Những người viết để nhớ ghi

Những trang sách của tình yêu

Điểm chung giữa những người trẻ về nước và nảy sinh nguồn cảm hứng viết lách là họ đều xa quê từ rất lâu hoặc có bố mẹ gốc Việt nhưng sinh ra và lớn lên ở nước ngoài. Chính vì thế, sự kiện trở về làm nảy sinh ý tưởng lưu lại những kỷ niệm đáng nhớ về ấn tượng với quê hương, bản quán. Với những người từng cầm bút viết ở nước ngoài, hồi hương như một chất xúc tác càng làm cảm hứng viết lách của họ dâng cao. Và không phụ lòng những người sáng tạo có tâm, công chúng trong nước đón nhận ý tưởng, tác phẩm của họ với một tâm thế thoải mái, chân thành.

Quay ngược lại khoảng thời gian về trước, có thể nhắc tới hai cái tên Nguyễn Phan Quế Mai và Thụy Anh. Với Nguyễn Phan Quế Mai, có thể nói đây là một cây bút đặc biệt đã được chính tình yêu quê hương chắp cánh thành công. Từng du học ở Australia rồi trở về nước làm việc, người phụ nữ gốc Ninh Bình một lần nữa xa quê khi lấy chồng là một người làm công tác ngoại giao tại Liên minh châu Âu. Tới năm 2006, sau 10 năm xa quê, Nguyễn Phan Quế Mai lại trở về Việt Nam phụ trách truyền thông cho khu vực châu Á của Tổ chức Phát triển Hà Lan. Và thật tình cờ, những giây phút bình yên bên gia đình sau áp lực của công việc đã khiến chị cầm bút, làm thơ và trở nên nổi tiếng. Ngay từ những sáng tác đầu tiên, rồi đến các tập thơ Trái cấm, Cởi gió, cái tên Nguyễn Phan Quế Mai đã nhận được sự quan tâm của những người làm nghề cũng như độc giả. Đặc biệt, chị tỏ ra xuất sắc trong đề tài chiến tranh và được xem là cây bút kế cận lý tưởng viết về đề tài khó này. Chỉ thực sự đến với thơ ca vào năm 2006, khi đã hơn 30 tuổi, Nguyễn Phan Quế Mai đã thực sự là một hiện tượng lạ khi lần lượt giành các giải thưởng: Giải thưởng Thơ Hội Nhà văn Hà Nội 2010, Giải Nhất cuộc thi Thơ về Hà Nội 2008 - 2010, Giải thưởng VHNT Thủ đô năm 2010 của Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội. Quế Mai cũng được Bằng khen của Hội Nhà văn Việt Nam về những đóng góp xuất sắc cho Hội nghị Quốc tế giới thiệu Văn học Việt Nam 2010.

Cũng có tới 20 năm học tập và sinh sống ở nước Nga, năm 2008, Tiến sĩ Giáo dục học Nguyễn Thụy Anh về nước và không lâu sau đó có được chỗ đứng trong hoạt động văn học ở Việt Nam. Bên cạnh việc phát triển văn hóa đọc bằng cách mở Câu lạc bộ Đọc sách cùng con, Thụy Anh còn là tác giả các tập sách: Gió trắng (tập truyện ngắn, NXB Văn học 2010); Olga Berggoltz của tôi (thơ dịch – NXB Trẻ 2010) và là chủ biên của nhiều bộ sách thiếu nhi. Năm 2009, Thuỵ Anh đoạt giải 3 cuộc thi truyện ngắn Tạp chí Văn nghệ Quân đội 2008 - 2009. Đó thực sự là những ghi nhận, thành công đáng mơ ước của những người viết trẻ. Nguyên do mang đến thành công ấy cho Thụy Anh chính là vì chị đã khơi đúng mạch ngầm mà bạn đọc trong nước luôn khao khát khám phá.

Trần Hùng John ký tặng sách tặng độc giả.

