Cùng với sự giải phóng quyền lợi phụ nữ, trên thế giới, tài năng của phụ nữ ngày càng được khẳng định. Đặc biệt là ở lĩnh vực điện ảnh, vị trí đạo diễn thời kỳ đầu vốn chỉ coi là đặc quyền chuyên môn của nam giới, nay đã trở thành môi trường để nữ giới thi thố tài năng.
Những nữ đạo diễn trên thế giới
Trong lịch sử Liên hoan phim (LHP) Cannes chỉ có một nữ đạo diễn duy nhất giành giải Cành cọ Vàng, đó là Jane Campion. Và bà được nhắc đến suốt 20 năm qua như một niềm tự hào vô bờ bến đối với giới nữ làm phim. Năm 2013, Birds Eye View - LHP nhằm tôn vinh các nhà làm phim nữ trên toàn thế giới tiếp tục là sự kiện hàng năm thu hút sự quan tâm rất lớn của công chúng. Ban tổ chức LHP này đã dành hẳn một tuần tôn vinh các thành quả của các nhà làm phim nữ của đất nước Hồi giáo Ả Rập. Đây được xem là một động thái cổ súy cho phụ nữ trên khắp thế giới làm phim.
Một điểm đặc biệt nữa là trong số 19 bộ phim tranh Cành cọ Vàng của Cannes năm nay chỉ có 1 phim của đạo diễn nữ. Đó là Un chateau en Italie (Lâu đài ở Ý) của Valeria Bruni-Tedeschi. Từ chỗ chỉ góp mặt tại LHP này vào các năm trước với vai trò diễn viên, cô đã tiến thêm một bước với vị trí mới và thực sự khiến mọi người nể phục.
Trung Quốc được xem là mảnh đất màu mỡ của những nữ đạo diễn. Những cái tên như Điền Tẩm Hâm, Lý Ngọc và mới đây là Triệu Vy - nữ diễn viên nổi tiếng một thời của bộ phim Hoàn Châu cách cách đã trở thành nữ đạo diễn ăn khách nhất điện ảnh Hoa ngữ. Lợi thế diễn xuất lâu năm đã chắp cánh để Triệu Vy hoàn thành một cách xuất sắc tác phẩm So Young. Đây là tác phẩm đầu tay mở màn cho sự nghiệp đạo diễn của nữ diễn viên nổi tiếng này.
 Đạo diễn Nhuệ Giang. |
Chờ mong những cái tên mới
Tại Việt Nam, thời điểm mà nữ giới ít có cơ hội tham gia nhiều vai trò khác nhau trong xã hội, một số nhân tố đã tỏ ra vượt trội trong vai trò đạo diễn. Đó là NSND Bạch Diệp (Ngày Lễ Thánh, Huyền thoại người mẹ, Nguyễn Thị Minh Khai), NSƯT Đức Hoàn (Hà Nội mùa chim làm tổ, Tình yêu và khoảng cách, Chuyện tình bên dòng sông, Khách ở quê ra), NSƯT Việt Linh (Nơi bình yên chim hót, Chung cư, Mê Thảo thời vang bóng), Nhuệ Giang (Thung lũng hoang vắng, Tâm hồn mẹ)...
Một điều dễ thấy ở tác phẩm của các đạo diễn nữ là sự mềm mại, dễ đi vào lòng người. Với giác quan nhạy cảm, họ chọn được dàn diễn viên lột tả khá rõ nét chủ đề, tinh thần của phim. Tuy nhiên, với môi trường làm phim chưa được thông thoáng, phụ nữ vẫn mang trên vai gánh nặng quán xuyến gia đình, một khi có đam mê với nghề đạo diễn, sự thiệt thòi là không thể tránh khỏi. Điều này cũng giải thích vì sao có khá nhiều nữ giới có khả năng với nghề đạo diễn nhưng lại rất khó để có thể đi đường dài với nghề.
Hồng Ánh và Hoàng Điệp đang là những cái tên được kỳ vọng với cương vị đại diện của lớp nữ đạo diễn tiếp nối thế hệ đi trước. Với vị trí nhà sản xuất đồng thời chỉ đạo diễn xuất những bộ phim đang được kỳ vọng trong thời gian tới như Đường đua (Hồng Ánh), Đập cánh giữa không trung (Hoàng Điệp). Đây quả thực là một tín hiệu đáng mừng bởi từ rất lâu rồi, chúng ta mới lại thấy sự xuất hiện của những nữ đạo diễn có tố chất có thể khiến khán giả hứng thú với dự án phim của họ.
Điều mà khán giả thực sự cần là những bộ phim chất lượng, chạm đến được trái tim của mỗi người. Một thực tế dễ thấy là hiện nay có khá nhiều bạn nữ bắt đầu thử sức với vai trò đạo diễn đã vội chạy theo các trào lưu làm phim thiếu bản sắc cá nhân, với mục đích gây sốc, thị trường nhiều hơn là chú trọng yếu tố nghệ thuật. Con đường đó có thể mang lại lợi nhuận nhưng lại khó bền nếu muốn “ăn đời ở kiếp” với điện ảnh. Rõ ràng, khán giả vẫn đang mong chờ những nữ đạo diễn tài năng xuất hiện nhưng không phải một cách chớp nhoáng, bất thần mà hơn cả là sự vững chãi và khả năng tiềm tàng ở họ.
Vũ Khánh Anh