Nôn trớ ở trẻ sơ sinh cần xử trí thế nào?

Vậy, nôn trớ ở trẻ sơ sinh do đâu, làm thế nào để trẻ hết nôn trớ? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp những vấn đề này.

1. Nguyên nhân gây nôn trớ

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng nôn trớ ở trẻ sơ sinh trong đó thường gặp nhất ở như sau:

- Sai lầm về ăn uống và chăm sóc

Đối với trẻ sơ sinh bú mẹ, việc cho bú quá nhiều khiến bé quá no, hoặc mẹ mẹ cho trẻ bú không đúng tư thế. Đối với bé bú bình, cách bế hoặc tư thế bú bình sai làm trẻ nuốt phải nhiều khí vào dạ dày gây nôn trớ.

Đối với một số trẻ vừa ăn no đã đặt trẻ nằm ngay hoặc sai lầm đơn giản là mẹ quấn tã chăn quá chặt, băng rốn chặt… cũng là nguyên nhân khiến trẻ dễ nôn trớ.

- Trẻ mắc một số bệnh nội khoa

Ở một số trẻ sơ sinh mắc các bệnh về đường tiêu hóa: Tiêu chảy, chậm nhu động ruột hoặc viêm đường hô hấp trên… cũng dễ khiến trẻ nôn trớ. Ngoài ra, một số bệnh như viêm màng não mủ, xuất huyết não do giảm tỷ lệ Prothrongbin, hội chứng sinh dục thượng thận, co thắt môn vị… cũng sẽ khiến trẻ dễ nôn trớ.

- Trẻ mắc một số bệnh ngoại khoa

Một số trẻ em mắc một số bệnh như dị tật đường tiêu hóa (hẹp phì đại môn vị, hẹp tá tràng bẩm sinh, thoát vị hoành, teo thực quản…) sẽ nôn ngay trong những ngày đầu mới sinh. Đối với một số bệnh tắc ruột, xoắn ruột... cũng khiến trẻ nôn trớ và thường kèm theo nhiễm trùng toàn thân, bụng chướng, bí trung đại tiện, đi ngoài phân có máu…

2. Cách xử trí khi trẻ nôn trớ

Nếu thấy trẻ nôn trớ, cha mẹ cần lập tức nghiêng ngay đầu trẻ sang một bên. Điều này nhằm giúp bé không bị sặc chất nôn. Sau đó nhanh chóng làm sạch chất nôn trong miệng, họng và mũi trẻ (miệng trước, mũi sau), bằng cách hút hoặc quấn khăn gạc vào ngón tay thấm hết chất nôn trong mồm và họng trẻ. Khum tay vỗ nhẹ hai bên lưng nhằm trấn an trẻ, đồng thời giúp trẻ ho bật nốt chất nôn còn lại trong họng ra ngoài.

Trường hợp trẻ sặc sữa, khi đó trẻ sẽ bị nôn, sau đó ho sặc sụa, tím tái, người mềm nhũn hoặc co cứng, có thể thở nấc hoặc ngưng thở. Ngay lập tức thực hiện động tác sau:

- Vỗ lưng: Cần nhanh chóng đặt trẻ nằm sấp đầu thấp, mẹ cần đỡ đầu trẻ nghiêng mặt vỗ liên tiếp 5 cái đủ mạnh vào vùng giữa 2 bả vai của trẻ theo hướng xuống dưới và ra trước. Ngay sau khi vỗ xong, cần nhẹ nhàng lật trẻ ngược lại xem trẻ đã tự thở được chưa, da đã hồng hơn chưa. Nếu trẻ chưa hồi phục, tiến hành ấn ngực.

- Ấn ngực: Cha mẹ cần giữ nguyên trẻ ở tư thế ngửa, dùng ngón 2 và ngón 3 tay trái ấn vuông góc xuống 1/3 dưới xương ức. Khoảng 1 đốt ngón tay ngay dưới đường nối 2 núm vú. Ấn nhanh 1 lần/giây, ấn 5 lần liên tiếp nhau.

Sau đó, tiếp tục đánh giá dấu hiệu hồi phục, nếu trẻ vẫn chưa hồi phục tiếp tục vỗ lưng - ấn ngực cho đến khi trẻ có dấu hiệu hồi phục (có thể 6 - 10 lần).

- Cần thông thoáng đường thở cho bé bằng hút mũi miệng: Trong khi thực hiện vỗ lưng - ấn ngực cần làm thông thoáng đường thở cho trẻ. Dùng dụng cụ hút để hút mũi miệng cho trẻ, hút miệng trước, mũi sau. Nếu cấp cứu tại nhà, không có sẵn dụng cụ hút mũi miệng, người cấp cứu có thể dùng miệng để hút nhanh cho trẻ. Khi trẻ đã hồi phục, vẫn đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và theo dõi tiếp.

3. Khi nào cần nhập viện?

Ở giai đoạn sơ sinh, nôn trớ thường do nguyên nhân sinh lý, nhưng cũng có thể là dấu hiệu bệnh lý. Chính vì vậy, cần đưa trẻ đi khám ngay nếu trẻ có những vấn đề sau: 

- Trẻ nôn nhiều, nôn liên tiếp trong 2 cữ sữa hoặc nôn trên 3 lần/ngày. 

- Trẻ không tăng cân, bị sụt cân hoặc trẻ quấy khóc suốt ngày vì khó chịu. Ngoài ra, trẻ bú kém hoặc bỏ bú, bụng chướng…

-  Môi và miệng trẻ bị khô hoặc mắt trũng. Tình trạng này có thể do trẻ bị mất nước. 

- Các biểu hiện khác thường như: Nôn ra dịch màu xanh lá cây, vàng, đỏ, hồng, nâu, hoặc trẻ nôn ra chất như bã cà phê. Cha mẹ cũng cần theo dõi tiểu đại tiện của trẻ có thấy bất thường không. Nếu tình trạng nôn kèm theo tiêu chảy, phân có máu, khó thở, sốt… cũng cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để được khám và điều trị.

4. Phòng ngừa nôn trớ và cách chăm sóc

Để dự phòng trẻ nôn trớ, khi cho trẻ bú cần bế đúng cách, cho trẻ ngậm bắt vú đúng. Nếu trẻ ngậm bắt vú sai sẽ nuốt hơi nhiều khí hơn sữa, trẻ dễ đầy hơi gây nôn. 

Ở trẻ bú bình thì nghiêng bình sữa sao cho sữa lấp đầy núm vú, khi bú trẻ chỉ nuốt sữa không kèm nuốt hơi, núm vú phải đúng chuẩn, chỉ ra sữa khi trẻ mút chứ không chảy thành dòng khi chúc bình sữa xuống.

Ngoài ra, nên chia các cữ bú ra thành nhiều bữa. Cần bế trẻ sao cho đầu cao trong và sau khi bú. Sau mỗi cữ bú cần bế cho trẻ ợ hơi sau khi bú. Tránh quấn tã chặt bụng sau khi trẻ bú no.

Có thể sử dụng gối chống trào ngược đối với những trường hợp nôn trớ do trào ngược dạ dày - thực quản. Ngoài ra, để hạn chế nôn trớ có thể mát xa quanh rốn nhẹ nhàng làm giảm co bóp dạ dày. Mát xa bụng mạnh và sâu theo đường đi của khung đại tràng giúp tăng nhu động ruột, tăng tiết dịch, giúp trẻ bài tiết phân đều đặn hàng ngày, làm giảm chướng bụng và nôn trớ.

Xem thêm video đặc sắc của báo Sức khỏe & Đời sống: