Tỷ lệ polypharmacy ở những người lớn tuổi đang ở mức cao nhất từ trước tới nay khiến chúng ta cần phải tập trung vào việc giảm bớt các loại thuốc không phù hợp. Các hướng dẫn điều trị dựa trên bằng chứng cụ thể là thực sự cần thiết giúp chúng ta vượt qua các rào cản để có thể cắt giảm kê đơn một loại thuốc.
Người cao tuổi phải uống quá nhiều thuốc mỗi ngày
David Alldred - một nhà nghiên cứu về sử dụng thuốc an toàn tại Đại học Leeds (Anh) đăng bài trên twitter của anh ấy về đơn thuốc của một bệnh nhân 92 tuổi - người được kê đơn dùng 9 loại thuốc mỗi ngày nhưng đã không dùng bất cứ loại nào trong số đó vì sợ tác dụng phụ. Dòng twitter đã thu được hơn 270.000 lượt hiển thị, 3.600 lượt thích và 1.100 lượt chia sẻ, David biết rằng mình đã tạo nên những tác động đáng kể lên các nhân viên y tế, bệnh nhân và cả công chúng.
Một dược sĩ đã nói chuyện với bệnh nhân này và họ đã đi đến thống nhất cùng với bác sĩ điều trị của bệnh nhân giảm số lượng thuốc sử dụng xuống còn 2 loại mỗi ngày. Điều này đã giảm gánh nặng thuốc sử dụng hàng tuần từ 77 viên xuống còn 14 viên và tạo ra hình ảnh ấn tượng trên twitter của Alldred. Điều này đã gây ra một cuộc tranh luận quốc tế về việc cắt giảm sử dụng 1 thuốc.
Cuộc tranh luận trên twitter phản ánh sự quan tâm của toàn thế giới với việc cắt giảm thuốc và đang nhanh chóng nhận được nhiều hơn sự quan tâm. Hệ thống được thiết kế để giúp cắt giảm thuốc đã có ở Canada, Úc và một mạng lưới cũng đang được xây dựng ở Anh. Bước đi này nhằm nâng cao hồ sơ cắt giảm sử dụng thuốc, giải quyết mức độ kê đơn nhiều thuốc đang ngày càng tăng hiện nay, điều này đã thúc đẩy ban hành các chính sách quốc gia ở Anh, Scotland và Xứ Wales cũng như phần đầu tiên trong hướng dẫn điều trị kê đơn với nhiều thuốc của Viện Y tế và Chăm sóc Sức khỏe (NICE).
Việc dùng nhiều thuốc cùng lúc ở người cao tuổi đôi khi là không cần thiết.
Mặc dù kê đơn nhiều thuốc có thể phù hợp nhưng nó cũng có thể đem lại nhiều vấn đề, góp phần gây ra các phản ứng bất lợi của thuốc, chẳng hạn như tình trạng suy sụp, giảm nhận thức, không tuân thủ dùng thuốc, phải nhập viện và thậm chí tử vong. Số người già ở Anh đang dùng 5 loại thuốc kê đơn hoặc không kê đơn trở lên đã tăng gấp 4 lần trong 2 thập kỷ qua. Tuy nhiên, Anh không phải là quốc gia duy nhất. Nghiên cứu ở Hoa Kỳ và Úc cũng đưa ra những con số thống kê tương tự ở người già, với số lượng thuốc được sử dụng tăng theo độ tuổi.
Vì sao người cao tuổi được kê nhiều loại thuốc?
Một trong những lý do tại sao kê đơn nhiều thuốc đang trở nên phổ biến là do có nhiều hướng dẫn lâm sàng cho cùng một trường hợp bệnh lý. Đối với một bệnh nhân mắc hen suyễn, tiểu đường và viêm khớp dạng thấp, mỗi hướng dẫn điều trị lại khuyến cáo tầm 3 hoặc 4 loại thuốc. Vì vậy, bệnh nhân có thể nhanh chóng phải sử dụng hàng chục loại thuốc trở lên. Thật khó khăn khi bạn phải điều trị cho một bệnh nhân mắc nhiều bệnh và cần sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau thì đâu sẽ là mục đích để cắt giảm thuốc?
Phá vỡ các rào cản để giúp bệnh nhân dùng thuốc
Duncan Petty - nhà khoa học đang dành thời gian để nghiên cứu tối ưu hóa thuốc tại Đại học Tổng hợp Anh. Công việc chính của ông là đánh giá thuốc trong thực hành nói chung cho biết: Những người kê đơn không phải lúc nào cũng biết loại thuốc nào gây hại. Chúng tôi có một số bằng chứng cho các loại thuốc riêng lẻ, nhưng có rất ít bằng chứng liên quan đến sự kết hợp giữa các loại thuốc khác nhau hoặc kê đơn nhiều thuốc với các tác dụng xấu gây nhập viện hay suy sụp ở bệnh nhân.
Công việc của Petty tập trung vào những người già yếu. Nhiều bệnh nhân mà ông quan sát đã đưa ra quyết định ngừng sử dụng tất cả các thuốc vì sợ tác dụng phụ. Vì vậy, điều quan trọng là việc giúp bệnh nhân ngừng sử dụng các loại thuốc không cần thiết và thường xuyên kiểm tra để chắc rằng họ tiếp tục được an toàn với việc điều trị hiện tại.
Để làm điều này, dược sĩ cần phải hiểu các rào cản để cắt giảm một thuốc bao gồm sự thiếu nhận thức, sức ỳ, lo sợ với những tác dụng tiêu cực của thuốc, sự phức tạp cùng với đó là khối lượng công việc tăng lên do việc dừng thuốc, đặc biệt là nếu nó không gây ra bất kỳ tác hại nào.
Nina Barnett - dược sĩ tư vấn tại NHS nói rằng các bác sĩ lâm sàng đôi khi lo lắng về việc bệnh nhân sẽ phản ứng thế nào nếu họ nói về vấn đề cắt giảm thuốc. Bệnh nhân có thể lo ngại rằng hệ thống chăm sóc sức khỏe không thể đủ khả năng để điều trị cho họ hoặc vì họ đã già, không nhận được sự chăm sóc phù hợp. Bệnh nhân cũng có thể đặt câu hỏi là tại sao thuốc lại được kê đơn ngay từ bước đầu tiên. Nhưng nhiều rào cản đối với việc cắt giảm sử dụng thuốc có thể được khắc phục bằng cách đảm bảo sự tham vấn với bệnh nhân và cùng chia sẻ việc đưa ra các quyết định chung.
Theo Barbara Farrell - một dược sĩ lâm sàng tại Bệnh viện Lão khoa Bruyère ở Ottawa (Canada): Biết được lý do tại sao một loại thuốc lại được kê đơn là một yếu tố quan trọng để cắt giảm sử dụng thuốc. Bạn không ghi chú lại các thông tin cần thiết và bệnh nhân không nhớ tại sao thuốc lại được kê đơn. Vì vậy, bạn sẽ cảm thấy lo lắng khi yêu cầu bệnh nhân ngừng dùng thuốc.
Các nhà khoa học cũng khuyên các bác sĩ lâm sàng nên thường xuyên thảo luận về việc kê đơn với bệnh nhân và kết hợp với các đánh giá về sự phù hợp của thuốc như một phần của chăm sóc thông thường. “Chúng tôi nhận thấy rằng bệnh nhân lớn tuổi và những người chăm sóc họ khá cởi mở với việc kê đơn nhưng họ muốn biết tại sao nên dừng sử dụng một loại thuốc và cũng muốn biết chắc rằng họ sẽ nhận được hỗ trợ trong suốt quá trình này”.
