Khe hở môi - vòm miệng do nhiều yếu tố có thể tác động lên quá trình này, bao gồm các yếu tố bên ngoài: Tiếp xúc với bức xạ (tia X, phóng xạ), hóa chất (thuốc trừ sâu, Dioxin…); Mẹ bị ốm, cảm cúm hoặc di truyền trong gia đình (bố mẹ, ông bà, họ hàng) có người bị khe hở môi - vòm miệng… khiến cho trẻ dễ mắc dị tật này.
Mức độ ảnh hưởng của khe hở môi - vòm miệng phụ thuộc vào hình thái tổn thương
1. Khe hở môi
Vấn đề quan tâm hàng đầu của trẻ bị khe hở môi là ảnh hưởng thẩm mỹ. Bên cạnh đó, tùy thuộc vào mức độ có thể gây các rối loạn về chức năng: Bú, phát âm các âm môi (m, p, b). Trường hợp tổn khuyết đến xương ổ răng có thể gây ảnh hưởng đến quá trình mọc răng, răng mọc sai vị trí hoặc không mọc được.
2. Khe hở vòm miệng
Trẻ bị khe vòm miệng đơn thuần không bị ảnh hưởng về mặt thẩm mỹ, nhưng lại gặp khó khăn trong ăn uống (thức ăn lên mũi, sặc, dễ trớ) và phát âm sai (nói ngọng, giọng mũi hở). Ngoài ra, trẻ còn thường bị các bệnh tai mũi họng như viêm mũi họng, viêm tai giữa, viêm amidan… lâu ngày sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển chung, có tác động xấu lên thính giác của trẻ. Những trẻ nghe kém do viêm tai giữa mạn tính kéo dài cũng gặp khó khăn trong phát triển ngôn ngữ.
3. Khe hở môi phối hợp khe hở môi - vòm miệng
Đây là thể nặng nhất trong nhóm dị tật khe hở môi - vòm miệng, trong đó khe hở môi - vòm miệng toàn bộ hai bên gây ra những biến dạng nặng nề về giải phẫu, đòi hỏi quá trình điều trị đúng nhằm đạt được mục tiêu thẩm mỹ, chức năng và giảm thiểu những tác động xấu lên sự phát triển như: Hẹp hàm trên, lùi tầng giữa mặt (móm).
Khe hở môi - vòm miệng là dị tật bẩm sinh thường gặp.
Một số vấn đề mà các bậc cha mẹ có con bị khe hở môi - vòm miệng thường gặp
Ngày nay, với tiến bộ của kỹ thuật siêu âm chẩn đoán trước sinh, đa phần các bậc cha mẹ đều được thông báo trước về tình trạng dị tật của trẻ. Tuy nhiên, vẫn có một số gia đình hoàn toàn bất ngờ và bị động khi đón nhận con sinh ra mang dị tật bị khe hở môi - vòm miệng, vì không phát hiện được trong quá trình mang thai. Thậm chí, ngay cả khi đã được thông báo trước, nhiều người vẫn không khỏi lúng túng trong việc tiếp nhận và chăm sóc trẻ.
Những vấn đề mà các bậc cha mẹ có con bị bị khe hở môi - vòm miệng thường gặp:
Sau khi sinh, khi nào em bé được mẹ chăm sóc?
Câu hỏi được cha mẹ lo lắng nhất là không biết sau khi sinh, bé có được cha mẹ chăm sóc không hay phải tách mẹ? Với bất kỳ em bé nào, ngay sau sinh đều được đánh giá về các chức năng cơ bản như hô hấp, tim mạch, các phản xạ sơ sinh. Nếu trẻ đáp ứng tốt, em bé sẽ được đưa về cho mẹ chăm sóc. Vì vậy, gia đình không nên quá lo lắng.
Cách cho ăn khi trẻ bị khe hở môi - vòm miệng như thế nào?
Những trẻ bị bị khe hở môi đơn thuần thường ít gặp khó khăn trong việc bú mẹ/ăn sữa bằng bình.
