Nhũ hương là keo nhựa khô của cây nhũ hương. Nhựa cây chảy xuống thành giọt giống hình núm vú lại có mùi thơm nên có tên nhũ hương. Nhũ hương chứa hỗn hợp acid mastixic, acid masticolic, một ít masticaresen; tinh dầu có mùi long não. Vị đắng cay, tính ôn; vào kinh tâm, tỳ và can, nhũ hương có tác dụng hoạt huyết, trừ ứ, tiêu nhọt giảm đau, hành khí. Trị các chứng đau kinh, tắt kinh, đau vùng thượng vị, phong tê thấp, té ngã, chấn thương, trường ung. Dùng ngoài tiêu phù, sinh cơ, trị nhọt lở lâu lành. Liều dùng: 3-8g bằng cách sao cho bay hết dầu làm thuốc sắc hay nghiền bột.
Keo nhựa khô của cây nhũ hương cho vị thuốc nhũ hương.
Trị đau do chấn thương, bị đánh ngã:
Bài 1: Bột nhũ hương: nhũ hương 6g, một dược 6g, xuyên khung 6g, bạch chỉ 12g, xích thược 12g, đan bì 12g, sinh địa 12g, cam thảo 4g. Các vị nghiền bột, mỗi lần uống 4g, ngày uống 2 lần, chiêu với rượu (hoặc sắc nước uống).
Bài 2: Bột Thất ly: nhũ hương 6g, chu sa 6g, một dược 6g, huyết kiệt 8g, hồng hoa 8g, nhi trà 12g, xạ hương 2g, băng phiến 4g. Các vị nghiền bột mịn. Mỗi lần 2,4- 3g, chiêu với rượu.
Trị đau do bị đánh ngã gây chấn thương (gãy xương, bong gân), ứ huyết nhưng chưa rách da: nhũ hương sống, một dược sống, giun đất cổ trắng, bạch chỉ mỗi vị 125g; xuyên ô sống, thảo ô sống, tử kính bì mỗi vị 250g, xuyên tiêu 63g, cóc 8g, nam tinh sống 200g. Các vị nghiền bột mịn, thêm giấm, hành, nước, đường đỏ, lòng trắng trứng gà hoặc rượu làm thuốc đắp. Tùy theo chỗ đau mà dùng lượng bột cho thích hợp.
Cũng dùng khi ngực bụng đau do huyết ứ hoặc đồng thời khí trệ.
Thoát mủ, tiêu nhọt, trị mụn nhọt sưng đau: Bột Nhũ hương tiêu độc: nhũ hương, một dược mỗi vị 6g; thiên hoa phấn, đại hoàng, hoàng kỳ, ngưu bàng tử, mẫu lệ mỗi vị 12g, kim ngân hoa 20g, cam thảo 4g. Sắc uống.
Trị vết loét lâu ngày, eczema, sưng độc không rõ nguyên nhân: bột nhũ hương 20g, một dược 20g, chu sa 12g, colophan 250g, hạt thầu dầu 200g. Bóc bỏ vỏ hạt thầu dầu, giã nát, thêm bột colophan, giã cho đến khi thành dạng mỡ, thêm các bột thuốc khác vào, giã kỹ cho đều là được. Rửa sạch chỗ đau, bôi thuốc lên dày gần 1mm, băng cố định. Mỗi ngày thay thuốc 1 lần. Khi miệng vết thương sạch, lấy gạc tiệt trùng đậy lên; sau 3-4 ngày là khỏi.
Trị lao hạch, nhất là bệnh mới phát: nhũ hương, một dược, băng phiến, hồng hoa, bạch chỉ, tam thất mỗi vị 2g, xạ hương 0,4g, hải mã 1 cái. Trộn với ít nước hoặc rượu, làm thành cao, đắp ngoài.
BS. Tiểu Lan
