Hai “nhạc trưởng” dùng chính kiến thức y học cộng với trái tim tràn căng khát vọng, yêu thương, thúc giục, trăn trở, hy sinh của mình để làm nên sự đổi thay kỳ diệu ấy chính là vợ chồng bác sĩ Nay Blum. Họ được ví như cánh chim không mỏi giữa đại ngàn mênh mông. Mọi truân chuyên lẫn ngọt ngào đều gắn chặt với khát vọng cứu chữa và chăm sóc sức khỏe.

Vượt nhọc nhằn bằng khát vọng cứu người

Đều sinh năm 1969, hiện nay bác sĩ đa khoa Nay Blum là Trạm trưởng Trạm y tế xã Glar (huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai) còn vợ là hộ sinh H’Nơn, công tác cùng trạm. Gần 30 năm gắn bó với ngành y, cả hai người chung một khát vọng nguyện hy sinh hết mình để cứu người. Người nọ làm điểm tựa, cổ vũ người kia. Xuyên thời gian, khát vọng ấy đã không bị đứt gãy, đổi thay bởi bất cứ lý do gì như: hoàn cảnh, biến cố, cản ngăn.

Chiều muộn, ngôi làng nhỏ nằm nép sau Trường tiểu học số 1 Glar ríu rít tiếng trẻ con nô đùa và đọc vang những câu ca các em tự nghĩ ra để hát về vợ chồng bác sĩ Nay Blum. Nay Rít - đứa lớn nhất bắt tay cái rồi tất cả đồng thanh: Ngày xửa ngày xưa/ Có anh Blum/ Thiếu áo, thiếu quần/ Ăn rau với mỳ/ Thành bác sĩ giỏi/ Ngày xửa ngày xưa/ Có chị H’Nơn/ Từ chối an nhàn/ Đỡ đẻ ngàn ca/ Dưới ánh trăng vàng...

Đang chộn rộn niềm vui nhìn đám trẻ rạng rỡ trong sắc màu áo mới, ký ức của những năm tháng cũ lại ùa về trong tâm trí bác sĩ Blum. Tất cả rõ ràng, như chuyện mới hôm qua. Ông tâm tình: Lên 10 tuổi mình đã ám ảnh với những cái chết vì dịch bệnh ở Tây Nguyên liên tục xảy ra. Nhiều đứa trẻ thì bị chôn sống khi đang cất tiếng khóc oe oe mà không ai can ngăn hay lý giải nổi nên ở nhà thì khắc dòng chữ “Phải thành bác sĩ để cứu người” lên cửa, đến lớp thì viết lên bàn, đi phụ cha mẹ làm rẫy thì viết lên đất, trước khi đi ngủ thì nhắc thầm nhiều lần trong ý nghĩ.

Bác sĩ đa khoa Nay Blum là Trạm trưởng Trạm y tế xã Glar (huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai)

Nhà nghèo, 15 tuổi, nhiều bạn bè cùng trang lứa bỏ lớp đi hái tiêu, hái cà phê thuê lấy tiền sắm sửa áo mới thì Blum chỉ duy nhất có một bộ quần áo dài. Ngày nối ngày, cuốc bộ trong những cơn mưa rừng tê tái, đường đất nhòe nhoẹt kiếm chữ. Có hôm, đến được trường thì bàn chân bên phải tứa máu vì dẫm đá. Quyết không quay về, Blum xin với thầy cô cho được mặc quần đùi, cởi trần ngồi học. Nhớ lại, Blum chia sẻ: Phải cởi trần là thường xuyên vì hong áo, mặc thì rét mà nước chảy ra sách vở. Sách vở là quý lắm. Lúc đó thấy nhiều bạn sướng, đi làm mướn được tiền, được uống rượu, được đi chơi với bạn gái. Cũng có chút xốn xang nhưng dòng chữ “Phải thành bác sĩ để cứu người” lại trỗi dậy mãnh liệt trong tâm thức Blum.

