Giảm tỷ lệ hút thuốc – Nỗ lực bền bỉ
Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) Đinh Thị Thu Thủy cho biết, Việt Nam đã tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) đã 20 năm.
Việt Nam là một trong số các quốc gia thể hiện sự cam kết mạnh mẽ trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá thông qua việc ký kết tham gia FCTC của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vào ngày 11/11/ 2004 và thông qua Luật Phòng, chống tác hại vào ngày 18/6/2012.
Sau khi Luật Phòng chống tác hại thuốc lá có hiệu lực, các nhóm giải pháp về phòng chống tác hại thuốc lá được triển khai đồng bộ trên toàn quốc như truyền thông, giáo dục về hòng chống tác hại thuốc lá; thực hiện môi trường không khói thuốc lá; chính sách về thuế thuốc lá; cảnh bảo sức khoẻ; cấm quảng cáo, khuyến mại, tài trợ các sản phẩm thuốc lá, cai nghiện thuốc lá …
Hàng chục nghìn cơ sở công cộng, bệnh viện, trường học, cơ quan hành chính… đã triển khai quy định cấm hút thuốc tại nơi làm việc và nơi công cộng.
Theo kết quả Điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại Việt Nam (GATS):
- Tỷ lệ nam giới hút thuốc lá giảm rõ rệt: từ 47,4% (năm 2010) xuống còn 42,3% (năm 2020).
- Tỷ lệ hút thuốc thụ động cũng giảm mạnh trong môi trường làm việc và gia đình.
- Gần 90% người trưởng thành nhận thức được tác hại nghiêm trọng của thuốc lá đối với sức khỏe.
Đây là kết quả từ quá trình truyền thông sâu rộng, kết hợp với các biện pháp luật pháp mạnh mẽ và nỗ lực không ngừng từ các cấp, các ngành.
Lan tỏa môi trường không khói thuốc
Hàng chục nghìn cơ sở công cộng, bệnh viện, trường học, cơ quan hành chính… đã triển khai quy định cấm hút thuốc tại nơi làm việc và nơi công cộng.
Mô hình Bệnh viện không khói thuốc: Hàng trăm bệnh viện từ Trung ương đến địa phương đã ban hành quy định cấm hút thuốc trong khuôn viên, thành lập tổ giám sát, lắp đặt biển báo rõ ràng. Một số nơi còn có "Tổ tư vấn bỏ thuốc lá" ngay tại khoa khám bệnh.
Mô hình Trường học không khói thuốc: Nhiều trường THPT, đại học đã lồng ghép nội dung phòng chống tác hại thuốc lá vào chương trình ngoại khóa, tổ chức hội thi tìm hiểu tác hại thuốc lá, lồng ghép với kỹ năng sống và hoạt động Đoàn – Hội. Một số trường còn có "Câu lạc bộ không khói thuốc" do sinh viên tự quản.
Cơ quan, công sở, bến xe, nhà hàng không khói thuốc: Các đơn vị hành chính ban hành quy định nội bộ, gắn tiêu chí "không khói thuốc" vào thi đua – khen thưởng. Nhiều nhà hàng, quán cà phê cũng chủ động thiết kế khu vực dành riêng cho người không hút thuốc để giữ chân khách hàng thân thiện với sức khỏe.
Nhiều địa phương đã đưa tiêu chí không khói thuốc vào đánh giá thi đua của cơ quan, đơn vị, trường học, qua đó nâng cao ý thức chấp hành và trách nhiệm của cộng đồng.
Thay vì chỉ tập trung vào khẩu hiệu, công tác truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá đã chuyển mình mạnh mẽ với các hình thức sáng tạo, hiện đại:
- Video ngắn, clip hoạt hình, MV ca nhạc, chiến dịch "No Smoking Challenge" trên mạng xã hội…
- Phối hợp với người nổi tiếng, KOLs để tiếp cận giới trẻ.
- Xây dựng các chuyên mục truyền hình, chuyên trang báo điện tử nhằm cập nhật thường xuyên thông tin về chính sách và tác hại thuốc lá.
Tại nhiều địa phương, tổ dân phố, hội phụ nữ, đoàn thanh niên, mặt trận Tổ quốc… cùng vào cuộc tuyên truyền, vận động người dân bỏ thuốc.
Ở Hậu Giang, mô hình "Xóm không khói thuốc" đã giúp hơn 70% người dân cam kết không hút thuốc nơi công cộng, đặc biệt trong đám cưới, đám tang, lễ hội.
Hàng trăm bệnh viện từ Trung ương đến địa phương đã ban hành quy định cấm hút thuốc trong khuôn viên, thành lập tổ giám sát, lắp đặt biển báo rõ ràng. Một số nơi còn có "Tổ tư vấn bỏ thuốc lá" ngay tại khoa khám bệnh.
Tại Đà Nẵng, các tổ chức đoàn thể phối hợp với chính quyền xây dựng "phường văn minh không khói thuốc", đưa nội dung phòng chống tác tại thuốc lá vào quy ước tổ dân phố.
Ở Hà Nội, nhiều quận, huyện đã có tổ kiểm tra liên ngành giám sát thực hiện Luật Phòng chống tác hại thuốc lá tại nhà hàng, khách sạn, bến xe, trường học.
Từ đó, nhận thức xã hội được nâng cao rõ rệt, đặc biệt trong nhóm đối tượng trẻ tuổi – nhóm dễ bị lôi kéo bởi thuốc lá điện tử, thuốc lá mới.
Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá – Bệ đỡ cho hành động
Thành lập từ năm 2013, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá thuộc Bộ Y tế đã tài trợ hàng nghìn hoạt động truyền thông, tập huấn, giám sát, nghiên cứu… trên toàn quốc. Hàng chục tỉnh, thành đã được hỗ trợ kinh phí triển khai chương trình phòng chống tác hại thuốc lá; Góp phần duy trì nguồn lực ổn định, tạo nền tảng cho các mô hình phòng chống thuốc lá phát triển bền vững.
20 năm thực hiện Công ước FCTC là chặng đường của sự kiên trì, quyết tâm và phối hợp liên ngành hiệu quả. Những con số giảm dần, những mô hình lan tỏa, những nhận thức được nâng lên – tất cả là minh chứng rõ ràng cho sự tiến bộ vượt bậc của Việt Nam trong phòng chống tác hại của thuốc lá.
