Bất chấp sự phát triển của công nghệ quay phim, chụp hình và ghi âm, cảnh sát ở nhiều nước trên thế giới vẫn sử dụng phác họa chân dung để hỗ trợ phá án.
Gần đây, dư luận ở Việt Nam đang xôn xao khi bức họa chân dung kẻ tình nghi bắt cóc cháu bé một ngày tuổi ở Bệnh viện Quận 7 (TPHCM) lại giống hệt chân dung ngoài đời của thủ phạm.
Ngạc nhiên hơn nữa khi người vẽ bức họa chân dung này không phải là họa sĩ của lực lượng cảnh sát mà là họa sỹ Phan Vũ Linh - giảng viên Trường Đại học Mỹ thuật TP.HCM. Nhờ bức phác họa chân dung hung thủ giống đến hơn 80% này mà người dân đã cung cấp các thông tin chính xác về đối tượng giúp công an phá án.
Bức họa do họa sĩ Linh vẽ rất giống với chân dung nghi can ngoài đời
Ở Mỹ có rất nhiều họa sĩ phác họa chân dung làm việc trong hàng ngũ cảnh sát. Nhờ những bức họa chân dung tài tình của họ đã hỗ trợ cảnh sát phá án thành công rất nhiều vụ án nghiêm trọng.
Lois Gibson, một nữ họa sĩ ở thành phố Houston, thuộc bang Texas (Mỹ), là người nắm giữ Kỷ lục Thế giới và là họa sĩ phác họa thành công nhất thế giới bởi bà giúp cảnh sát phá thành công hơn 1.000 vụ án trong suốt 30 trong nghề của mình.
Bức phác họa này của Lois Gibson giống tội phạm Charles Raiford đến mức khiến hắn ta phải ra đầu thú sau khi bức họa được công bố vào năm 1990
Rất nhiều bức phác họa bằng phấn của bà đã mô tả rất thành công những đặc điểm nhận dạng hết sức chính xác của tội phạm và nhờ đó đã giúp cảnh sát bắt được hung thủ.
Bức họa về Dana Wilson, một người bị buộc tội bắt cóc một đứa trẻ sơ sinh vào năm 1995
Lois Gibson vẽ bức họa một kẻ phạm tội hiếp dâm có tên Donald Eugene Dutton sau khi hung thủ trốn thoát khỏi nhà tù vào năm 1991
Rất nhiều bức họa về tội phạm giống hung thủ đến mức trông chúng như được vẽ với một người mẫu thật ngoài đời mặc dù bà Gibson chưa hề gặp họ bao giờ mà chỉ nghe những nạn nhân trong các vụ án mô tả lại.
Quả thật bà là một họa sĩ phác thảo thật tài năng! Tuy nhiên bà phát biểu trên trang tin Huffington Post rằng việc lắng nghe lời kể của các nạn nhân một cách kỹ lưỡng và diễn giải những mô tả của họ thậm chí còn khó hơn rất nhiều so với việc phác họa một hình ảnh được nhìn bằng mắt thật ngoài đời.
“Tất cả các nhân chứng đều nói rằng họ không thể nhớ chính xác các chi tiết về hung thủ để có thể làm nên một bức phác họa chân dung. Tôi thường ngồi lắng nghe một người tường thuật lại những điều tồi tệ nhất trong cuộc đời của họ,” bà nói.
Bức họa này giúp tống giam phạm nhân Brenda Lee Blake vì tội cướp của vào năm 1993
Cơ hội chạm trán với hung thủ Naim Rodriguez giúp một nhân chứng có đủ thông tin cung cấp cho bà Gibson phác họa chân dung giống hệt kẻ phạm tội
Công việc lạ thường này cùa bà Gibson bắt nguồn từ một lần bà là nạn nhân trong một vụ án khi bà mới 21 tuổi. Khi đó bà đã bị tấn công một cách đầy ác ý đến mức tính mạng bị ngàn cân treo sợi tóc.
Sau một thời gian làm nghề họa sĩ vẽ dạo đường phố và làm người mẫu bán thời gian cho hãng thời trang Playboy, bà chuyển đến Houston và tham gia tình nguyện trong hàng ngũ cảnh sát. Bà nói, “Tôi hiểu là muốn có công lý thì phải làm thế nào.”
Mặc dù hai phác họa đầu tiên của bà không giúp cảnh sát bắt được tội phạm, nhưng bức họa thứ ba đã thành công và bà gắn bó với nghề này từ đó.
Bức họa phạm nhân Robert Hidalgo, 17 tuổi, tông xe vào một phụ nữ được bà Gibson vẽ dựa trên mô tả của nạn nhân
Francisco Cardenas bị kết án tù chung thân sau khi bị phát hiện sát hại một nhân viên cảnh sát
Vào năm 2002, Jeffrey Lynn Williams đã bị hành hình vì tội giết một phụ nữ và cưỡng hiếp đứa con gái 9 tuổi của nạn nhân. Bà Gibson vẽ bức phác họa này dựa vào mô tả của cô bé.
Giờ đây, bà là một trong những người thành công nhất trong nghề này, theo cảnh sát trưởng thành phố Houston, Charles McClelland. Ông này đã ca ngợi bà là “một tài năng xuất chúng” trên tờ Huffington Post.
“Tôi đã chứng kiến nhiều vụ việc mà nạn nhân trong nhiều vụ phạm tội chỉ có thể nhớ rất ít chi tiết giúp nhận dạng. Tuy tiên, sau khi họ trò chuyện với bà Lois trong suốt 3 hoặc 4 và thậm chí là 5 tiếng đồng hồ bà đã vẽ nên bức họa rất chính xác.”
Bức họa của bà Gibson về hung thủ Michael Hamberger vào năm 1998 đã khiến anh ta phải ngôi tù cho đến bây giờ
Hiện nay bà Gibson là một trong số khoảng 20 họa sĩ phác họa chuyên nghiệp làm việc toàn thời gian ở Mỹ. Mỗi tuần bà vẽ khoảng hai bức phác họa cho cảnh sát thành phố Houston.
Bà được biết đến như một chuyên gia hàng đầu ở Mỹ cũng như trên thế giới. Ở Mỹ bà cũng làm bán thời gian cho Trường Đại Học Northwestern với tư cách là một giáo sư. Các nhà chức trách ở Romania cũng đã mời bà đào tạo các họa sĩ phác họa tội phạm ở quốc gia châu Âu này.
Bà Gibson, 63 tuổi, đã làm việc cho cảnh sát Houston trong suốt hơn 30 năm qua và là bậc thầy trong lĩnh vực phác họa tội phạm
Thảo Nguyên
Theo D.M