Học giỏi, say mê nghiên cứu, liên tục được thưởng và tuyên dương, mỗi mùa hè hay cuối tuần, chàng sinh viên ngành y Nay Blum lại chất đầy ba lô những cuốn sách, tài liệu hướng dẫn cách chăm sóc sức khỏe ban đầu, cách sơ cứu khi làm rẫy gặp nạn, cách phòng chống bệnh dịch để tuyên truyền đến từng người dân trong các buôn làng ở khắp huyện Đăk Đoa. Mùa hè năm học cuối, không thấy Blum bén mảng về nhà, người thân túa lên trường tìm thì trường vắng hoe. Giữa lúc bộn bề lo lắng thì thấy Blum đang hì hục súc chum, vại đã tích tụ đầy lăng quăng cho các buôn làng và hướng dẫn phải sống xa chuồng vật nuôi, chất thải.

Tốt nghiệp Trung cấp y tế Gia Lai đầu năm 1991, Blum thành “của hiếm” đối với hàng loạt huyện ở Tây Nguyên. Nhiều nơi tha thiết kéo Blum về làm việc giờ hành chính, có lương bổng hậu hĩnh nhưng anh quyết liệt chối từ. Khi ấy, hầu hết các xã của huyện Đăk Đoa không có trạm y tế, chưa có cơ chế xếp lương, trả lương cho y, bác sĩ cơ động bám buôn, bám xã. Không ngần ngại, Blum hăng hái về với các buôn sâu cùng lời cam kết, làm không lương tới bao lâu cũng được, ăn ở luôn trong nhà dân. Nhiều thiếu nữ từng ngưỡng mộ Blum bởi sáng dạ, học giỏi rồi thầm thương, trộm nhớ nhưng khi biết quyết định của Blum đã lặng lẽ rút lui.

“Blum, cứu vợ tôi đi, nó giật đùng đùng rồi; Blum, cứu con trai tao đi, nó sắp bị làng chôn sống rồi; Blum ơi cứu cha tôi đi, toàn thân tím tái, cắn răng vào nhau rồi; Blum ơi, cứu con tao với, nó co quắp vì tiêu chảy nhiều ngày rồi...”. Từ khi bước chân vào ngành y, những tiếng kêu thảng thốt, róng riết này bám chặt trong tâm thức và luôn thôi thúc Blum.

Bác sĩ Nay Blum tận tụy thăm khám bệnh.

Xóa hủ tục man rợ bằng kiến thức y học

Chính những năm tháng ăn trên đèo, ngủ ở rừng, hạnh phúc riêng trong khát vọng chung đã đến với Blum. Cuối năm 1991, mưa liên miên, dịch tả và sốt rét hoành hành khắp 5 xã ven sông, dọc suối của huyện Đăk Đoa, Blum như chiếc xe lu di động khi đeo trên người đủ thứ: bạt ngủ rừng, cơm nắm, rau luộc, thuốc men, dụng cụ khám bệnh... Vừa thăm khám và tiêm kháng sinh cho hàng trăm người dân xã này xong thì hộc tốc chạy bộ sang xã khác. Có đêm chạy chưa qua cánh rừng hoang vắng thì mệt lả, phải thiếp đi, bỗng thấy máu từ trán nhỏ xuống mới biết mình bị xây xước vì té ngã nhiều lần.

Thương sự hy sinh vô điều kiện của Blum cho dân làng, H’Nơn (người cùng xã Glar) đến làm quen, động viên và phụ giúp. Tình cảm hai người cũng nảy nở từ đó. Biết H’Nơn cũng đã học xong nghề hộ sinh, Blum mạnh dạn bày tỏ lòng mình, rằng: Tôi chỉ có một khát vọng cháy bỏng duy nhất là đi khắp nơi chữa bệnh cứu người, dù mưa tuôn, nắng cháy hay đêm tối, bão bùng. Nếu thương tôi thì mình thành vợ chồng và cùng thực hiện khát vọng ấy.

