Những năm gần đây, truyện trào phúng, hài hước đã trở thành một món ăn tinh thần thú vị cho độc giả nhiều lứa tuổi. Bên cạnh yếu tố vui vẻ, giải tỏa stress, các câu chuyện còn là cẩm nang đời sống hữu ích của những người có kinh nghiệm sống phong phú và tài kể chuyện.
Sức hấp dẫn về mặt thể loại
Không chỉ có khả năng viết lách, người viết truyện trào phúng, hài hước còn là người am hiểu các khía cạnh của đời sống, biết đánh giá một cách khách quan, lồng ghép quan điểm vào từng câu chuyện. Về điều này, nam giới có vẻ có lợi thế hơn, những Lê Văn Nghĩa, Tạ Duy Anh, Lê Hoàng, Trần Nhã Thụy, Lê Tự... đã cho thấy sức hấp dẫn của thể loại này giữa mê trận của các chủ đề sách ngày nay. Gần đây, sự xuất hiện của một vài cái tên nữ giới đã làm chiếu truyện trào phúng thêm xôm trò. Đó là nhà văn Bích Ngân và “Chị Đẹp” Lê Phương Thảo.
 Tập truyện hài Cái đầu siêu định vị của Bích Ngân. |
Có thể nói, một khi đã dấn thân, truyện trào phúng, hài hước giống như chất gây nghiện, khiến nhà văn càng viết càng hăng. Tính đến thời điểm hiện tại, nhà văn Lê Văn Nghĩa - “cha đẻ” của nhân vật trào phúng Linda Kiều, Đại Văn Mỗ, Điệp viên Không Không Thấy... đã có tới 14 tập truyện trào phúng. Đạo diễn Lê Hoàng đã có số có má với các thể loại tiểu phẩm, “chặt chém” những người nổi tiếng. Còn Trần Nhã Thụy là một cây bút trào phúng “ngoại hạng” với các bút danh: Hai Đầu Méo, Ký Giả Lang Thang, Tang Văn Tình. Về phía nữ, nhà văn Bích Ngân đã được xếp vào “đội ngũ” chuyên viết trào phúng, châm biếm. Trăng mật ở đảo và Cái đầu siêu định vị là hai tác phẩm nổi tiếng của nữ nhà văn này. Văn phong “Chị Đẹp” tuy đã có hơi hướng trào phúng hài hước nhưng có lẽ phải chờ thêm một thời gian nữa để có thể có câu trả lời chính xác.
Tiếp nối tên tuổi của Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Công Hoan, bác Ba Phi, những nhà văn có tài sáng tác, kể chuyện trào phúng trứ danh, các nhà văn trẻ đang góp phần tạo nên diện mạo mới mẻ, trẻ trung của một thể loại từng lấp lánh ánh hào quang quá khứ. Xã hội hiện đại với muôn nẻo những tình huống dở khóc dở cười đã tạo điều kiện để các cây bút tung hoành, cho ra đời những sản phẩm nắm bắt được tâm lý của công dân thời đại mới. Những bất ngờ thú vị, cốt truyện đơn giản, ý nghĩa sâu xa, không chỉ tìm đến truyện trào phúng, hài hước để mua vui thông thường, độc giả còn tìm thấy ở đó những triết lý sống, răn đời tinh tế.
Thăng hoa từ nội lực
Tưởng dễ dàng nhưng thực tế, để viết truyện trào phúng, hài hước hay cần đến sự quan sát, đánh giá sự việc một cách khách quan, trọng tâm, người viết cũng cần có vốn từ ngữ phong phú, văn phong linh hoạt, trôi chảy. Đó là lý do vì sao những nhân vật có kinh nghiệm sống phong phú, khẩu văn linh hoạt mới có thể viết hay về thể loại trào phúng, hài hước. Bình dân, dí dỏm - truyện trào phúng, hài hước vốn xuất phát từ dân gian đã vươn mình trở thành một thể loại văn học chiếm được cảm tình của đông đảo công chúng. Trong bối cảnh xã hội hiện đại với nhiều biến chuyển, xoay vần, hơn bao giờ hết, truyện trào phúng cần phát huy giá trị tiềm ẩn nhằm tác động vào tâm lý của người dân, chấn chỉnh những mặt chưa được của xã hội.
Chúng ta vốn chỉ quen với hương vị trào phúng của các cây bút nam, nay càng cần hơn nữa cái nhìn hài hước, sâu sắc của phụ nữ. Tiếc rằng chưa có nhiều cây bút nữ dấn thân vào thể loại truyện trào phúng. Để làm được điều này, cần xác định rằng cũng giống như các thể loại văn học khác, truyện trào phúng chỉ đang thực hiện vai trò giải trí, cung cấp giá trị, bài học sống, tránh hiểu lầm rằng đó là một công cụ công kích xã hội, thể hiện sự bất mãn, bài trừ hoặc mâu thuẫn. Có như vậy, cả người sáng tạo lẫn người tiếp nhận mới có tâm lý nhẹ nhàng, thoải mái.
Một hành trình và tinh thần khá vững chãi, truyện trào phúng đang ngày càng có một vị trí khá vững chắc trong lựa chọn đọc của độc giả. Việc tăng cường đội ngũ các cây bút có nghề, khai thác sâu hơn về các vấn đề xã hội sẽ giúp thể loại văn học này thăng hoa một khi đã có một nội lực vững vàng.
Ngữ Nam