Hiện nay, chúng ta đang phải đối mặt với nạn ô nhiễm từ môi trường sống đến các hóa chất tồn dư trong thực phẩm, thuốc lá... chất lượng tinh trùng cũng bị đe dọa nghiêm trọng và ngày càng giảm sút. Ðể cải thiện chất lượng tinh trùng và duy trì chất lượng giống nòi được khỏe mạnh, cần tránh xa những yếu tố nguy hại này.
Để thụ tinh chỉ cần một tinh trùng lọt vào bên trong trứng nhưng có đến 500 triệu tinh trùng tham gia cuộc đua tìm vận may. Như vậy đòi hỏi phải sản sinh được lượng tinh trùng dồi dào. Ngay cả trong những hoàn cảnh tốt nhất thì cũng chỉ có 50 - 70% số lượng tinh trùng sống đủ để thụ tinh cho trứng. Điều đó cho thấy tinh trùng rất dễ bị tổn thương. Vậy yếu tố nào gây hại cho tinh trùng?
Tập luyện thường xuyên đều đặn tốt cho sức khỏe toàn thân và sức khỏe sinh sản.
Thuốc lá và rượu bia: là thủ phạm gây ra những rối loạn về hoạt động tình dục và cả khả năng sinh sản. Khói thuốc lá chứa rất nhiều chất độc, gồm: nicotin, CO, các chất thuộc nhóm benzen... Thuốc lá làm giảm số lượng và độ di động của tinh trùng, gây ra các bất thường di truyền tinh trùng và ảnh hưởng lên các trẻ sinh ra. Uống nhiều rượu có thể làm giảm nồng độ testosterone và cũng làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Người vừa hút thuốc vừa nghiện rượu đặc biệt có hại cho tinh trùng.
Lạm dụng hormon: Dùng quá nhiều testosterone lại có tác dụng ngược gây ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản. Các chất tăng đồng hóa có nhân steroid thường được nam giới dùng để tăng sức mạnh cơ bắp và tăng trưởng có thể làm teo và làm giảm rõ rệt chức năng tinh hoàn. Thuốc kháng androgen dùng để chữa phì đại lành tính và ung thư tuyến tiền liệt cũng có ảnh hưởng xấu đến tiến trình sản xuất tinh trùng.
Môi trường ô nhiễm ảnh hưởng tới chất và lượng tinh trùng: Những người làm việc trong các ngành nghề phải thường xuyên tiếp xúc với nhiệt độ cao thường suy giảm chất lượng tinh trùng. Các nghề đó gồm: thợ rèn, thợ hàn, thợ luyện kim, đầu bếp...; ethylbenzen, benzen, toluene, xylene có ở nhựa đường, dầu thô, nhựa lợp nhà...; các dung môi có mùi thơm trong sơn, keo dán và chất làm tan mỡ ở kim loại, một số chất diệt cỏ và côn trùng có thể phá hủy tiến trình sản xuất tinh trùng. Tiếp xúc trong thời gian dài với kim loại nặng như chì, cadmium, arsenic làm giảm số lượng tinh trùng. Một lượng rất nhỏ kim loại nặng có trong tinh dịch có thể gây ức chế nhiều enzym quan trọng cho quá trình thụ tinh của tinh trùng.
Làm việc quá sức, thường xuyên chịu áp lực công việc căng thẳng là nguyên nhân làm giảm số lượng tinh trùng. Chơi thể thao quá sức cũng có ảnh hưởng tương tự. Những người sinh hoạt tình dục quá độ, bừa bãi cũng khiến sức khỏe sinh sản giảm sút.
Đi xe đạp nhiều: Ngồi lâu trên yên xe cứng và hẹp nhiều hơn 30 phút mỗi lần, nhất là khi lại mặc đồ bó sát có thể làm tăng nhiệt độ ở bìu và ảnh hưởng đến sản xuất tinh trùng. Ngoài ra, cơ thể mập và sự cọ xát với yên xe có thể làm cho cơ quan sinh dục dễ mất cảm giác.
Hãy hành động để cải thiện chất lượng tinh trùng
Việc cai thuốc lá có thể cải thiện đáng kể chất lượng tinh trùng, hoặc làm ngăn chặn tình trạng xấu hơn có thể xảy ra.
Kiểm soát cân nặng: Lượng mỡ của cơ thể quá nhiều hay quá ít có thể làm cho sự sản xuất các hormon sinh sản bị rối loạn, dẫn đến giảm số lượng tinh trùng và tăng tỷ lệ các tinh trùng bất thường. Để có thể sản xuất tinh trùng có chất lượng cao, nên giữ chỉ số khối cơ thể (BMI) trong khoảng 20 - 25.
Nên cố gắng tránh tiếp xúc với các loại thuốc trừ sâu, thuốc diệt côn trùng, những hóa chất độc hại, các kim loại nặng, chì và những dung môi hữu cơ. Vì vậy, dùng bảo hộ lao động, mang mặt nạ chống độc khi phải làm việc trong môi trường độc hại có thể làm giảm nguy cơ hấp thụ các chất độc thấm qua da, qua niêm mạc và vào phổi.
Một chế độ ăn uống khoa học, giàu dinh dưỡng hàng ngày có thể cung cấp đủ selenium, kẽm, axit folic để sản xuất đủ số lượng tinh trùng và nâng cao chất lượng tinh trùng. Hãy biết cách đẩy lùi căng thẳng (stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến một số hormon để tạo ra tinh trùng), biết cách thư giãn và nghỉ ngơi, vận động hợp lý để tăng cường sức khỏe. Vận động thân thể thường xuyên sẽ tốt cho sức khỏe toàn thân và sức khỏe sinh sản. Nên tập luyện thường xuyên đều đặn mỗi ngày khoảng 60 phút một môn thể thao phù hợp với bản thân, nên tập vừa sức, tránh gắng sức sẽ gây hiệu ứng ngược do tập luyện và không tốt cho sức khỏe.
An toàn khi dùng thuốc, không tự ý dùng bừa bãi các loại thuốc chữa bệnh khi chưa có chỉ định của thầy thuốc, vì một số loại thuốc gây tác dụng phụ có thể ảnh hưởng đến khả năng tình dục và sinh sản.