Tiệc cưới đơn sơ chưa hết tiếng chúc tụng thì 3 người đàn ông từ làng Dor và 1 người từ xã Trang (cạnh xã Glar) rầm rập kéo đến, gấp gáp réo gọi: H’Nơn, vợ tao đau đẻ rồi, nó quằn quại lắm. Đến đi. Không có mày, nó chết mất.

Mùa mưa năm 1992-1994 ấn vào lòng hàng ngàn người dân ở Đăk Đoa nỗi đau thăm thẳm. Nhớ lại những ngày tháng nhức nhói ấy, bác sĩ Nay Blum kể: Thời kỳ đó dịch tả tràn lan. Người dân lạc hậu cứ tin vào lá cây và chủ quan. Chết khiếp lắm. Tiếng khóc đau đớn từ làng này tràn sang làng khác. Vợ chồng mình tích cóp mua được chiếc xe đạp đèo nhau đi xuyên ngày đêm để truyền dịch, truyền nước, hướng dẫn cách phòng chống dịch cho bà con. Thấy hiệu quả từ y học mang lại, bà con tin.

Có hôm 6 giờ sáng nay cho đến 3 giờ sáng mai, hai vợ chồng mệt quá, thiếp đi trong nhà gỗ của dân. Những lúc như vậy, H’Nơn hay nói với Blum: Hai ta chung một giấc mộng, chung một chiếc xe đạp, một khát vọng, cố lên nhé. Cuối năm 1993, xã Glar mới bắt đầu có kế hoạch xây trạm y tế nhưng người dân vẫn chưa có thói quen đến trạm, vợ chồng Blum phải triền miên ở cùng, ăn cùng vận động. Tháng nào may mắn lắm thì vợ chồng H’Nơn mới ngủ được ở nhà vài đêm.

Năm 1995, hàng loạt buôn làng nhờ sự vận động của vợ chồng Nay Blum đã không ăn đồ sống, không sinh hoạt cạnh chuồng trại chăn nuôi, không tin vào lá cây chưa rõ tác dụng. Vậy nhưng, còn một vấn đề nan giải, rùng rợn đó là hủ tục chôn sống trẻ con theo mẹ.

Phút nghỉ ngơi hiếm hoi của vợ chồng bác sĩ Nay Blum và H'Nơn

Đang lúc trăn trở tìm cách xóa bỏ hủ này thì vào một chiều nắng cháy sạm da, người đàn ông mang mái tóc nhuốm màu sương gió từ tận xã Hnol xộc đến nhà Blum, gào lên thảm thiết: H’Nơn, Blum à, vợ ta đẻ non, máu tuôn ra nhiều lắm, đang thoi thóp. Cứu với.

Đường đến nhà sản phụ dài 20km, lởm chởm đá. Xác định chỉ có thể chạy bộ nên vợ chồng Blum vội vàng gửi đứa con đầu lòng mới hơn 3 tuổi tên Nay Thuật cho người quen rồi bọc lớp cao su dày vào chân, lao đi. Đến nơi, trời tối mịt. Nhìn sản phụ toàn thân tím tái, băng huyết, máu đẫm chăn chiếu, mạch đã ngừng đập, vợ chồng H’Nơn cố cầm máu, hô hấp nhưng biết không thể cứu vãn. Khi sản phụ trút hơi thở cuối cùng cũng là lúc các già làng kéo đến, đốt đuốc vây kín căn nhà nhất quyết đòi chôn sống đứa trẻ, để lại sẽ gây xui xẻo cho các buôn làng. Luật lệ xưa nay là vậy.

