Những dấu hiệu bất thường
Những thay đổi tâm lý sau sinh có thể được phân loại từ mức độ nhẹ đến nặng. Phổ biến nhất là trạng thái buồn bã thoáng qua, hay còn gọi là "nỗi buồn sau sinh". Tình trạng này ảnh hưởng đến 70-80% phụ nữ, thường xuất hiện trong vài ngày đầu hoặc tuần đầu sau sinh và tự biến mất trong vòng hai tuần.
Các bà mẹ có thể cảm thấy dễ khóc, lo lắng, cáu kỉnh hoặc mệt mỏi mà không rõ nguyên nhân. Đây được coi là phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể trước sự thay đổi nội tiết tố, thiếu ngủ và áp lực mới.
Vấn đề tâm lý của người mẹ sau sinh cần được chú trọng.
Tuy nhiên, nếu những cảm xúc tiêu cực này kéo dài hơn hai tuần và trở nên nghiêm trọng hơn, đó có thể là dấu hiệu của trầm cảm sau sinh. Tình trạng này ảnh hưởng đến khoảng 10-20% phụ nữ và cần được can thiệp y tế. Các dấu hiệu nhận biết bao gồm:
Nỗi buồn sâu sắc và kéo dài: Cảm giác trống rỗng, vô vọng, buồn bã gần như mỗi ngày trong nhiều tuần, không còn tìm thấy niềm vui trong bất kỳ hoạt động nào, kể cả việc chăm sóc con.
Mất hứng thú và cảm giác tội lỗi: Không cảm thấy gắn kết với con, có thể cảm thấy hối hận vì đã sinh con. Cảm giác tội lỗi vì cho rằng mình không phải là một người mẹ tốt, tự ti và luôn nghĩ mình là gánh nặng.
Thay đổi thói quen ăn uống và giấc ngủ: Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều, ăn không ngon miệng hoặc ăn nhiều hơn bình thường.
Lo lắng quá mức: Luôn bồn chồn, lo sợ điều tồi tệ sẽ xảy ra với con, hoặc cảm thấy sợ hãi khi phải ở một mình với con.
Việc bỏ qua những dấu hiệu này có thể khiến tình trạng trầm trọng hơn, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người mẹ và mối quan hệ giữa mẹ và con.
Cách giúp mẹ cân bằng sau sinh
Để giúp người mẹ vượt qua giai đoạn khó khăn này, sự hỗ trợ từ gia đình và người thân là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những cách thiết thực giúp mẹ cân bằng tâm lý và thể chất:
Hỗ trợ về mặt thể chất
Người cha, ông bà hoặc người thân nên chủ động chia sẻ công việc chăm sóc bé như thay tã, tắm cho bé, hoặc trông bé để mẹ có thời gian nghỉ ngơi. Sự san sẻ này giúp người mẹ giảm bớt gánh nặng và cảm thấy không đơn độc.
Giấc ngủ là yếu tố then chốt giúp mẹ phục hồi. Hãy đảm bảo mẹ có ít nhất 2-3 giờ ngủ liên tục mỗi ngày, kể cả vào ban ngày. Gia đình có thể thay phiên nhau trông bé để mẹ được ngủ một giấc trọn vẹn.
Chế độ ăn uống hợp lý giúp cơ thể mẹ phục hồi và sản xuất đủ sữa cho con. Hãy chuẩn bị những bữa ăn lành mạnh, đầy đủ chất dinh dưỡng để mẹ không phải bận tâm nhiều.
Hỗ trợ về mặt tinh thần
Đôi khi, điều mẹ cần chỉ là một người lắng nghe. Hãy dành thời gian trò chuyện, để mẹ được bộc lộ những cảm xúc, nỗi lo lắng mà không phán xét. Điều này giúp mẹ giải tỏa căng thẳng và cảm thấy được thấu hiểu.
Dù chỉ là 30 phút, hãy giúp mẹ có khoảng thời gian riêng để làm những điều mình thích như đọc sách, nghe nhạc, hoặc tắm nước nóng. Những khoảnh khắc thư giãn này giúp mẹ lấy lại năng lượng và cân bằng cảm xúc.
Đi dạo trong công viên, tập yoga sau sinh hoặc các bài tập nhẹ nhàng có thể giúp mẹ cải thiện tâm trạng. Vận động giúp giải phóng endorphin, một loại hormone mang lại cảm giác hạnh phúc.
Cần theo dõi biểu hiện tâm lý và đến cơ sở y tế khi cần.
Khi nào cần can thiệp y tế?
Mức độ nghiêm trọng của rối loạn tâm lý sau sinh là loạn thần sau sinh. Đây là một tình trạng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm và được coi là một trường hợp cấp cứu y tế. Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột trong 2-3 tuần đầu sau sinh và bao gồm:
Ảo giác và hoang tưởng: Nghe thấy những giọng nói không có thật, nhìn thấy những hình ảnh không tồn tại, hoặc có những suy nghĩ hoang đường, kỳ lạ.
Rối loạn hành vi và cảm xúc nghiêm trọng: Cực kỳ hưng phấn, bồn chồn, hoặc ngược lại là cực kỳ trầm cảm, có thể không nhận thức được thực tại.
Ý định làm hại bản thân hoặc con: Đây là biểu hiện nguy hiểm nhất, đòi hỏi phải được đưa đến bệnh viện ngay lập tức để được can thiệp khẩn cấp.
Sức khỏe tinh thần của người mẹ cũng quan trọng như sức khỏe thể chất. Nếu người thân nhận thấy những dấu hiệu bất thường này, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế. Đồng thời gia đình và người thân hãy dành thời gian lắng nghe, động viên và chia sẻ gánh nặng chăm sóc em bé cùng người mẹ. Chỉ khi người mẹ khỏe mạnh về cả thể chất lẫn tinh thần mới có thể chăm sóc con một cách tốt nhất và tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc thiêng liêng.
