Bất kể răng vĩnh viễn nào cũng có khả năng mọc ngầm, trong đó răng ngầm hay gặp nhất lần lượt là răng hàm lớn thứ ba (răng khôn), răng nanh hàm trên, răng hàm nhỏ hàm dưới và răng cửa giữa hàm trên. Răng ngầm là một trong những nguyên nhân gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và thẩm mỹ răng miệng của bệnh nhân, đồng thời gây ra nhiều khó khăn trong vấn đề điều trị.
Với răng hàm lớn thứ 3 hay còn gọi là răng khôn, đây là răng hay có tỷ lệ mọc ngầm cao nhất. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ răng khôn mọc ngầm chiếm khoảng 72% dân số, độ tuổi từ 20 đến 30 tuổi thường sẽ có ít nhất một chiếc răng khôn mọc ngầm, thường gặp ở hàm dưới hơn hàm trên. Răng khôn mọc ngầm xảy ra do thiếu khoảng trống để mọc lên (do là răng mọc sau cùng và bị cản trở) hoặc nằm ở vị trí bất thường. Chúng có thể gây ra nhiều biến chứng răng miệng do các răng bị nhiễm trùng biểu hiện bằng đau và sưng, biến chứng thần kinh (đau, tê bì), biến chứng nặng có thể phá hủy các răng và xương bên cạnh, có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Răng khôn mọc ngầm chạm vào ống thần kinh răng dưới (mũi tên) gây đau cho bệnh nhân
Cách điều trị tốt nhất hiện tại là thăm khám định kỳ để phát hiện sớm các răng mọc ngầm, chỉ định nhổ chiếm khoảng 90% các trường hợp (có biến chứng hoặc chưa có biến chứng) sẽ giúp loại bỏ nguy cơ. Tuổi nhổ răng từ 16 đến 18 tuổi là thuận lợi nhất vì đây là thời điểm chân răng đã hình thành được 2/3 chiều dài.
Răng gặp tỷ lệ mọc ngầm cao thứ 2 là răng nanh hay răng số 3, răng nanh được gọi là mọc ngầm khi nó không mọc ra ngoài xương hàm và chỉ nhìn thấy trên phim X quang. Răng nanh ngầm chiếm tỉ lệ cao thứ 2 chỉ sau các răng khôn, tỷ lệ trung bình chiếm khoảng 2-3% dân số. Khác với răng khôn thường gây ra các tai biến sưng đau… làm bệnh nhân phiền toái phải đến khám, việc phát hiện các răng nanh mọc ngầm lại khá thường gặp ở các bệnh nhân đến khám chỉnh nha, tỷ lệ này lên đến 22,4%, thường gặp ở nữ hơn ở nam . Răng nanh mọc ngầm ít gây ra các tai biến gây phiền toái như răng khôn mà chủ yếu gây ra các sai lệch về khớp cắn và đặc biệt về mặt thẩm mỹ cho bệnh nhân.
Hình ảnh răng nanh hàm trên mọc ngầm (mũi tên đen)
Những dấu hiệu có thể gợi ý răng nanh ngầm:
Chậm mọc răng nanh vĩnh viễn hoặc sự tồn tại kéo dài của răng nanh sữa ở trẻ trên 14-15 tuổi.
Không sờ thấy răng nanh trong miệng dọc theo vùng xương ổ răng; hoặc xuất hiện ụ nanh bất đối xứng khi sờ vùng xương ổ răng.
Sự xuất hiện gồ phía khẩu cái (có thể nghĩ đến răng nanh ngầm nằm lệch phía trong).
Răng cửa bên chậm mọc, hoặc có vị trí mọc bất thường như nghiêng xa hoặc mọc xiên.
Điều trị răng ngầm cần có sự phối hợp giữa các chuyên ngành khác nhau như chỉnh nha, phẫu thuật, nha chu…Việc lên kế hoạch điều trị dựa vào yếu tố trên bệnh nhân như tiền sử y khoa, tuổi, khả năng phối hợp điều trị; yếu tố tại răng như sự tồn tại của răng sữa, vị trí và giai đoạn phát triển của răng ngầm, những cản trở tới quá trình mọc răng.
Điều trị chủ yếu cho một răng ngầm: (nhổ răng ngầm; nhổ răng bên cạnh răng ngầm và điều trị không nhổ răng bao gồm nắn chỉnh răng tạo khoảng và phẫu thuật bộc lộ kéo răng ngầm (câu răng).
Trong ba phương pháp thì với phương pháp điều trị bảo tồn (chỉnh nha kéo răng ngầm) là tốt nhất vì hạn chế sự mất răng cũng như đem lại thẩm mỹ, tuy nhiên bệnh nhân cần được phát hiện sớm và điều trị đúng chuyên khoa, tránh để răng ngầm kịp gây ra các biến chứng. Ngày nay cùng với việc phát triển về chuyên môn cũng như khí cụ, vật liệu nha khoa, răng ngầm ngày càng được điều trị bảo tồn nhiều hơn.
Trên đây là 2 loại răng ngầm với tỷ lệ gặp cao nhất và thường gây ra nhiều phiền toái nhất cho bệnh nhân. Tùy vào từng vị trí răng ngầm mà cách xử trí hoàn toàn khác nhau, với răng khôn (răng số 8) ưu tiên nhổ bỏ, còn với răng nanh (răng số 3) lại ưu tiên điều trị bảo tồn. Tuy vậy, cả hai loại răng ngầm này đều cần phải phát hiện càng sớm càng tốt để tránh gây các biến chứng phức tạp cũng như thuận lợi trong quá trình nhổ (với răng khôn) hay chỉnh nha kéo răng ngầm (với răng nanh).
