1. HIV ảnh hưởng đến phổi như thế nào?
Chức năng của phổi là hấp thụ oxy từ không khí và chuyển vào máu, từ đó oxy được lưu thông khắp cơ thể. Đồng thời, các chất thải như carbon dioxide di chuyển theo hướng ngược lại, đi từ máu, qua phổi để được thở ra. Chức năng phổi ở người nhiễm HIV khi không điều trị, không dùng thuốc đều đặn theo hướng dẫn thường bị suy giảm nhanh hơn và có nguy cơ gặp các vấn đề về hô hấp như khó thở, thở khò khè hoặc ho kéo dài.
Bên cạnh đó, theo PGS.TS. Bùi Khắc Hậu, nguyên giảng viên Bộ môn Truyền nhiễm, Đại học Y Hà Nội, người nhiễm HIV dễ mắc các bệnh nhiễm trùng do nấm, vi khuẩn, virus như viêm phổi, lao phổi...
Ngoài ra, virus HIV và các protein của nó có thể gây tổn thương trực tiếp cho các tế bào phổi, gây ra quá trình viêm và chết tế bào (apoptosis), góp phần vào sự phát triển của các bệnh phổi mạn tính.
Nhiễm HIV làm tăng căng thẳng oxy hóa trong phổi, làm suy yếu khả năng phòng vệ của phổi, khiến phổi dễ bị tổn thương hơn. Không chỉ thế, hệ vi khuẩn đường hô hấp và đường ruột ở người nhiễm HIV bị thay đổi cũng góp phần gây bệnh phổi. Các yếu tố nguy cơ khác có thể khiến người nhiễm HIV dễ bị tổn thương phổi hơn như hút thuốc lá, tác dụng phụ của thuốc kháng virus (ARV)...
Người nhiễm HIV có nguy cơ cao mắc các bệnh lý tại phổi do hệ miễn dịch suy yếu.
2. Bệnh phổi nào thường gặp ở người nhiễm HIV?
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
PGS.TS. Bùi Khắc Hậu cho biết, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là tên gọi chung của một nhóm các bệnh lý phổi khiến người bệnh khó thở. Mặc dù COPD thường ảnh hưởng đến những người hút thuốc, nhưng việc nhiễm HIV có liên quan đến nguy cơ mắc COPD cao hơn, bất kể người nhiễm có hút thuốc hay không và họ cũng có thể gặp các triệu chứng COPD nặng hơn.
Đặc biệt, nguy cơ mắc COPD cao hơn nếu người nhiễm HIV có tải lượng virus cao hay đang hoặc đã từng có số lượng tế bào CD4 rất thấp. Có rất nhiều phương pháp điều trị COPD, phương pháp điều trị được áp dụng sẽ phụ thuộc vào các triệu chứng của người bệnh như phục hồi chức năng phổi, sử dụng thuốc, bỏ thuốc lá...
Hen suyễn
Hen suyễn là một trong những vấn đề về phổi phổ biến nhất. Đây là tình trạng khiến đường thở bị viêm và hẹp hơn, gây khó thở với biểu hiện thở khò khè, cảm thấy tức ngực hoặc ho. Khi những triệu chứng này xảy ra rất đột ngột, nó được gọi là cơn hen suyễn.
Hiện vẫn chưa rõ liệu nhiễm HIV có làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen suyễn hay không, nhưng có một số bằng chứng cho thấy những người nhiễm HIV có thể bị viêm đường thở nhiều hơn. Ngoài ra, nam giới nhiễm HIV có các triệu chứng hen suyễn nặng hơn những người không nhiễm HIV.
Viêm phổi
Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng phổi gây viêm. Tác nhân gây nhiễm trùng có thể là vi khuẩn, virus (như cúm), nấm (như viêm phổi do Pneumocystis hoặc PCP). Viêm phổi cũng có thể gây viêm màng phổi (viêm màng bao quanh phổi), gây đau ngực khi hít vào.
Viêm phổi do vi khuẩn có thể nghiêm trọng hơn ở những người nhiễm HIV và xảy ra thường xuyên hơn, đặc biệt nếu hệ miễn dịch bị suy yếu. Tiêm vaccine cúm hàng năm có thể giúp ngăn ngừa viêm phổi do vi khuẩn. Bỏ hút thuốc cũng sẽ làm giảm nguy cơ viêm phổi.
Bệnh lao
Bệnh lao (TB) thường ảnh hưởng đến phổi nhất. Đây là một bệnh nhiễm trùng cơ hội thường thấy ở người nhiễm HIV. Bệnh gây ra tình trạng suy nhược, sụt cân, sốt và đổ mồ hôi đêm. Người bệnh có thể cảm thấy đau ngực, ho nhiều và thậm chí ho ra máu và cần được sử dụng thuốc để điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Ung thư phổi
Ung thư phổi phổ biến hơn ở những người nhiễm HIV so với những người không nhiễm HIV nói chung. Bệnh này dường như cũng được chẩn đoán ở độ tuổi trẻ hơn ở những người sống chung với HIV so với dân số nói chung. Mặc dù lý do vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng, nhưng nguyên nhân có thể là do tình trạng viêm mạn tính, tổn thương hệ miễn dịch và tỷ lệ hút thuốc lá cao hơn ở người nhiễm HIV.
3. Làm thế nào để giữ cho phổi khỏe mạnh?
- Cai thuốc lá: Nếu là người hút thuốc, điều tốt nhất có thể làm để cải thiện sức khỏe phổi là cai thuốc lá.
- Thực hiện lối sống lành mạnh: Một lối sống lành mạnh, bao gồm cả việc tập thể dục thường xuyên, ăn uống hợp lỹ sẽ giúp tăng cường chức năng và sức khỏe của phổi.
- Tuân thủ dùng thuốc ARV theo đúng chỉ định của bác sĩ...
