Ở nước ta, mua bán người xảy ra trên phạm vi tất cả 63 tỉnh thành. Không chỉ mua bán phụ nữ, trẻ em mà đã xuất hiện cả việc mua bán nam giới, trẻ sơ sinh, mua bán bào thai, mua bán nội tạng, đẻ thuê hoặc đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. Nghiêm trọng hơn, tội phạm mua bán người có đang có chiều hướng gia tăng với thủ đoạn tinh vi hơn, gây ra nhiều hệ lụy đối với nạn nhân, gia đình và xã hội, cũng như ảnh hưởng xấu tới tình hình an ninh trật tự.
Địa ngục trần gian
Trong căn nhà gỗ mái tranh thấp lè tè, chẳng có thứ đồ đạc nào giá trị, bà Thào Thị Sảng (ở Mèo Vạc, Hà Giang) buồn bã cho biết: Chẳng biết hai đứa nhà tôi chúng nó sang bên kia Trung Quốc để làm thêm cho người thế nào mà đã hơn 3 tháng nay chưa thấy về nhà. Tôi có hỏi mấy người ở trong bản cùng đi thì được biết, hai đứa nó được người ta thuê sang bên đó chặt mía nhưng được ít ngày thì bị đưa đi đâu mất không rõ. “Chỉ sợ chúng nó bị lừa bán làm vợ người ta” - bà Thảo lo lắng. Trong khi đó, là một trong số không nhiều nạn nhân bị mua bán qua biên giới có may mắn trốn thoát được và trở về với gia đình, em Triệu Thị V. (19 tuổi, ở Cao Lộc, Lạng Sơn) vẫn chưa hết bàng hoàng, hoảng sợ khi chia sẻ với chúng tôi: Học xong cấp 3, ở nhà chẳng có việc gì làm. Em được một người bạn rủ sang bên Bằng Tường (Trung Quốc) bán quần áo cho một chủ hiệu để có thêm tiền giúp đỡ mẹ. Thế nhưng khi sang bên đó, mới chỉ bán hàng được vài hôm, em đã bị người ta đưa tới bán cho một nhà hàng kiêm quán karaoke bắt làm nhân viên phục vụ nhưng thực ra bắt là em phải “tiếp khách”. Có những ngày, chủ nhà hàng bắt em phải phục vụ tới 11-12 người đàn ông, nếu em từ chối liền bị chúng đánh đập không thương tiếc. Rất may sau hơn hai tháng, em gặp được một người quen ở gần nhà đã giúp em trốn thoát về quê, nếu không chẳng biết giờ số phận ra sao...!
Công an tuyên truyền cho bà con dân tộc cách phòng tránh việc bị lừa bán sang bên kia biên giới.
Trên đây chỉ là hai trong số rất nhiều nạn nhân của bọn buôn người ở khu vực các tỉnh biên giới phía Bắc mà chúng tôi có dịp tiếp xúc. Phần lớn họ đều là những người dân nghèo ở vùng sâu, vùng xa, không có việc làm ổn định, thu nhập thấp, nhận thức còn hạn chế nên họ rất dễ bị dụ dỗ, rủ rê sang bên kia biên giới để làm thêm kiếm tiền nhưng thực chất là bị lừa bán vào các ổ mại dâm hoặc bị bán phải làm vợ cho một gia đình nhiều thế hệ. Theo Bộ Công an, tại tuyến biên giới phía Bắc hiện nay, tình hình tội phạm mua bán người tiếp tục tiềm ẩn nhiều nguy cơ do đây là tuyến đường biên dài với nhiều cửa khẩu, đường mòn, lối tắt, địa hình hiểm trở, gây ra không ít khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc kiểm soát người qua lại biên giới. Đáng chú ý, trong số các nạn nhân của tội phạm mua bán người, hơn 70% số nạn nhân là phụ nữ và trẻ em bị đưa sang Trung Quốc qua khu vực biên giới các tỉnh như: Lào Cai, Hà Giang, Lai Châu, Lạng Sơn, Quảng Ninh. Trong đó chỉ riêng trên địa bàn Lào Cai trong 5 năm vừa qua, Công an Lào Cai đã điều tra khám phá tới 148 vụ mua bán người, trong đó có 92 ổ nhóm với 241 đối tượng tham gia, đồng thời giải cứu và tiếp nhận 202 nạn nhân bị mua bán sang Trung Quốc.
Nóng bỏng và tinh vi
Ngược trở vào khu vực phía Nam, tại biên giới Việt Nam - Campuchia, tình hình tội phạm buôn bán người cũng rất phức tạp. Cùng với đường biên giới dài tới hơn 1.100km đi qua 101 xã của 10 tỉnh thì hoạt động buôn bán, giao lưu, đi lại của cư dân hai bên khu vực biên giới diễn ra rất nhộn nhịp, đây cũng là điều kiện để tội phạm buôn bán người hoành hành. Thống kê của cơ quan chức năng, từ năm 2011 tới hết năm 2015, tại khu vực các tỉnh phía Nam đã xảy ra trên 133 vụ mua bán người, với gần 400 đối tượng phạm tội, lừa bán trên 565 nạn nhân. Theo Đại tá Lê Văn Chương - Phó Cục trưởng Cục Tham mưu, Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an, thủ đoạn phổ biến của các đối tượng mua bán người là lợi dụng đường biên giới mở, thông thoáng trong thủ tục xuất nhập cảnh, việc cấp giấy thông hành qua lại biên giới thuận tiện nên một số đối tượng người Việt đã cấu kết với các chủ nhà hàng ở Malaysia, Singapore hình thành những đường dây đưa người Việt Nam trái phép, lao động thời vụ, du lịch... qua Campuchia bằng đường bộ, sau đó sang Thái Lan rồi tiếp đến là Malaysia hay Singapore. Khi tới các nước này, nhiều phụ nữ, trẻ em bị bắt làm gái mại dâm, cưỡng bức lao động hoặc ép làm vợ bất hợp pháp. Nếu những nạn nhân này muốn về nước sẽ bị các đối tượng bắt ép họ, hoặc người thân ở Việt Nam phải bồi thường số tiền lớn hàng trăm triệu đồng.
Một đối tượng mua bán trẻ em bị bắt giữ.
Thống kê mới nhất của Ban Chỉ đạo Phòng chống tội phạm của Chính phủ (BCĐ 138/CP) cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2016, cả nước đã xảy ra 174 vụ mua bán người với 232 đối tượng, lừa bán 351 nạn nhân. Trong đó có 148 vụ mua bán phụ nữ ra nước ngoài. Nghiêm trọng hơn, cơ quan công an cũng phát hiện không ít vụ mua bán trẻ sơ sinh, mua bán bào thai, mua bán nội tạng, đẻ thuê hoặc đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. Trong số này, man rợ nhất là việc mua bán người để lấy nội tạng mặc dù số vụ không nhiều nhưng cơ quan công an từng phát hiện và bắt giữ 7 đối tượng ở Cần Thơ đã lừa nhiều thanh niên đưa sang Trung Quốc bán thận.