Múa sư tử vào dịp Tết Trung thu hay múa lân vào dịp đầu năm mới (Tết Nguyên đán) xưa kia là một nét văn hóa tốt đẹp. Có hẳn những đoàn múa lân nổi tiếng, họ tập luyện chuyên nghiệp và mang nặng tính biểu diễn, chứ không như những “đoàn nghệ thuật” múa là phụ, “xin” là chính như hiện nay, gây rắc rối cho bao chủ nhà…
Hà Nội cũng như TP.HCM hiện nay đầy rẫy những đội múa sư tử, múa lân tự phát. Những “con sư tử, kỳ lân” thực chất nhiều khi chỉ là những đứa trẻ tuổi teen, thường có một đàn anh “biết nghề” một chút lãnh đạo. Họ tụ họp nhau vào trước dịp Trung thu, Tết Nguyên đán, ghép trống vào điệu nhảy chẳng theo… trò trống gì nhưng cứ tùm lum lên rồi đi khắp các ngả đường xin tiền. Người trên phố không ít lần bắt gặp những đội múa sư tử, múa lân đi đến đâu là ầm ĩ, bâu xâu trẻ con đến đấy kiểu này.
Hình ảnh những sư tử, lân màu đỏ với dàn trống cổ truyền rộn rã bấy lâu nay được coi là sự khởi đầu năm mới may mắn nhiều tài lộc của gia đình, nhất là những gia đình làm ăn buôn bán. Tuy nhiên, hiện nay trên địa bàn TP. HCM, vào dịp đầu năm Tân Mão này, nhiều cửa hàng, gia đình cảm thấy phiền phức vì những đội múa lân dạo xin tiền này. Họ chỉ nhằm vào những cửa hàng đang kinh doanh, đặc biệt các cửa hàng lớn. “Lân” xộc vào đâu là ở đó coi như “mắc nợ”, chủ hàng không cho… cứ múa, đánh trống múa rối đến loạn óc, múa đến “phòi tiền” ra thì thôi.
Dịp Tết Nguyên đán vừa qua, trên các đường như Tô Ký, quận 12; Lê Văn Sỹ, Trường Sa quận Phú Nhuận, đường Cộng Hòa quận Tân Bình… có nhiều đội múa lân dạo nhếch nhác gồm khoảng 5 - 6 người đang hành nghề với mục đích chính là xin tiền lì xì đầu năm. Ai cũng biết, thời gian này, nhiều cơ quan, xí nghiệp các tiệm buôn bán mở hàng đầu năm mới nên những đoàn múa lân dạo này thi nhau nở rộ để kiếm tiền.
 Đôi khi có đoàn múa lân còn chặn cả xe đi đường để... xin tiền. |
Ban đầu, theo quan sát của chúng tôi, đội múa lân này thường vào trước nhà gia chủ rồi khua chiêng gõ trống đinh tai nhức óc, còn người đóng vai con lân thần tài thì nhảy loạn xạ không theo đường lối nào cả. Cả đoàn sẽ diễn đi diễn lại những trò này đến khi gia chủ móc tiền lì xì mới chịu đi sang nhà khác. Thông thường thì 50 hay 100 ngàn đồng tiền lì xì tùy theo từng gia đình.
Nhiều người dân phản ánh, những đội múa lân dạo dịp đầu năm này gây phiền toái và không được phép chủ nhà vẫn ngang nhiên vào múa. Chị Nguyễn Thu Thủy, đường Tô Ký, quận 12 cho biết: Những năm trước, nhà chị rất niềm nở đón tiếp đội múa lân vì coi đó là lộc đầu năm, nhưng hiện nay có nhiều đám múa lân quá nên gây phiền toái. Đám này chưa qua đám khác lại tới, nên nhà chị phải đóng cửa không cho vào. Thêm nữa, việc này diễn ra ngay trên đường phố, kéo nhiều trẻ con chạy theo làm náo loạn cả khu phố và gây nên cảnh ách tắc giao thông không đáng có.
Không ít khổ chủ "bị" đội lân vào "múa" rồi xin tiền lì xì tỏ vẻ khó chịu. Hầu hết gia chủ đều tặc lưỡi rút hầu bao ra 50.000 - 100.000 đồng, thậm chí nhiều gia chủ còn đứng chắn ngay trước cửa nhà, cầm sẵn mấy tờ 20.000 đồng mong… đoàn múa đi cho nhanh.
Ngoài ra, nhiều gia đình còn than vãn là do lợi dụng những đám đông múa lân mà kẻ gian đã lẻn vào nhà ăn cắp đồ đạc, tài sản giá trị. Bởi khi đó, tiếng chiêng trống cùng người xem rất hỗn loạn nên nhiều gia chủ đã sơ ý.
Những đội múa lân dạo này được thành lập một cách tự phát và không có ai quản lý, họ đi khắp các ngóc ngách thành phố để xin tiền lì xì. Thực ra chỉ cần bỏ ra một số tiền nhỏ may sắm thuê mượn mấy bộ quần áo và chiếc đầu lân cùng chiêng trống là đã hình thành một đội “nghệ thuật” múa lân. Vì vậy, để ngăn chặn hay quản lý những đội múa lân dạo này là hết sức khó khăn cho chính quyền địa phương. Đặc biệt là những dịp lễ Tết vui vẻ, chẳng ai có “cớ” gì để… đuổi các đội “nghệ thuật” này.
Từ chỗ là một nét văn hóa tốt đẹp với mục đích thần tài lấy may mắn vào dịp đầu năm, hiện nay, tình trạng múa lân dạo nhếch nhác này đã làm hoen ố và gây cảm giác khó chịu cho nhiều người dân. Và những đội múa lân này cũng gây tiếng xấu, làm ảnh hưởng tới những đoàn múa lân nghệ thuật được luyện tập bài bản để múa cho công chúng xem. Vì vậy, trong thời gian tới cần có sự can thiệp hơn nữa từ chính quyền địa phương và người dân để chấm dứt nạn múa lân dạo nhếch nhác xin tiền này.
Hoàng Đạt