Viết để nhớ ghi

Năm ngoái, sự kiện Trần Hùng John, chàng trai Việt kiều đi xuyên Việt với chiếc ví rỗng ra mắt quyển sách John đi tìm Hùng, kể về hành trình 80 ngày dọc dải đất hình chữ S với chiếc ví rỗng đã gây xôn xao trong cộng đồng người đọc trẻ. Tác giả Trần Hùng John thuộc thế hệ 8X đời cuối, sinh ra tại Mỹ trong gia đình gốc Việt. Anh tốt nghiệp chuyên ngành Tâm lý thuộc ĐH Berkeley. Tháng 8/2010, lần đầu tiên anh đến Việt Nam du học trong một chương trình trao đổi văn hóa. Chỉ sau 2 năm sống tại Việt Nam, chàng trai táo bạo đã quyết định đi bộ xuyên Việt để tự bản thân trải nghiệm về quê hương, nguồn cội của mình. Từ đó, cuốn sách 300 trang ra đời, trở thành một sự kiện được giới trẻ quan tâm. Thậm chí, một đoạn trích trong cuốn John đi tìm Hùng còn đi vào đề bài nghị luận môn Ngữ văn của kỳ thi Đại học năm nay. Trần Hùng John trở thành một hình mẫu về lối sống tự lập, tự tin, dám nghĩ dám làm của giới trẻ, đồng thời là nhân vật của nhiều diễn đàn, giao lưu trao đổi lý thú về lối sống tạo được hiệu ứng tốt. Trên nhiều tờ báo, John đi tìm Hùng được ngợi ca như là cuốn sách nên đọc trước khi hết năm 2013. Sách còn được tái bản và tổ chức cuộc thi viết cảm nhận, thi đối thoại với tác giả.

Không như Trần Hùng John, gần như không biết gì về Việt Nam từ khi lọt lòng đến khi trưởng thành, Nguyễn Hữu Tài sinh ra ở Việt Nam, định cư ở Mỹ 14 năm nay và từng trở về Việt Nam không dưới 20 lần vì nhớ quê. Kết quả của những giờ đóng cửa phòng viết sách ở Mỹ là cuốn Chồm hổm giữa chợ quê vừa ra mắt độc giả Việt Nam vào tháng 9. Chỉ bắt đầu tập trung viết văn những năm gần đây, Nguyễn Hữu Tài đã chứng tỏ một bút lực dồi dào khi trước Chồm hổm giữa chợ quê là những cuốn Những chuyến thiên di, Nỗi buồn rực rỡ, Cô đơn thẳng đứng thuộc Tủ sách 8X của Nhà xuất bản Văn hóa - Văn nghệ. Sắp tới, anh còn tiếp tục mang đến cho bạn đọc một tác phẩm khác mang tên Không thể khóc ở Maryland.

Có thể nói, cuộc sống xa quê hương là một biến động lớn của đời người, giúp bật lên những cảm xúc, sáng tạo mà có thể trong hoàn cảnh bình thường, con người ta khó đạt được. Trần Hùng John hay Nguyễn Hữu Tài là những người trẻ ý thức được việc dùng ngòi bút như thế nào để thể hiện con người, tình yêu của giới trẻ hiện đại với đất nước, với những giá trị, bản sắc Việt mà không dễ gì thấm nhuần sâu sắc khi trưởng thành ở nước ngoài. Họ trở thành những người nổi tiếng nhờ hành động viết để nhớ ghi chứ không nhờ những chiêu trò hòng mong được biết đến của nhiều người trẻ hiện nay.

Phát triển đội ngũ tác giả

Sức hấp dẫn trong tinh thần, câu chữ của những cây bút hồi hương rõ ràng đã được kiểm chứng qua sự đón nhận nhiệt thành của độc giả. Đó còn là cơ hội để giới trẻ trong nước và người Việt trẻ ở nước ngoài kiểm điểm lại bản thân, về cách thể hiện lòng yêu nước và hành động như thế nào để nhìn vào họ, mỗi người có quyền tự hào về tương lai của đất nước. Sức lan tỏa từ tinh thần những tác phẩm này có lúc đã vượt qua thân thế của tác giả, khiến độc giả chỉ còn cảm nhận đó là những tác phẩm đáng đọc vì ngôn ngữ, cái hay, cái đẹp của chính bản thân nó.

Với một tâm thế, kinh nghiệm và cách nhìn đa chiều, người trẻ Việt từng sinh sống ở nước ngoài vừa có sự tỉnh táo trong nhận thức, sự thú vị, sáng tạo trong sử dụng ngôn từ, cảm xúc của họ cũng rất thật. Với tư duy hoạt động không ngừng nghỉ, họ đã vạch ra con đường quảng bá, giới thiệu tác phẩm của mình ngay từ khi nó chưa ra đời. Đường hướng để trở nên nổi tiếng của họ khá rõ ràng và các nhà xuất bản, các công ty sách cũng nhân cơ hội này tìm kiếm một tác giả có thể "cứu" họ khỏi sự thất thế trên thị trường sách biến động không ngừng.