Cách xử trí khi trẻ bị tiêu chảy
Theo các bác sĩ, trong trường hợp trẻ bị tiêu chảy nhẹ không nôn sẽ thường tự khỏi sau vài ngày. Cha mẹ không cần thay đổi chế độ ăn của trẻ và không nhất thiết phải bổ sung các dung dịch điện giải. Trẻ vẫn có thể tiếp tục bú sữa mẹ, sữa công thức hoặc sữa bò. Tuy nhiên, nếu trẻ có dấu hiệu đầy hơi hay chướng bụng sau khi uống sữa công thức hoặc sữa bò, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nếu trẻ vừa tiêu chảy vừa nôn, cần tạm ngừng chế độ ăn thông thường và tập trung bù nước bằng dung dịch điện giải với lượng nhỏ, thường xuyên cho đến khi trẻ hết nôn. Việc này thường chỉ cần kéo dài 1-2 ngày. Sau khi cơn nôn giảm, cha mẹ có thể từ từ đưa trẻ trở lại chế độ ăn bình thường. Một số trẻ không dung nạp được sữa bò khi bị tiêu chảy, và bác sĩ có thể khuyên loại bỏ sữa bò khỏi chế độ ăn trong thời gian ngắn. Sữa mẹ vẫn nên được duy trì.
Cần đưa trẻ đến khám tại cơ sở y tế khi trẻ bị tiêu chảy kéo dài. Ảnh minh hoạ.
Khi trẻ đi tiêu lỏng liên tục sau 1-2 giờ hoặc thường xuyên hơn, kèm theo dấu hiệu mất nước, có thể phải tạm ngừng ăn trong một thời gian ngắn (chẳng hạn 1 ngày) để tập trung bù chất lỏng đã mất. Cha mẹ nên tránh cho trẻ uống các loại nước có nhiều đường, nhiều muối hoặc quá ít muối (như nước trà). Với trường hợp mất nước nghiêm trọng, trẻ cần được truyền dịch qua đường tĩnh mạch tại bệnh viện.
Dinh dưỡng đúng cách cho trẻ bị tiêu chảy
Theo BS. Nguyễn Minh Ngọc (Bệnh viện Nhi Trung ương), khi bị tiêu chảy, trẻ vẫn cần được cho ăn uống đầy đủ dinh dưỡng như bình thường, không nên kiêng cữ hay thay đổi đột ngột chế độ ăn. Vì trẻ thường biếng ăn do mệt mỏi, cha mẹ nên chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần trong ngày, chế biến thức ăn lỏng, mềm và dễ tiêu hóa như súp, cháo muối, cháo nấu với thịt gà/thịt lợn nạc và cà rốt. Khoảng cách giữa các bữa ăn nên là 2 giờ một lần.
Thực phẩm vẫn cần đảm bảo đủ 4 nhóm: tinh bột, chất béo, chất đạm, và vitamin-khoáng chất.
Nếu trẻ còn bú mẹ, cần tăng số lần bú để bù nước và cung cấp dinh dưỡng. Nếu trẻ dùng sữa công thức, vẫn phải pha sữa theo đúng tiêu chuẩn, không nên pha loãng hơn.
Đối với trẻ lớn hơn, có thể cho trẻ uống thêm nước canh, nước cháo, sữa đậu nành, sữa chua, nước trái cây (như cam vắt không đường hoặc rất ít đường), và nước dừa tươi. Cần tránh các loại nước giải khát có ga hay nước ép trái cây quá ngọt vì chúng có thể gây khó tiêu, đầy bụng.
Một số sai lầm cha mẹ thường mắc phải
BS. Nguyễn Minh Ngọc cho biết nhiều cha mẹ lầm tưởng rằng việc hạn chế nước sẽ giúp trẻ bớt đi ngoài. Tuy nhiên, đây là quan niệm sai lầm. Khi đường ruột bị nhiễm khuẩn, tiêu chảy là cơ chế để cơ thể tống chất độc ra ngoài. Dù có cho trẻ uống nước hay không, ruột vẫn bị kích thích và tiết dịch nhiều, gây tiêu chảy. Do đó, việc cho trẻ uống đủ nước là cần thiết để chống mất nước và suy dinh dưỡng.
Nhiều cha mẹ lập tức đổi sữa khi trẻ bị tiêu chảy, nghĩ rằng việc này sẽ giúp cải thiện tình trạng. Bác sĩ Ngọc khẳng định đây là hành động không cần thiết và chỉ nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ. Việc đổi sữa chỉ có tác dụng nếu trẻ tiêu chảy nhiều hơn rõ rệt sau mỗi lần bú, do không dung nạp lactose trong sữa. Đối với trường hợp dị ứng sữa bò, việc đổi sữa cũng là cần thiết nhưng phải có ý kiến của bác sĩ dinh dưỡng.
Một số cha mẹ quá cẩn thận và chỉ cho trẻ ăn cháo muối, sợ chất đạm gây khó tiêu. Đây là sai lầm vì những phần ruột chưa bị tổn thương vẫn có thể hấp thu được dưỡng chất. Trẻ cần tiếp tục ăn đầy đủ để có sức chống lại bệnh tật.
Đối với trẻ còn bú mẹ, nhiều người tin rằng nguyên nhân tiêu chảy là do thức ăn của mẹ, dẫn đến việc mẹ ngừng cho con bú hoặc kiêng khem quá mức, gây suy dinh dưỡng cho cả mẹ và con. BS. Nguyễn Minh Ngọc nhấn mạnh rằng tiêu chảy ở trẻ chủ yếu liên quan đến vệ sinh ăn uống, vệ sinh tay không sạch hoặc do virus, chứ không liên quan đến thức ăn mẹ ăn hàng ngày. Thức ăn của mẹ được tiêu hóa và chuyển hóa thành các chất dinh dưỡng trong máu rồi mới tạo thành sữa, không có chuyện ăn đồ chua hay đồ tanh làm con bị tiêu chảy.
Khi trẻ bị tiêu chảy kéo dài, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử trí kịp thời, tránh tình trạng mất nước nặng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
