Tinh hoàn là một bộ phận của cơ quan sinh dục nam có hình bầu dục, đảm nhận chức năng tạo ra tinh trùng để duy trì nòi giống và tiết vào máu những hormon sinh dục nam. Một số bệnh lý của tinh hoàn sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng sinh sản của nam giới.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Đây được coi là một bệnh lý về tinh hoàn rất nguy hiểm. Giãn tĩnh mạch thừng tinh (GTMTT) chiếm khoảng gần 1/3 các ca vô sinh nam. Tuy nhiên, hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh cũng như những triệu chứng điển hình của bệnh. Một số dấu hiệu đáng chú ý có thể kể đến là: Cảm giác căng nhức, nặng, sưng ở bìu… Ở một số bệnh nhân GTMTT, người ta ghi nhận có một số bất thường như: thể tích tinh hoàn nhỏ, rối loạn sinh tinh do sự thay đổi mô học của tinh hoàn, bất thường của tinh dịch đồ, giảm nồng độ testosteron và thay đổi nhiều hormon khác. Những bất thường có thể hồi phục tốt sau phẫu thuật thắt tĩnh mạch tinh giãn.
Viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn: Tuy tinh hoàn và mào tinh hoàn khác nhau nhưng do cấu tạo giải phẫu hai bộ phận này gần nhau nên tính chung đều là một hệ thống bệnh lý tinh hoàn. Sốt cao, ớn lạnh, có cảm giác đau và sưng đỏ tại tinh hoàn, vùng bìu, đùi, háng, có thể đi tiểu ra máu… là những triệu chứng điển hình của bệnh viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn. Viêm mào tinh hoàn là một bệnh khá phổ biến ở hệ thống sinh dục nam, bệnh có thể gây ra bởi một nhiễm trùng như viêm tuyến tiền liệt, viêm niệu đạo... nhưng nguyên nhân chủ yếu gây viêm mào tinh hoàn là hệ quả của các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, đặc biệt là bệnh lậu và nhiễm Chlamydia. Viêm mào tinh hoàn chủ yếu xảy ra ở nam giới có độ tuổi từ 19 - 35 tuổi. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm mào tinh hoàn cấp tính sẽ chuyển thành viêm mào tinh hoàn mạn tính, teo tinh hoàn và có thể dẫn đến vô sinh ở nam giới.
Những hiểu biết về tinh hoàn giúp nam giới phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm.
Xoắn tinh hoàn: Xoắn tinh hoàn là một bệnh lý cực kỳ nguy hiểm. Tình trạng xoắn tinh hoàn xảy ra khi cuống của tinh hoàn bị xoắn quanh trục gây ra hiện tượng tắc nghẽn một phần hoặc tắc nghẽn toàn bộ mạch máu dẫn đến tinh hoàn, khiến máu không được lưu thông đến túi tinh, gây nên cảm giác sưng đau. Nếu không được điều trị sớm sẽ phá hủy tinh hoàn. Trong vòng 6 giờ, nếu có sự can thiệp kịp thời sẽ bảo vệ đến 90% chất lượng tinh hoàn. Sau 12 giờ, tỉ lệ chỉ còn 50% và sau 24 giờ, khả năng giữ lại tinh hoàn chỉ còn 10%. Do đó, xoắn tinh hoàn chính là nguyên nhân lớn gây nên hiện tượng vô sinh ở nam giới khiến nam giới mất đi khả năng đàn ông, ảnh hưởng đến nhu cầu, khoái cảm và chất lượng tình dục. Nếu không được điều trị cấp cứu kịp thời có thể khiến tinh hoàn bị hoại tử và phải cắt bỏ.
Khối u và ung thư tinh hoàn: U tinh hoàn là bệnh hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm vì có tới 90% trường hợp là ung thư. U tinh hoàn là bệnh xuất hiện ở cả người lớn và trẻ em. Mặc dù ít gặp hơn so với các loại u khác, song bệnh có ảnh hưởng rất lớn đến cơ quan sinh dục. U tinh hoàn có thể gặp ở một hoặc cả hai bên. Tuy nhiên, tỷ lệ u tinh hoàn hai bên rất thấp, chỉ có 4,3%. U tinh hoàn chủ yếu thường phát sinh ở thanh niên độ tuổi từ 25 - 50, đang hoạt động sinh dục mạnh. Những di căn sớm qua đường máu và đường bạch huyết làm tăng phần nguy hiểm của u tinh hoàn. Ung thư tinh hoàn là loại bệnh diễn tiến âm thầm qua nhiều năm nên rất khó phát hiện sớm. Trước đây, ung thư tinh hoàn có tiên lượng xấu, tỷ lệ tử vong khoảng 70%, nhưng hiện nay, nhờ sự ra đời của các hóa chất trị liệu, tỷ lệ tử vong đã giảm đáng kể, nhiều trường hợp đã khỏi hẳn. U tinh hoàn có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm.
U thường có hình trứng, kích thước vài cm với trọng lượng có thể lên tới hàng trăm gam.Triệu chứng dễ nhận thấy nhất của bệnh ung thư tinh hoàn là cảm giác đau tức bất thường ở tinh hoàn, cảm giác nặng, sưng ở bìu, sờ có mảng cứng hoặc u cục, tinh hoàn to ra hay nhỏ đi một cách bất thường. Nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách, bệnh có khả năng chữa khỏi khá lớn. Tuy nhiên, trong trường hợp không được điều trị kịp thời, các tế bào ung thư sẽ phát triển và di căn rất nhanh ra các bộ phận xung quanh, gây tổn hại tới khả năng sinh sản, ảnh hưởng đến chất lượng phát triển giới tính nam và nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.
Để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý ở tinh hoàn, khi thấy có biểu hiện bất thường, nam giới cần vượt qua ngại ngần và đi khám chuyên khoa nam học ngay, tránh để lâu bệnh dễ thành mạn tính, khó chữa và ảnh hưởng khả năng sinh sản.
