Những cái chết thương tâm
Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Đăk Lăk, xác nhận, trên địa bàn vừa có thêm một trường hợp tử vong do bệnh dại. Bệnh nhân là cháu Lê Quỳnh Bảo A.Ê., sinh năm 2015, ở xã Cuôr Đăng, huyện Cư M’gar.
Theo hồ sơ bệnh án, cách đây khoảng 2 tháng, bệnh nhân Lê Quỳnh Bảo A.Ê. bị một con chó chạy rông ở địa phương cắn vào tay nhưng không đi tiêm vắc-xin phòng bệnh dại. Đến tối 6/8, cháu được người thân đưa vào nhập viện điều trị tại Bệnh viện đa khoa vùng Tây Nguyên trong tình trạng mệt mỏi, ngủ li bì, cánh tay trái có vết cắn đã thành sẹo. Đến 10 giờ ngày 7/8, bệnh nhi vật vã, hoảng hốt, la hét, sợ gió, sợ nước, đồng tử giãn, các bác sĩ chẩn đoán bệnh dại lên cơn, tiên lượng xấu.
Các triệu chứng của bệnh tiếp tục tăng nặng, đến 13 giờ, ngày 7/8, gia đình xin cho bệnh nhân về nhà. Sau đó bệnh nhân tử vong tại nhà vào lúc 14 giờ 30 phút cùng ngày.
Như vậy, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk đã ghi nhận 3 trường hợp tử vong do bệnh dại.
TS. Ngũ Duy Nghĩa, Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết, bệnh dại gây tử vong ở người với tỷ lệ cao nhất trong số bệnh truyền nhiễm ở nước ta hiện nay. Trong đó, các tỉnh trọng điểm miền Bắc như Hòa Bình, Lào Cai, Thanh Hóa, Bắc Giang, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Nghệ An, Sơn La, Điện Biên, Tuyên Quang, Yên Bái, Hà Giang, Lai Châu, Lạng Sơn, Hải Phòng, Hải Dương, Hà Nội chiếm tỷ lệ cao số người tử vong do bệnh dại.
Phải quy trách nhiệm cho chủ vật nuôi nếu không đưa động vật đi tiêm phòng.
Năm 2018, cả nước có 103 ca tử vong do bệnh dại, thì miền Bắc ghi nhận 58 ca, 7 tháng đầu năm 2019 cả nước ghi nhận 46 ca tử vong thì miền Bắc ghi nhận tới 30 ca. Tính từ năm 2013-2019, cả nước đã ghi nhận 563 ca tử vong do bệnh dại.
Điều đáng nói là năm 2018, tình hình bệnh dại đột ngột có diễn biến phức tạp với số người tử vong do dại là 103 tăng hơn so với năm 2017 gần 40%. Đặc biệt, dịch bệnh xuất hiện và tăng mạnh ở những tỉnh vốn không phải là khu vực trọng điểm về dại. Theo các chuyên gia y tế, các loài động vật lây truyền bệnh dại sang người hiện nay chủ yếu là chó (chiếm 85%), sau đó là mèo (12%), đến chuột và các loài động vật khác. Bệnh dại ở người chỉ có thể được ngăn chặn thông qua các biện pháp gồm: tiêm vắc-xin dại cho người ngay sau khi bị chó nghi dại cắn và tiêm vắc-xin đầy đủ cho chó.
Quy trách nhiệm của chủ nuôi chó
Theo Cục Thú y, Bộ NN&PTNT, tổng đàn chó nuôi trên cả nước ta hiện có khoảng 8-10 triệu con. Năm 2017 số chó được tiêm phòng dại chỉ đạt 3,7 triệu con, chiếm 51% tổng đàn; năm 2018 có 4 triệu con được tiêm phòng, chiếm 55%. Tỷ lệ này còn rất thấp, chưa đạt được độ bao phủ phòng bệnh trên tổng đàn chó. Riêng trong 7 tháng đầu năm 2019, bệnh dại trên đàn chó đã ghi nhận ở 22 tỉnh thành trên cả nước.
Nguyên nhân được chỉ ra là do nhận thức của chủ nuôi chó còn hạn chế, không cho chó đi tiêm phòng hoặc điểm tiêm phòng quá xa gây bất tiện cho các hộ gia đình, chó ra đường thả rông, không được rọ mõm...
Điều nguy hiểm nhất là khi bị chó cắn, người dân chủ quan là chó nhà mà không đi tiêm phòng sau khi bị chó cắn hoặc sử dụng các loại thuốc nam để chườm đắp hoặc uống... đến khi lên cơn dại thì không thể cứu chữa.
Các chuyên gia nhận định, nguy cơ gia tăng bệnh dại trong thời gian tới là rất cao do tỷ lệ tiêm phòng dại cho đàn chó đạt thấp, truyền thông về bệnh dại chưa nghiêm túc, công tác quản lý đàn chó tại địa phương chưa thực hiện tốt, ý thức tiêm phòng của người dân chưa cao, chủ quan không tiêm khi bị chó nhà cắn, thậm chí các điểm tiêm vắc-xin quá xa khu người dân sinh sống hoặc có thời điểm thiếu vắc-xin...
TS. Pawin Padungtod, cố vấn kỹ thuật cao cấp, Trung tâm khẩn cấp kiểm soát bệnh động vật lây truyền qua biên giới (tổ chức FAO), cho biết, để phòng bệnh dại lây truyền từ động vật sang người, tỷ lệ tiêm phòng trên tổng đàn chó phải đạt ít nhất 70-80%, tuy nhiên ở Việt Nam hiện nay mới chỉ đạt trên 50% - con số này còn rất thấp, không đạt bao phủ độ miễn dịch cho tổng đàn.
“Việc tiêm phòng dại là trách nhiệm của chủ nuôi chó, còn cơ quan quản lý phải đảm bảo nguồn cung vắc-xin luôn sẵn có để đảm bảo việc tiếp cận nguồn vắc-xin của người dân”, TS. Pawin Padungtod nhấn mạnh.
Ở nước ta, tổng đàn chó được nuôi nhiều ở vùng nông thôn, đa số vẫn thả rông, không rọ mõm, nên việc đưa chó đến các điểm tiêm gặp rất nhiều khó khăn, bất tiện, nên TS. Pawin Padungtod gợi ý, Việt Nam có thể tăng cường các đội tiêm phòng di động hoặc tổ chức các điểm tiêm phòng gần với nơi sống, nơi ở của người dân để họ có thể dễ dàng đưa chó đi tiêm phòng.