Sau vài phút hội ý, trong nhà, H’Nơn vừa nài nỉ vừa giải thích bằng các kiến thức y học rằng: Sản phụ băng huyết không phải do ma hành mà có thể do nhiễm trùng ối, vỡ ối, chuyển dạ nhanh, do không được thăm khám và chăm sóc đúng cách lúc mang thai... đây là sự cố, không phải do quỷ muốn bắt đi, đứa trẻ không có tội. Ngoài sân, Blum kéo những người đàn ông lại gần chuồng bò, phân tích: Bà con thấy không, con bê mới sinh chúng ta vẫn nuôi nấng, vẫn thương, vẫn chăm sóc huống gì con người. Con người là sinh thể, trưởng thành do dinh dưỡng, lương thực, khỏi bệnh do thuốc men của nền y học. Chôn sống người là tội ác, đi ngược lại văn minh, đã đến lúc phải từ bỏ rồi, không có ma quỷ nào trong đứa trẻ cả.

Buôn làng Tây Nguyên đã khác xưa rất nhiều, nhiều thủ tục đã được loại bỏ nhờ công lao của Nay Blum

Chớm bước sang ngày mới, sự căng thẳng dịu bớt. Nhìn đứa trẻ sinh non, chỉ nhỉnh hơn bắp tay, da vàng, toàn thân tái nhợt, hơi thở nặng nhọc, biết cứu chữa và chăm sóc sẽ rất khó nhưng vợ chồng Blum vẫn rạp người xuống, mắt rưng rưng, khẩn thiết: Cầu mong bà con đừng giết cháu.

Bao năm tháng chứng kiến tấm lòng của vợ chồng H’Nơn với đôi chân bền bỉ đi qua hàng ngàn buôn sâu cứu chữa cho nhân dân nên nhiều người im lặng, chỉ còn bà ngoại của đứa trẻ gay gắt: Phải chôn nó ngay. Chôn khi nó đang sống. Quỷ trong người nó. Có người còn trút cả tràng giận dữ vào mặt H’Nơn: Mày đi ngược luật lệ, mày đồng lõa với ma quỷ ư, đi đi. Quyết không để hủ tục man rợ tiếp diễn, vợ chồng H’Nơn ôm đứa trẻ vào lòng và hứa: Bằng y học sẽ chữa hết bệnh, sẽ yêu thương và nuôi lớn khỏe mạnh...

Xiêu lòng và láng máng vỡ lẽ ra điều gì đó, già làng Nay Hút khởi xướng và nhiều người khác hô theo: Nếu vợ chồng mày làm được thế, đứa trẻ không còi cọc và chết yểu trong ít tháng tới thì bọn ta sẽ nói với khắp buôn trên, làng dưới ở đại ngàn Tây Nguyên này bỏ tục lệ, không chôn trẻ con theo mẹ nữa. Mấy tuần phải đưa nó đến các buôn một lần để kiểm chứng.

Vui như mở cờ trong bụng, H’Nơn vệ sinh rốn cho đứa trẻ xong, phanh áo ngực ra ủ nó vào người. Đứa trẻ ấy được đặt tên là Nay Thuym.

Xoay chuyển đủ đường giúp Nay Thuym vượt qua bệnh tật sơ sinh thì lại thiếu sữa. H’Nơn nhớ rõ: Thuym sinh khi mới 24 tuần tuổi, nặng cỡ 1,6kg nên chăm rất cơ cực. Mình lại cai sữa cho con đẻ rồi nên phải chạy đôn đáo đi xin sữa. Nhưng đêm lẫn ngày cứ lăn lộn thăm khám ở nhà dân, không đi xin mãi được.

Trong vài đêm khuya vắng hiếm hoi được ở nhà cùng nhau, H’Nơn chỉ vào mấy tài sản có giá trị và chiếc xe máy cũ là của hồi môn rồi thủ thỉ với chồng: Mình bán hết nhé để mua mọi loại thuốc và sữa tốt nhất cho Thuym. Con nhất định phải khỏe mạnh, đó còn là minh chứng để hàng ngàn buôn làng phải xóa bỏ tục man rợ.

