Sách giấy vẫn là sản phẩm không thể thay thế với độc giả dù thời buổi công nghệ, văn hóa giải trí bùng nổ. Trong khi đó, ebook có phần chững lại nhưng được dự đoán sẽ là xuất bản phẩm được nhiều người sử dụng trong tương lai khi công nghệ 4.0 đang lan tỏa mạnh mẽ.
Sách giấy khởi sắc
Tại Hội nghị giao ban công tác xuất bản 6 tháng đầu năm 2019 vừa qua do Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức, Cục Xuất bản - In và Phát hành đã đưa ra số liệu khiến nhiều người không khỏi vui mừng. Theo đó, 6 tháng đầu năm 2019 có 17.111 xuất bản phẩm với hơn 250 triệu bản được nộp lưu chiểu, tăng 6,9% về xuất bản phẩm và tăng 43,6% về số bản được phát hành so với cùng kỳ năm 2018. Đại diện Hội Xuất bản Việt Nam cũng cho biết, nếu năm 2014 có khoảng 360 triệu bản sách, xuất bản phẩm khác được xuất bản, nhưng con số này tụt dần còn hơn 200 triệu bản, cho tới năm 2017 thì bất ngờ tăng lên 416 triệu bản, đến 6 tháng đầu năm 2019 thì đã đạt hơn 250 triệu bản.
Một minh chứng nữa khẳng định sách giấy là sự lựa chọn với số đông độc giả và phát triển không ngừng. Chỉ tính kể từ khi Ngày sách Việt Nam được triển khai, 5 năm qua, toàn ngành xuất bản đã xuất bản được gần 160.000 xuất bản phẩm với gần 1,9 tỷ bản. Số cuốn sách tăng 22%, số bản sách tăng 55%. Chất lượng xuất bản phẩm ngày càng được nâng cao, cung cấp cho xã hội khối lượng lớn thông tin, kiến thức của nhiều lĩnh vực, góp phần nâng cao dân trí và phục vụ tốt hơn nhu cầu hưởng thụ của mọi đối tượng bạn đọc.
Thực tế chỉ ra rằng, sách giấy vẫn là sản phẩm văn hóa đọc chủ lực và không thể thay thế đối với độc giả. Bởi lẽ, sách giấy không chỉ cung cấp tri thức, mà còn mang lại cảm xúc cho người đọc, từ mùi giấy đến tiếng sột soạt khi lật giở từng trang. Có thể nói, khi đọc sách giấy, người đọc huy động mọi giác quan, nhờ thế đọc sách có cảm xúc và thấy cuốn sách hay hơn hẳn. Bên cạnh đó, ngoài giá trị tri thức, sách giấy còn có giá trị trưng bày. Tủ sách giấy tại nhà riêng của mỗi người giống như một bảo tàng và có nhiều cuốn sách càng cũ, giá trị càng cao. Chính những yếu tố này góp phần giúp sách giấy có nền tảng vững chắc để song hành cùng thời đại, là sản phẩm không thể thiếu đối với bạn đọc mọi lứa tuổi.
Ebook sẽ là sản phẩm của tương lai, trong khi đó sách giấy vẫn phát triển và là xuất bản phẩm không thể thay thế với các đối tượng độc giả (Ảnh minh họa)
Ebook chững lại nhưng là sản phẩm của tương lai
Nhiều chuyên gia đánh giá, ebook chưa thật sự bùng nổ ở Việt Nam như kỳ vọng dù đã có các đơn vị, NXB thực hiện xuất bản ebook từ khoảng chục năm nay. Theo số liệu thống kê của Cục Xuất bản, năm 2017 chỉ có 137 xuất bản phẩm điện tử được đăng ký lưu chiểu, trong khi có tới trên 26.000 đầu sách được in. Sang năm 2018, con số xuất bản phẩm điện tử tăng lên gần 200, nhưng vẫn quá thấp so với hơn 31.000 cuốn sách in truyền thống. Điều này cho thấy ebook đang có dấu hiệu chững lại ở nước ta. Nguyên nhân thì nhiều nhưng dễ dàng nhận thấy, ebook lậu, vấn nạn vi phạm bản quyền tràn lan khiến cho các đơn vị, NXB làm ebook bị sụt giảm doanh thu, từ đó thêm dè dặt và thiếu tự tin để đầu tư loại hình xuất bản phẩm này. Bên cạnh đó, sự chênh lệch giữa thành thị và nông thôn, mức sống chưa bằng nhau thì ebook vẫn có nhiều thách thức trong việc đem lại một xu thế mới cho ngành xuất bản.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, ebook cũng có ưu điểm riêng và ebook là xu hướng tất yếu của thời đại và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Loại sách này có không ít ưu điểm. Giám đốc NXB Thế giới Trần Đoàn Lâm cho biết, với dung lượng lớn, chỉ một bộ nhớ hoặc thiết bị đọc sách có thể chứa được hàng ngàn cuốn sách, ebook thuận lợi đối với những người hay phải di chuyển, bởi dễ dàng mang theo và tra cứu ở bất cứ đâu. Bên cạnh minh họa sinh động, cuốn hút, bằng cả hình ảnh và âm thanh, ebook còn có lợi thế là khả năng nhân bản, phát tán nhanh tới tay bạn đọc, giá thành thấp. Một cuốn sách nổi tiếng, cùng lúc độc giả trên toàn thế giới có thể đọc được. Ebook không phân biệt quốc gia mà chỉ phân biệt ngôn ngữ...
Chuyên gia văn hóa đọc, TS. Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, giá trị tăng thêm của ebook nằm ở sự tương tác. Người đọc có thể đánh dấu, chia sẻ với nhau và trao đổi với tác giả trên chính cuốn sách đó. Đặc biệt, Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển internet hàng đầu khu vực và thế giới, đồng thời là thị trường điện thoại di động có mức tăng trưởng rất cao nên đây là những tiền đề quan trọng để ebook phát triển. Theo nhà văn Nhật Chiêu, ebook không thể thay thế hoàn toàn sách in nhưng ebook phát triển theo sự phát triển chung của công nghệ điện tử. Nhà văn Hamlet Trương cũng đánh giá, ebook là một xu thế mang tính thời đại, có nhiều tích hợp riêng. Tuy nhiên, để ebook có thể vươn lên và được nhiều người tin tưởng lựa chọn thì chúng ta cần quản lý chặt chẽ, lấp những kẽ hở như tình trạng ebook lậu, sao chép tự do, phát hành bừa bãi trên không gian mạng...