong sạch, vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện. Tiểu đoàn Quân y 24 của Sư đoàn 346 do Hoàng Mai Sao chỉ huy nhiều năm được cấp trên khen thưởng. Riêng BS. Hoàng Mai Sao 3 năm liên tiếp (2012, 2013, 2014) được bình bầu danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở, năm 2015 được bình chọn là một trong những điển hình tiên tiến của Quân khu 1 tham dự Đại hội thi đua quyết thắng toàn quân và Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc.
Đại tá Nguyễn Đình Chiêu - Chính ủy Sư đoàn 346 (Quân khu 1) đánh giá: Thiếu tá, BS. Hoàng Mai Sao là Tiểu đoàn trưởng được trên yêu, dưới mến vì giải quyết công việc hiệu quả, chỉ huy cương quyết, chuyên môn nghiệp vụ vững. Thiếu tá Hoàng Sao Mai còn thực hiện tốt công tác dân vận thường xuyên giúp đỡ các cơ sở y tế trên địa bàn trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Khi hỏi về bí quyết dẫn đến thành công trong quản lý chỉ huy và hoạt động chuyên môn của mình, Hoàng Mai Sao thổ lộ: “Em rất vinh dự là con của quê hương Định Hóa - Thủ đô kháng chiến giữa núi rừng Việt Bắc. Thành tích của em không có nhiều. Em chỉ luôn tâm niệm phải sống sao cho xứng đáng với truyền thống của quê hương, trả nghĩa với những người đã nuôi nấng, tạo điều kiện cho em được học tập bằng những việc làm thiết thực giúp đỡ bà con nơi đóng quân, giúp đỡ đồng chí đồng đội.
Tôi đã gặp Hoàng Mai Sao khi cô tham dự Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc với nét mặt rạng ngời của người nữ Tiểu đoàn trưởng trong bộ lễ phục trang trọng. Tôi cũng gặp Hoàng Mai Sao khi cô chủ trì cuộc giao ban tuần tại Tiểu đoàn Quân y 24 với bộ quân phục hè thường dùng và nét mặt nghiêm nghị, động viên, nhắc nhở, phê bình cán bộ cấp dưới. Tôi cũng gặp Hoàng Mai Sao trong bộ trang phục trắng tinh khiết của ngành y với nét mặt đăm chiêu chẩn đoán bệnh và nở nụ cười thân thiện với bệnh nhân giữa núi rừng Việt Bắc. Ba sắc thái đó đã khắc họa một nữ Tiểu đoàn trưởng Quân y rất khác biệt, nhưng vẫn mang đậm nét sự chân thành, đôn hậu của cô gái Tày. Đâu đó vẫn còn có những lời ca thán về đội ngũ y, bác sĩ trong nền kinh tế thị trường. Thế nhưng, đến với Tiểu đoàn Quân y 24, tiếp xúc với những bệnh nhân mà Tiểu đoàn này khám và điều trị, tôi chưa nghe được những lời phàn nàn về thái độ phục vụ. Có phải “cơ chế thị trường” chưa đến được nơi này? Phẩm chất của Bộ đội Cụ Hồ, phẩm chất của người thầy thuốc-chiến sĩ đã và đang ngời sáng ở núi rừng Việt Bắc.