Thoáng nghĩ ngợi trôi qua, Blum đồng tình ngay và vỗ về vợ, ta lại quay lại với xe đạp và đi bộ vậy.

Những đứa trẻ của buôn làng

Suốt nhiều tháng ròng, vợ chồng Blum nuôi Thuym theo kiểu Kăng-gu-ru, thay nhau 24/24 ấp trước ngực mình. Tránh rủi ro trong những lúc leo đèo cao trơn trượt đi thăm khám cho dân, vợ chồng Blum chuẩn bị găng tay thật dày. Nếu bị ngã sấp sẽ kịp chống tay xuống, tránh tổn thương cho Thuym, sau lưng cả hai vợ chồng lúc nào cũng đeo ba lô lớn đầy y cụ và thuốc men.

Thấy Thuym vượt qua “cửa tử” da dẻ hồng hào, phổng phao nên ông Nay Hút và hàng loạt người già khác chạy đi khắp nơi loan tin: Y học và sự chăm sóc của con người đã làm nên điều kỳ diệu, đã cứu được đứa trẻ, phải bỏ tục lệ thôi. Man rợ lắm. Nhiều già làng từ tận Kon Tum, Đăk Lăk cũng băng rừng đến xã Glar để nhìn tận mắt, sờ tận tay vào người Thuym rồi về đưa vào hương ước quy định phải bỏ tục chôn sống trẻ con theo mẹ, đồng thời quán triệt đến các buôn làng của mình. Nếu người mẹ không may chết sau sinh thì phải đưa đứa trẻ đến cơ sở y tế, đến bác sĩ. Từ đó, hủ tục man rợ dần được xóa bỏ.

“Nhịn” đẻ để tìm lời giải cho bệnh “hủi”, bệnh lao

Năm 1996, có cơ chế xếp lương cho nhân viên y tế tuyến xã, một năm sau Blum được bổ nhiệm làm Trưởng trạm y tế xã Glar, H’Nơn làm hộ sinh. Sốt rét và dịch tả vẫn chưa bớt, có thời điểm, người bị dịch tả và đau đẻ quanh trạm kéo đến ồ ạt như ong vỡ tổ.

Khi dịch bệnh trong nhiều xã hạ nhiệt, người thân cả nội lẫn ngoại hối thúc vợ chồng Blum hãy sinh con tiếp đi, tuổi đã ngấp nghé 30. Đang khấp khởi niềm vui trên đường đi dừng kế hoạch tránh thai để chuẩn bị cho hành trình mang nặng, đẻ đau đứa con thứ 2 thì vợ chồng H’Nơn nghe tiếng khóc yếu ớt phát ra từ bụi cây rậm.

Đó là chị em H’Mới và Nay Kươm (mới lên 6, lên 7). Nhiều ngày trôi qua, chị em Mới sống trong đói rét và hắt hủi của cộng đồng bởi cha mẹ em đã chết vì bệnh hủi (bệnh phong). Các em phải đi moi trộm khoai lang để ăn sống. Chân tay bị đá đâm rách toác nhiều chỗ và nhiễm trùng, hoại tử.

Thấy vợ chồng H’Nơn dẫn chị em Mới về làng, nhà nhà đều xông ra cản ngăn vì bao thế hệ, dân làng đều nghĩ con hủi có cánh, có chân sẽ lan nhanh trong cộng đồng như nước chảy trên suối, gió thổi trong rừng. Lại một cuộc giải thích cam go diễn ra.

