Đeo bám là một vấn nạn không hề mới, làm ảnh hưởng tới hình ảnh của các thành phố lớn, cũng như gây thiệt hại cho ngành du lịch. Ở Sa Pa, vấn nạn lại bùng phát với chiều hướng lớn mạnh hơn, đội quân ngoài người bản địa còn có thêm nhiều đối tượng từ các vùng khác cũng kéo đến “làm ăn”...
Theo lịch hẹn với một người bạn học từ thời phổ thông, khi mới chớm thu, chúng tôi lại đến với miền sơn cước này để thăm thú, du dạo và ngắm mùa lúa chín vàng óng ả trên các thửa ruộng bậc thang treo trên sườn núi. Phong cảnh Sa Pa của những ngày sang thu tuyệt đẹp với cảnh sắc làm mê đắm lòng người. Trong 5 ngày du lịch vài tỉnh phía Bắc thì chúng tôi lưu lại Sa Pa đến 3 ngày và tất cả những gì chúng tôi cảm nhận được ở đây đều rất tuyệt vời, duy chỉ có một điều gợn nhỏ khiến tôi và người bạn trăn trở đôi chút, đó là thực trạng đeo bám khách du lịch rất đông đúc, rất quyết liệt ở đây. Không chỉ riêng chúng tôi mà hầu hết du khách, nhất là người nước ngoài cũng rất khó chịu, bức bối khi gặp phải đội quân đeo bám này...
Các cô bé trong trang phục dân tộc, vừa chụp ảnh “tính tiền” vừa tranh thủ bán đồ lưu niệm khiến người khách nước ngoài hết sức “lạ lẫm”.
Theo quan sát của tôi thì năm ngoái, những người đeo bám khách du lịch còn ở mức đông vừa phải, năm nay số lượng nhiều hẳn lên. Được biết, những người hành nghề đeo bám không chỉ là trẻ em các dân tộc quanh đây, mà nhiều trẻ em, thậm chí cả người lớn ở dưới xuôi cũng đổ về đây để “ăn theo”. Họ xin ăn, bán hàng lưu niệm, bán quà bánh và cả không ít kẻ lưu manh đi theo để chờ cơ hội khách sơ hở là móc ví, chôm đồ... Đội quân đeo bám cứ nhũng nhẵng theo khách từ cửa nhà nghỉ, khách sạn cho tới tận các địa điểm thăm thú. Khi khách đi thì họ đi theo, hễ khách ngồi nghỉ là đội quân này bu lại mời chào, năn nỉ theo kiểu... dai như đỉa, khiến nhiều khách bực mình, vì nhiều du khách đã nói là không mua, không có nhu cầu nhưng vẫn bị làm phiền! Có khách còn bị níu áo, kéo tay một cách rất mất lịch sự. Ngay như chúng tôi là người Việt còn bị làm phiền đến phát cáu. Một lần, vào buổi sáng đang đứng ngắm Thác Bạc, tôi bị hai đứa trẻ cỡ hơn chục tuổi xúm tới mời mua đồ thổ cẩm. Tôi nói không mua vì đã mua rồi, thế nhưng hai đứa cứ nhằng nhẵng đi theo nài nỉ từ chân thác lên tới tận lưng chừng thác. Khi tôi bực quá, nghiêm nghị nói không mua và đừng đi theo nữa thì hai đứa mới dừng lại, nhưng miệng chúng lẩm nhẩm như thầm chửi tôi. Dẫu bực đấy nhưng tôi kệ vì đã “cắt” được cái đuôi...
Đến bất cứ địa điểm tham quan nào ở Sa Pa , từ khu Hàm Rồng, chợ thị trấn, khu nhà thờ đá cho tới thung lũng Mường Hoa, bản Cát Cát, bản Tả Phìn..., đâu đâu tôi cũng bắt gặp vô số đội quân đeo bám khách. Chỉ tính riêng ở khu vực cửa nhà thờ đá, cổng chợ thị trấn lúc nào cũng có cỡ vài, ba chục người hành nghề đeo bám khách, trong đó chủ yếu là phụ nữ dân tộc và trẻ em.
Thiết nghĩ, chính quyền thị trấn nên có những biện pháp kiên quyết và cụ thể nhằm hạn chế, cũng như về lâu dài tiến tới xóa bỏ tình trạng đeo bám làm phiền khách, trả lại hình ảnh của một miền thanh bình và nét đẹp của văn hóa dân tộc. Cần học hỏi và làm theo một số địa phương như Hà Nội, Đà Nẵng, Hội An..., bởi ở những nơi này tình trạng đeo bám dần được khống chế, không còn bùng phát với số lượng đông đảo như cách đây mấy năm.
Bài và ảnh: Lê Giang (Khoa Du Lịch - ĐHQG Hà Nội)
