Thời gian gần đây xảy ra nhiều trường hợp tai nạn giao thông (TNGT) từ xe khách giường nằm. Nguyên nhân có thể do tài xế chạy ẩu, ngủ gật, đường xấu, va chạm ngoài ý muốn, nhưng còn một lý do nữa mà ít người chú ý - đó là việc chủ xe tự thay đổi thiết kế xe từ ghế ngồi thành xe giường nằm “chất lượng cao” để nhồi nhét quá tải, điều này còn dẫn tới một số nguy cơ về an toàn do sai lệch thiết kế tiêu chuẩn của hãng xe. Câu hỏi đặt ra là tại sao những chiếc xe “biến hình” này vẫn vô tư qua mặt các chốt đăng kiểm, trạm giao thông hằng ngày?
Đi xe giường nằm phải biết... “uốn dẻo”
Vì công việc và về quê nhiều, tôi luôn có dịp để “thưởng thức” đủ các kiểu hành xác khác nhau trên những tuyến xe đường dài. Tối 11/8/2014, tôi có đi chuyến xe “giường nằm” tuyến TP.HCM - Nha Trang. Đây là xe ghế nâng đời nên khá chật, chỗ nằm của tôi ở tầng trên nhưng lại ko có dây an toàn. Tôi lo vì chỗ nằm thì rất hẹp mà nếu ngủ quên, trở mình hoặc phanh gấp là rụng liền xuống như chơi. Tôi hỏi tài xế về dây an toàn nhưng ông ấy nhìn tôi không trả lời như thể tôi ở mạn ngược xuống. Tôi bức xúc thì tài xế và phụ xe gắt tôi là đàn bà, nhiều hành khách khác (chắc phần lớn là khách quen) cũng tỏ vẻ đồng tình với... tài xế và “động viên” tôi là yên tâm, rơi sao được. Tôi lấy làm khó hiểu khi mình đòi quyền lợi cho cả hành khách thì nhiều người lại coi thường nguy hiểm như vậy.
Kiểu xe giường nằm tự chế không dây bảo hiểm khá chông chênh.
Lần khác, tôi cùng vợ và hai con nhỏ cũng lên một xe “nằm” lên đời như vậy. Xe kín chỗ nhưng phụ xe vẫn cứ chất người liên tục. Họ cho tôi 2 lựa chọn, một là xuống cuối xe nơi mà 5 người nằm xếp hàng dọc như xếp cá vào hộp không cựa được, hai là nửa nằm nửa ngồi trên khe lối đi bé xíu giữa các hàng ghế. Tôi chọn phương án hai, cứ nghĩ là được thoải mái, nào ngờ cả nhà liên tục phải ép mình “trốn” ké vào các giường khác theo lệnh của phụ xe mỗi khi gặp trạm giao thông. Một lần như vậy, con tôi mất đà liền bám vào thành xe và bỗng thấy tay toé máu, thì ra cái “ba via” bằng inox khi nâng cấp xe hàn vội không khác gì lưỡi dao thò ra cứa vào tay cháu. Chứng kiến cảnh này, một thanh niên quen đi xe đã nhường chỗ cho cháu và nói vui: “Đi xe kiểu này phải biết uốn dẻo, cong gập người linh hoạt thì mới tránh thương tích và ngủ ngon trên cái “giường” bé xíu này”.
Anh T.Q.L (Q. Tân Bình, TP.HCM) ngồi cạnh phản ánh: “Nhìn bên ngoài xe to, bóng y như những chiếc xe hiện đại hay gặp. Đến khi bước lên mới thấy, đây là một xe ngồi “lên đời” thành xe “nằm” nên khá chật chội. Đáng ra xe chỉ có 48 ghế (cả tài xế, phụ xe), nhưng được “mông” đến 50 giường (chưa tính chỗ ngồi tài xế, phụ xe), thì nghiễm nhiên khách phải “uốn người”.
Không thể đảm bảo tiêu chuẩn
Một chủ xưởng ôtô ở quận Bình Tân cho biết: “Tất cả xe ghế cải tạo thành xe giường đều không thể đảm bảo các quy chuẩn của xe giường, về kỹ thuật chỉ bằng 70 - 80% so với xe giường đúng chuẩn bởi trọng lượng nhẹ hơn trong khi mặt kính cản gió phải thay đổi lớn hơn. Trọng tâm xe ghế được đặt ở giữa, nhưng lên giường thì trọng tâm chuyển lên gần mui xe sẽ dễ bị lật nếu chạy không cẩn thận. Các mối hàn gia công không đảm bảo, dây điện giá rẻ mà điện tải rất lớn, có thể dẫn đến chập điện, gây cháy nổ. Để nhồi hàng cồng kềnh, chủ xe còn cho hạ hầm thấp xuống từ 10 - 20cm, rất nguy hiểm khi lưu thông trên đường xấu. Ngoài ra, xe nâng đời không được trang bị hệ thống phanh điện từ trên trục truyền lực nhằm hỗ trợ cho phanh chính nên khi xe phải hoạt động liên tục hoặc lên xuống đèo dốc quanh co thì phanh chính dễ bị mất tác dụng hoặc thậm chí làm nóng cháy phanh, có thể gây cháy xe”.
Anh N.Q.Việt - chủ gara ôtô Q.V (Hà Nội) từng nhiều lần “nâng cấp” những chiếc xe ngồi thành nằm phân tích: “Về cơ bản, xe ghế và xe giường nằm được thiết kế theo những yêu cầu kỹ thuật khác nhau. Chả nhà xe nào muốn thay đổi mà giá cao quá. Họ chỉ yêu cầu thay ghế bằng giường nằm, hạ hầm hàng thấp hơn và tranh thủ tăng thêm số lượng giường, có khi lên đến 50 chỗ bằng cách lắp ghép thêm các hàng giường trên hành lang phía sau, trong khi xe giường nằm thường chỉ có 40 - 43 chỗ. Về mặt công nghệ, xe giường cải tạo chỉ là sự chắp nối thêm bớt nên không thể đảm bảo. Chưa kể chủ xe còn bớt hết các khoản dây đai an toàn, bình chữa cháy, rìu phá cửa kính, lối thoát hiểm bị tận dụng làm nơi nhét khách. Thêm vào đó là chất lượng giường và khung đều chọn loại giá rẻ, rất kém an toàn, thẩm mỹ và đôi khi còn gây thương tích cho hành khách”.
Phải xử lý nghiêm
Nhằm đảm bảo an toàn cho hành khách, đầu tháng 6/2014, Bộ GTVT đã có quy định cấm việc cải tạo xe ghế thành xe giường hai tầng. Thế nhưng có hàng ngàn xe ghế đã được đóng, cải tạo thành xe giường vẫn tồn tại, tham gia vận tải hành khách. Một số tài xế tiết lộ, để qua mặt cơ quan kiểm định ở thành phố thì họ mang xe về các tỉnh để kiểm định rồi quay lại thành phố chở khách.
Sự dễ dãi, buông lỏng của cơ quan kiểm định nhiều nơi đã gián tiếp để những xe giường nằm “trá hình” lộng hành. Bộ GTVT cần có những quy định chặt chẽ hơn để xử lý tình trạng này, nhằm đảm bảo an toàn cho hành khách.
Ngọc Anh