Nhớ lại tháng ngày căng thẳng ấy, Blum bộc bạch: Thương hai đứa trẻ quá. Nó lấp ló đến làng nào là bị đuổi khỏi làng đó. Khát quá đến giếng nước công cộng cũng bị lùa đuổi, đến gần ruộng rẫy đang có người canh tác cũng bị đuổi. Bằng kinh nghiệm đã tiểu phẫu, xử lý hoại tử miễn phí cho hàng ngàn ca gặp tai nạn trong rừng sâu, trên núi cao, Nay Blum chẩn đoán ngay vết thương của chị em Mới không phải hủi, chỉ là hoại tử do nhiễm trùng, sẽ chữa khỏi bằng tiểu phẫu và thuốc tây. H’Nơn thì phụ chồng tha thiết giải thích theo kiểu y học, đại khái là: Bệnh hủi là bệnh không di truyền, con vi khuẩn hủi không có cánh để bay sang người bên cạnh, hãy để cho chị em H’Mới hòa nhập cộng đồng.

Một góc buôn làng

Biết ngày một, ngày hai chẳng thể xóa đi ý nghĩ cổ hủ của dân làng nên vợ chồng H’Nơn cùng quyết định hoãn việc sinh con để nhận chị em H’Mới về cứu chữa và nuôi nấng. Vừa chữa bệnh cho nhân dân các buôn và chị em Mới, vợ chồng Blum còn thay nhau triển khai cuộc tuyên truyền theo kiểu mưa lâu thấm dần để dân làng cùng cam kết, nếu chị em Mới khỏe mạnh, con hủi không lây sang gia đình Blum thì từ nay không được kỳ thị, xua đuổi những người không may mắc bệnh hủi nữa. Chẳng lâu sau, thấy minh chứng rõ ràng, cộng đồng các dân tộc ở Đăk Đoa không còn đánh đuổi, xa lánh người mắc bệnh hủi nữa.

Dẫu đã cứu chữa thành công, chăm sóc tận tình và luôn xem Mới, Kơưm, Thuym như con ruột của mình nhưng tận sâu đáy lòng của hộ sinh H’Nơm vẫn âm ỉ khát vọng được trực tiếp sinh thêm đứa con nữa. Nhưng rồi, mỗi khi nghe tiếng kêu tứ phía gọi H’Nơn đi khám thai, đi đỡ đẻ... ý nghĩ sinh con trong chị lại được gác lại bởi nếu có bầu làm sao mà lội suối, leo đồi.

Sự kỳ thị đối với bệnh hủi ở huyện Đăk Đoa được xua tan thì trong chuyến công tác sang xã Kon Chiêng (huyện Mang Yang), Nay Blum phát hiện tại đây nhiều ngôi làng còn lạc hậu, coi bệnh lao là bệnh nan y, lây đến ai là người đó sẽ bị “thần chết” kéo đi.

Một đứa trẻ tên là Nay Jưi bị đẩy ra khỏi làng, người tóp như xác ve. Cho Jưi quần áo giữ ấm và thức ăn xong, suốt đêm đó Nay Blum trằn trọc, không chợp mắt. Biết chồng có nỗi niềm, H’Nơn gạn hỏi và cả hai đồng tình đến huyện Mang Yang nhận Jưi về cứu chữa và tuyên truyền đến khắp các buôn về những triệu chứng của bệnh lao. Nếu phát hiện sớm, bệnh sẽ được chữa khỏi. Khi có triệu chứng nên tìm ngay đến cơ sở y tế.

Xúc động trước sự chân tình của vợ chồng Nay Blum, hàng chục già làng hứa sẽ không đuổi người bị lao ra khỏi cộng đồng nữa nếu như Jưi được chữa khỏi bệnh. Dốc hết tâm sức vừa củng cố sức khỏe cho Jưi vừa từng bước trị dứt điểm bệnh lao khiến nhiều buôn ở Mang Yang lẫn Đăk Đoa xem vợ chồng Nay Blum như người chuyên đi làm “cách mạng” dẹp bỏ cái cổ hủ.

