Làn da là nơi che chở và bảo vệ cả cơ thể nên đây cũng chính là nơi biểu hiện rõ rệt nhất mức độ lão hóa của cơ thể.Trong tiến trình lão hóa da có nhiều biểu hiện như vấn đề về chảy xệ, mạch máu và sắc tố.Riêng sắc tố trên da, nám da, là vấn đề thường được quan tâm nhiều nhất.
Nám da (rám da - melasma) là rối loạn sắc tố da mắc phải, biểu hiện bởi những dát, mảng tăng sắc tố phân bố đối xứng ở mặt, cổ.
Nám da chủ yếu xuất hiện ở phụ nữ (90%) có các yếu tố nguy cơ như: tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời, sử dụng một số mỹ phẩm, stress, có bệnh lý tuyến giáp, sử dụng một số thuốc gây nhạy cảm ánh sáng…
Nám da thường gặp ở những người có tiền căn gia đình bị nám da. Do đó nám da có liên quan đến yếu tố di truyền. Đặc biệt nám da thường gặp nhất ở 2 giai đoạn là trong thai kỳ và giai đoạn tiền mãn kinh - mãn kinh và có thể liên quan đến việc sử dụng thuốc ngừa thai nhưng mối liên quan giữa chúng vẫn chưa rõ ràng.
Vị trí nám: Đa số trường hợp nám da thường gặp ở người có làn da tối màu và phân bố thành các dạng như nám ở trung tâm mặt (gò má, trán, mũi, môi trên, cằm) dạng này thường gặp nhất. Ngoài ra, một số người còn nám gò má (gò má, mũi) và hàm dưới.
Các loại nám da thường thấy:
- Nám da kiểu thượng bì: giới hạn vùng nám da rõ, vùng bị nám có màu nâu sáng.
- Nám da kiểu bì: giới hạn vùng nám da không rõ, vùng bị nám có màu xám xanh.
- Nám da kiểu hỗn hợp: vùng da bị nám có màu nâu sậm và pha trộn giữa 2 kiểu thượng bì và bì.
Điều trị:
Nguyên tắc điều trị của nám da là ngăn chặn sự hình thành và loại bỏ melanin, tránh các yếu tố nguy cơ làm tình trạng nám da nặng hơn.
Ngăn chặn sự hình thành và loại bỏ melanin: Các điều trị nám hiện tại bao gồm:
Thuốc bôi: Là lựa chọn hàng đầu trong điều trị nám da. Có nhiều lựa chọn thuốc bôi điều trị nám cho từng tình trạng nám, tuy nhiên, nếu chỉ sử dụng đơn thuần thuốc bôi, hiệu quả mang lại khá chậm và thường không đáp ứng với các tình trạng nám quá nặng.Bên cạnh đó nếu sử dụng thuốc bôi không đúng và kéo dài dễ dẫn đến một số biến chứng cho da.
Lột da bằng hóa chất: Mặc dù lột bằng hóa chất có thể cải thiện nám da bằng cách lấy đi các melanin dư thừa, tuy nhiên, nó có thể gây kích ứng, nhiễm trùng da… từ đó dẫn đến tình trạng tăng sắc tố sau viêm. Đặc biệt ở bệnh nhân có làn da sậm màu tác dụng phụ này lại càng dễ gặp.
Laser và ánh sáng: Có thể kết hợp với thuốc bôi hoặc khi điều trị với thuốc bôi không thành công. Laser trong điều trị nám da có rất nhiều loại.Để lựa chọn đúng bước sóng cần được bác sĩ chuyên khoa da liễu thăm khám cẩn thận và trực tiếp điều trị. Laser nếu sử dụng không đúng sẽ làm cho tình trạng nám da nặng hơn và có thể dẫn đến những biến chứng không thể hồi phục như mất sắc tố, sẹo…
Trang điểm, che khuyết điểm: Hỗ trợ vấn đề tâm lý trong quá trình điều trị nám.
Kem chống nắng: Là biện pháp điều trị kết hợp quan trọng nhất. Sử dụng kem chống nắng khi ra ngoài trời từ 9giờ đến 16giờ. Kem chống nắng có chống tia UVA và UVB chỉ số SPF từ 30 trở lên. Bôi kem trước khi ra nắng 30 phút và lặp lại mỗi 2 - 3 giờ.Cần lựa chọn kem chống nắng phù hợp với loại da của bệnh nhân và sử dụng chế phẩm kem chống nắng riêng biệt, không tích hợp trong các loại mỹ phẩm khác.
Các biện pháp chống nắng khác: Sử dụng khẩu trang, nón rộng vành, viên uống chống nắng…
Tùy theo tình trạng của da mà bác sĩ sẽ quyết định lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp. Có thể chỉ cần 1 phương pháp điều trị nhưng cũng có trường hợp phải kết hợp nhiều liệu pháp để đạt hiệu quả cao nhất.Điều trị nám là một điều trị lâu dài, dễ tái phát, cả bác sĩ và bệnh nhân cần phải kiên trì mới đạt được hiệu quả.
-Để phối hợp cùng những cách làm đẹp da theo phương pháp hiện đại, tại TP.HCM, các bác sĩ BV. Y học Cổ truyền còn trị nám, tàn nhang, chăm sóc da, trẻ hóa da… bằng các bài thuốc cổ phương, các thảo dược thiên nhiên, phương pháp ấn huyệt…
- Các bài thuốc cổ phương sử dụng thảo dược có tác dụng tiêu viêm, giải độc, thanh nhiệt, hành khí hoạt huyết giúp trấn thống tiêu sưng, tán kết, sinh cơ, bổ khí huyết nên có tác động từ bên trong, hiệu quả tận gốc, điều hòa nội tiết, cân bằng khí huyết, tăng cường sức đề kháng, tái tạo làn da khỏe mạnh, sáng mịn, nâng cao sức khỏe từ sâu bên trong, được dùng để chữa mụn trứng cá, da sạm, thâm nám, lão hóa da,...
-Một số bài thuốc có tác dụng giải dị ứng như tía tô, phù bình, hoàng liên, kinh giới… Nhuận gan mật, nhuận trường như: Nhân trần, chi tử, muồng trâu, actiso, diệp hạ châu… Hành khí hoạt huyết giúp giảm đau, tiêu sưng: Đan sâm, xuyên khung, hồng hoa… Giai đoạn các sang thương bệnh lý hồi phục dần, thể trạng khí huyết âm dương còn suy yếu, cần thiết phải bổ khí huyết nâng đỡ thể trạng, hỗ trợ giúp mau lành các tổn thương da, phòng ngừa tái phát: Nhân sâm, đương quy, linh chi, huỳnh kỳ, thục địa, hoài sơn…
