nhằm phục vụ nhu cầu thưởng lãm, thư giãn và giải trí với nghệ thuật của công chúng. Tuy nhiên gần đây, nhiều tác phẩm nghệ thuật nơi công cộng bị xâm hại do cách ứng xử thiếu văn hóa của một bộ phận người dân khiến dư luận bức xúc, ngán ngẩm.
Là điểm đến của nhiều người dân và du khách tại Hà Nội dịp kỷ niệm 65 năm Ngày Giải phóng Thủ đô, tuy nhiên công trình nghệ thuật sắp đặt Tháp do nhà điêu khắc Mai Thu Vân, Nguyễn Ngọc Lâm và kiến trúc sư Đỗ Anh Tuấn dựng gần tháp Hòa Phong (gần Bưu điện Hà Nội) đã phải dỡ bỏ. Tháp với chiều rộng khoảng 15m2, cao 5m dựng bằng chất liệu sắt, ốp tấm nhựa cao 6 tầng, gồm nhiều ô cửa màu sắc là điểm đến của nhiều người ở những ngày đầu mới xuất hiện. Đến với công trình nghệ thuật sắp đặt này, người dân và du khách có thể trải nghiệm bằng cách đi sâu vào bên trong tác phẩm, quan sát cảnh vật thông qua những lăng kính màu xanh dương, đỏ sẫm và tím. Nhưng “ngày vui ngắn chẳng tày gang”, cuối tháng 10 vừa qua, cơ quan chức năng TP. Hà Nội buộc phải tháo dỡ tác phẩm Tháp với nguyên nhân ít ai nghĩ tới.
Tác phẩm sắp đặt Tháp gần đây phải tháo dỡ vì bị người thiếu ý thức phóng uế, nôn mửa bên trong khiến tác phẩm nồng nặc mùi hôi thối.
Theo đó, công trình nghệ thuật sắp đặt Tháp phải tháo dỡ vì một bộ phận người dân liên tục phóng uế, nôn mửa bên trong khiến tác phẩm này bốc mùi hôi thối, gây khó chịu. Người dân và du khách chỉ mới bước vào bên trong Tháp đã vội chạy ùa ra ngoài vì không thể chịu nổi mùi thối, bẩn. Đại diện nhóm tác giả thực hiện công trình Tháp, nhà điêu khắc Mai Thu Vân buồn bã xen lẫn bức xúc, cho biết: “Thật không thể tin người ta có thể ứng xử tùy tiện, thiếu văn hóa với một tác phẩm nghệ thuật như vậy. Chúng tôi đã đem công sức của mình để phục vụ người dân và du khách, để mọi người đều được bình đẳng tiếp xúc với cái đẹp, cái hay của văn hóa. Nhưng sự việc này khiến cho người làm nghề như chúng tôi thất vọng và chán nản”.
Cũng tại Hà Nội, điển hình nhất chính là công trình Con đường gốm sứ ven sông Hồng, đã được tổ chức Guinness xác lập kỷ lục “bức tranh gốm dài nhất thế giới”. Tuy nhiên, nhiều năm qua và hiện tại, công trình này là nơi “chứa” rác thải, bị chiếm dụng để treo biển quảng cáo, bán hàng rong, viết vẽ bậy... khiến nhiều đoạn của bức tranh bị nứt, bong tróc. Đặc biệt, đi qua nhiều đoạn của Con đường gốm sứ ven sông Hồng, nhiều người dù đã bịt mũi hoặc đeo khẩu trang nhưng vẫn cảm nhận rõ mùi hôi thối do một số người dân tiểu tiện bừa bãi lên tác phẩm.
Bên cạnh những câu chuyện gây “bão” dư luận kể trên, không khó để thấy những hành động thiếu đẹp mắt đã tốn nhiều giấy mực báo chí: chen lấn, xô đẩy nhau và nói tục, chửi thề khi vào xem các lễ hội; tình trạng dẫm đạp, hái hoa, bẻ cành bất chấp biểm cấm ở lễ hội hoa; ngồi gác chân lên ghế, gây ồn ào trong rạp chiếu phim; ăn mặc phản cảm đi vào đền, chùa... Những hành vi này đều bị công chúng lên án gay gắt và không thể chấp nhận.
Theo TS. Đào Minh Hồng, nguyên Trưởng khoa Quan hệ quốc tế - Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM, văn hóa công cộng chỉ hình thành khi có quy tắc, có chế tài cụ thể và được lặp đi lặp lại để trở thành thói quen. Đó là một quá trình lâu dài cùng sự quyết tâm, kiên trì thực hiện đến cùng của cả hệ thống công quyền và toàn xã hội. Vì thế, nhiều ý kiến cho rằng, để có ứng xử chuẩn mực, văn minh với tác phẩm nghệ thuật nói riêng và nơi công cộng nói chung, chúng ta cần phải hình thành thói quen cho thế hệ trẻ từ trong gia đình, trường học. Ngoài giáo dục kiến thức văn hóa, nếu nhà trường chú trọng dạy các kỹ năng sống đẹp, trong đó có thái độ và hành vi ứng xử nơi công cộng sẽ góp phần tạo nên một thế hệ tương lai giàu lòng nhân ái, đẹp cả trí tuệ lẫn tâm hồn. Ngoài ra, không ít người đưa ra quan điểm, chúng ta cần có chế tài xử phạt đủ sức răn đe đối với hành vi xâm phạm tác phẩm, công trình nghệ thuật nơi công cộng để người dân có không gian giải trí và thư giãn lành mạnh, đúng nghĩa.