Truyền đời mưu sinh với cá biển
Khi ánh sáng còn chưa rõ mặt người, hàng trăm phụ nữ đã chuẩn bị đầu đủ các vật dụng cần thiết như: Sóng nhựa (dụng cụ đựng cá); rổ nhựa…để về cảng cá Vĩnh Lương (Nha Trang, Khánh Hòa). Ngay khi tàu vừa cập bến, những phụ nữ quanh năm tần tảo từ các làng biển này thoăn thoắt nhận cá từ những người đàn ông lực lưỡng trên tàu sau đó xếp ngay ngắn vào các rổ nhựa; sóng nhựa…Công việc mưu sinh này đã trở thành quen thuộc từ lâu.
Từ khi trời chưa sáng, các phụ nữ làng biển đã tập trung về cảng cá Vĩnh Lương để tiếp nhận cá từ các tàu đưa về các chợ
Số lượng ít thì được cân nhanh và phân bổ ngay đến các phiên chợ sáng khi cá còn tươi rói. Số lượng nhiều và các loại cá to cần vận chuyển đi xa theo đơn đặt hàng thì những người phụ nữ này lại xếp ngay ngắn chờ cho trời sáng các thương lái đến mua.
Nước da nhuốm vị mặn mòi của biển, chị Nguyễn Thị Hậu bộc bạch: Công việc chính của đàn ông là cùng bạn thuyền đi đánh bắt thì công việc chính của phụ nữ là phân loại cá, đưa cá đến các chợ làm sao cho nhanh để bảo đảm cá biển được tươi nhất. Đặc biệt, các phương pháp bảo quản của những phụ nữ làng biển cũng độc đáo. Chỉ dùng đá lạnh đủ độ cứng để đá lâu tan chứ không dùng thêm bất cứ chất nào khác để ướp cá.
Những người nhanh nhẹn, giỏi tính toán thì đứng ra liên hệ với các thương lái, các vựa cá để đến thu mua số lượng lớn. Với sự mưu sinh linh hoạt này cộng với lòng cần cù đã giúp nhiều phụ nữ lo toan cho gia đình có cuộc sống ổn định.
Thành thục với công việc nên những người phụ nữ làng biển phân loại cá rất nhanh, xếp gọn gàng
Suốt nhiều đời gắn bó với nghề phân loại cá, phân phối cá biển từ cảng đến các chợ truyền thống, chị Nguyễn Thị Thanh cũng chia sẻ: Nghề này thấy vật vả, mùi tanh nồng ám vào người từ lúc trời chưa sáng nhưng yêu rồi thì không bỏ được. Lịch trình làm việc mỗi ngày thường từ 4 giờ sáng đến 12 giờ trưa. Sau đó buổi chiều thì phơi nắng một số loại cá biển để làm cá khô hoặc vá lưới. Có đợt tàu nằm bờ nhiều, ít chuyến cập cảng quá nên hoàng loạt phụ nữ lại ra cảng ngóng trông.
Một số loại cá biển được ủ lạnh để chuẩn bị đưa đi các tỉnh lân cận. Những phụ nữ làng biển thành thạo việc đưa cá lên các xe lạnh
Cũng như cảng Vĩnh Lương, cảng Hòn Rớ (cảng cá lớn của Nam Trung Bộ nằm ở xã Phước Đồng, Nha Trang, Khánh Hòa) cũng luôn hối hả không khí làm việc của những "bóng hồng" khi tàu cập cảng. Có hàng chục phụ nữ trong dòng họ của mình gắn với nghề phân loại và chuyên chở cá biển đến các chợ, bà Trần Thị Nhung bảo rằng, phân loại cá sao cho nhanh, xếp cá vào các dụng cụ sao cho đẹp cũng cần có kinh nghiệm. Điều này những phụ nữ làng biển tự chỉ bảo cho nhau, thế là công việc cứ trôi chảy đều đều.
Đời sống đổi thay
Mỗi lần vươn khơi, để phong phú nguồn thủy hải sản những ngư dân ở Phước Đồng; Vĩnh Lương tập trung tối đa việc ướp lạnh cá ngừ đại dương phục vụ xuất khẩu hoặc đưa đi các tỉnh xa, các loại hải sản nhỏ được sơ chế, phơi ngay trên các dàn, lợi cả đôi ba đường.
Những phụ nữ ở cảng cá Hòn Rớ có cách bảo quản cá lâu chỉ bằng đá lạnh. Nghề mưu sinh vất vả nhưng cũng đã giúp đời sống đổi thay
Với những loại cá ngừ lớn này, ngay khi tàu vào bờ, những "bóng hồng" túc trực sẵn trên bờ đua nhau xếp ngay ngắn vào các rổ nhựa sau đó vận chuyển ra tận những chiếc xe đông lạnh chờ sẵn để phân phối đi các tỉnh/thành lân cận.
Đặc biệt, không chỉ tất bật phân loại, vận chuyển cá trên bờ, một số phụ nữ từ các làng biển ở Khánh Hòa còn sánh đôi cùng chồng trong những chuyến vươn khơi. Họ đồng lòng vượt mọi bão tố, gian nguy để bám biển, xóa bỏ quan niệm phụ nữ chỉ vá lưới, bán bưng. Có vợ, có chồng thì lợi đơn lợi kép. Cũng từ đó, đời sống ngày càng được nâng cao hơn.
Nhìn những căn nhà khang trang ngay bên cảng Hòn Rớ, bà Nguyễn Thị Linh tự hào: Đời sống ngư dân giờ đã khác xưa. Nhà cửa san sát, toát lên sự no ấm.