Luôn thấy hạnh phúc với nghề đã chọn

Biết nhiều căn bệnh hóc búa cần phải có trình độ cao hơn để điều trị, năm 2001, Nay Blum được cấp trên đồng ý cho đi học bác sĩ đa khoa ở ĐH Y Huế. Đầu năm 2006 tốt nghiệp. Không chỉ khi học xong mà những tháng nghỉ Blum lại về sát cánh bên vợ cứu chữa cho người dân. Bác sĩ Blum chia sẻ: Mỗi kỳ nghỉ mấy tháng, mình lao về trạm ngay để truyền đạt các kiến thức nắm được cho các nhân viên trong trạm. Sau mỗi lần về, đêm trước khi lên đường, H’Nơn lại nói vào tai mình: Anh học cho giỏi để phục vụ cho nhân dân được nhiều hơn. Em ở nhà sẽ làm việc gấp đôi.

Có đợt thông qua các già làng, Blum biết vợ ngất lịm giữa rừng vì làm việc quá sức. Ngày thì làm ở trạm, tối đến các buôn, khuya thì trồng rau để bán kiếm tiền chăm 4 đứa con nuôi và 1 đứa con ruột.

Có những lúc, cung bậc nghĩ suy đời thường trỗi dậy, bác sĩ Nay Blum tự hỏi: Mình cũng là con người, cũng có những yếu đuối, mệt mỏi, túng quẫn, muốn buông bỏ đi nhiều thứ, cho nhẹ. Nhưng rồi, nghĩ suy ấy trôi qua như tia chớp, chiếm giữ, đọng lại trong con tim và khối óc vẫn là niềm hạnh phúc với nghề mình đã chọn, việc mình đã làm.

Sẻ chia những lời từ thẳm sâu trái tim mình, hộ sinh H’Nơn bảo: Mấy năm trở lại đây hầu hết các sản phụ đều đến bệnh viện huyện sinh con. Trạm y tế chỉ thăm khám, theo dõi và xử lý những ca cấp bách, không ra viện kịp. Thế nhưng vẫn phải cơm nắm, lá rừng về các buôn thường xuyên, bởi riêng năm 2018 đã có nhiều ca nhiễm trùng sơ sinh vì người dân chủ quan. Trước đây trung bình mỗi năm tôi đỡ đẻ gần 700 ca dưới ánh đèn dầu, ánh sáng của lửa củi, ánh trăng. Thai thì có ca rau quấn cổ 2-3 vòng, có cái thuận, cái nghịch. Kinh nghiệm thực tiễn quá dày nên khám xong là biết chính xác bao giờ sinh. Chẳng bao giờ xảy ra sai sót hay những tai biến đáng tiếc nào cả bởi trong thâm tâm mình luôn tự nhắc phải cẩn trọng từng tí và trên hết phải xem người bệnh, sản phụ như ruột thịt của mình. Kỷ lục nhất là có đêm mình tôi đỡ đẻ “mẹ tròn con vuông” cho 5 người.

Năm 2018, Đăk Đoa có nhiều điểm nóng sốt rét vì thói quen ngủ rẫy nên bác sĩ lại phải nằm rừng để thủ thỉ tuyên truyền. Chỉ mong mọi người ý thức hơn trong việc phòng chống dịch và cẩn thận khi tham gia giao thông. Trước đây, có tháng tôi cắt các điểm hoại tử, mổ tay gắp đá đâm vào, mổ chân vét gỗ dăm đọng lại do tai nạn ở rừng cho hàng trăm người nhưng ai cũng bình phục tốt, không có biến chứng. Bây giờ, có những tai nạn giao thông rất khủng khiếp, chấn thương sọ não, dập sống lưng.

Theo đánh giá của Trung tâm y tế huyện Đăk Đoa, Trạm y tế xã Glar là đơn vị tiêu biểu của huyện trong mọi hoạt động. Trạm đã vinh dự được đón nhiều lãnh đạo tỉnh và Trung ương đến thăm, biểu dương và khen ngợi. Cá nhân vợ chồng bác sĩ Nay Blum là những thầy thuốc tận tụy, hy sinh hết mình cho sự nghiệp y tế, nhận được bằng khen của nhiều cấp, ngành Trung ương và địa phương.