Trẻ có khe vòm miệng hoặc khe hở môi phối hợp khe hở môi - vòm miệng do trẻ không tạo được áp lực âm nên trẻ không bú hoặc mất sức khi bú.
Một số loại bình sữa chuyên dụng thân mềm hỗ trợ bóp, chống sặc cho trẻ.
Cần lưu ý tránh để núm ti của bình sữa tì mạnh gây đau, loét vách ngăn mũi ở các trường hợp khe vòm miệng toàn bộ.
Đối với các trường hợp khe hở môi - vòm miệng toàn bộ, tổn thương thông từ trước ra sau, việc cho trẻ bú mẹ hoặc ti bình khi không có khí cụ (hàm NAM) sẽ làm nặng tình trạng ban đầu do núm ti mẹ/ti bình đặt vào giữa, làm rộng thêm khe hở. Điều này gây khó khăn cho việc phẫu thuật và trẻ sẽ đau nhiều hơn do vết mổ bị căng. Không nên cho trẻ ăn quá no và lưu ý vỗ ợ hơi trước khi đặt trẻ nằm.
Việc chỉ định đeo NAM sẽ được bác sỹ đưa ra sau khi thăm khám đánh giá mức độ khe hở và tình trạng toàn thân của trẻ.
Vì vậy, trẻ cần được khám và tư vấn tại bác sĩ chuyên khoa Răng Hàm Mặt, để có được kế hoạch điều trị toàn diện, tốt nhất là trong tuần đầu sau sinh.
Những trẻ bị bị khe hở môi đơn thuần thường ít gặp khó khăn trong việc bú mẹ/ăn sữa bằng bình.
Thời điểm nào phẫu thuật là tốt nhất cho trẻ?
Phẫu thuật tạo hình môi
Phần lớn các trung tâm phẫu thuật lớn trên thế giới ủng hộ quan điểm thời gian phẫu thuật tạo hình môi lúc 3 tháng tuổi, với cân nặng khoảng 5 - 6kg. Đây là thời điểm trẻ đã đạt được một mốc trong quá trình phát triển. Các quá trình trao đổi chất cũng như các hệ cơ quan trưởng thành và hoàn thiện hơn giúp trẻ trải qua cuộc phẫu thuật (gây mê) được an toàn và thuận lợi hơn.
Tuy nhiên, việc lựa chọn thời điểm phẫu thuật thích hợp cần được thảo luận và quyết định bởi bác sĩ và gia đình trẻ, sau khi thăm khám kỹ và cân nhắc giữa những nguy cơ và ích lợi có được.
Phẫu thuật tạo hình vòm miệng
Thời điểm phẫu thuật tạo hình vòm miệng lý tưởng từ 9 đến 18 tháng tuổi, tùy thuộc vào từng loại và mức độ khe hở.
Mục tiêu của phẫu thuật tạo hình vòm miệng nhằm đóng kín khe hở, phục hồi lại giải phẫu giúp trẻ có được quá trình phát triển ngôn ngữ và phát âm bình thường. Bên cạnh đó, tránh được những hậu quả không mong muốn như: Lỗ thông mũi miệng sau mổ, tình trạng thiểu năng vòm hầu (gây nói ngọng).
Hở môi, vòm miệng, dân gian hay gọi là sứt môi - hở hàm ếch là loại dị tật thường gặp nhất trong các dị tật bẩm sinh. Dị tật này không gây tử vong, nhưng có thể làm trẻ gặp khó khăn trong ăn uống, giao tiếp và hòa nhập với xã hội. Do đó, cần phải điều trị từ sớm cho trẻ. Đồng thời phải quan tâm, động viên khuyến khích trẻ, dạy để trẻ hiểu và biết cách giải thích với mọi người về tình trạng của mình.
Nếu trẻ có vấn đề về thính giác và nói chuyện, cần trao đổi với nhà trường và giáo viên để có sự sắp xếp phù hợp cho việc học tập và hoạt động của trẻ.
Mời độc giả xem thêm video:
Một ngày bạn nên ăn bao nhiêu hộp sữa chua để không bị tăng cân-
.
