Cho đến nay, con người đã biết được trên 100 dạng rối loạn khác nhau, Từ phản ứng phụ của thuốc cho đến nhiễm trùng đường tiểu. Phần lớn, đều có triệu chứng giống như bệnh suy giảm trí nhớ nhưng có thể chữa được.
Bệnh giãn não thất áp lực bình thường
Bệnh giãn não thất áp lực bình thường (normal pressure hydrocephalus - NPH), là tình trạng bệnh lý não thất giãn với áp lực bình thường khi chọc dẫn lưu dịch não tủy thắt lưng. NPH được phân biệt với giãn não thất thể tắc nghẽn hay giãn não thất thể không thông, tình trạng tắc nghẽn lưu thông dịch não tủy trong hệ thống não thất. NPH thường đi kèm với dấu hiệu như suy giảm trí nhớ, rối loạn dáng đi và tiểu tiện không tự chủ, mất cân bằng cơ thể, tư duy và trí nhớ bắt đầu thay đổi, thiếu tập trung. Người mắc bệnh NPH tỉ lệ mắc bệnh tăng huyết áp, bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não và bệnh lý động mạch ngoại vi cao hơn so với những người bình thường. Chưa hết, nhóm người này còn dễ bị suy giảm trí nhớ, đặc biệt là gây bệnh Alzheimer. Lý do có sự gia tăng tích dịch não tủy, gây sưng, tạo áp lực và gây tổn thương mô não.
Bệnh nhân nên đi khám các chuyên gia thần kinh và khám sức khỏe đầy đủ, cả thể chất lẫn tinh thần. Nên quét CT và MRT, nếu cần có thể tiến hành phẫu thuật shunt hay còn gọi là đặt shunt não thất - ổ bụng để thoát dịch ứ, nhằm giảm áp lực não và thực hiện theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
Do dùng thuốc
Theo Trung tâm Y tế, ĐH Duke Mỹ (DUMC), khoa học phát hiện thấy nhiều loại thuốc chữa bệnh có thể gây suy giảm trí nhớ, triệu chứng gây bệnh giống như những người bị lú lẫn. Ví dụ, thuốc giảm huyết áp, thuốc chữa hen, thuốc chữa loãng xương hay trầm cảm. Những người có thâm niên uống càng nhiều thuốc chữa bệnh thì mức độ suy giảm trí nhớ càng cao. Cũng theo DUMC, giống như đồ ăn thức uống, cơ thể phải mất thời gian để chuyển hóa và lọc độc tố nhưng khi về già, mọi thứ suy giảm theo, nên cặn thuốc không đào thải hết, tích tụ trong cơ thể và gây ra những triệu chứng giống như suy giảm trí nhớ.
Để hạn chế những mặt trái không mong muốn, khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thực phẩm dưỡng sinh, thuốc bổ cũng nên tư vấn bác sĩ, đọc kỹ nhãn mác. Nên chú ý đến những phản ứng phụ không mong muốn. Sau khi dùng thuốc nếu phát sinh những sự cố bất an thì cần tư vấn ngay để có phương án can thiệp kịp thời, nhất là nhóm cao niên, có sức khỏe hệ miễn dịch yếu.
Bệnh trầm cảm
Những người mắc bệnh trầm cảm và các chứng rối loạn thần kinh khác là nhóm dễ có các dấu hiệu như người suy giảm trí nhớ. Đây là căn bệnh gây nên do stress, lo lắng, dạng bệnh tâm thần gây ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng, trí nhớ, lý luận và hành vi, đặc biệt là ở nhóm người cao niên.
Sở dĩ có những biểu hiện như nhóm người sa sút trí tuệ là vì khi bị trầm cảm, những vùng quan trọng của não đảm nhận việc xử lý trí nhớ, suy nghĩ, tâm trạng, ý thức lẫn sự ngon miệng bị suy giảm. Ngoài ra, người mắc bệnh trầm cảm còn cảm thấy buồn chán, thiếu tập trung. Nếu trầm cảm lại mắc cả bệnh Alzheimer thì bệnh tình lại càng trầm trọng.
Theo các chuyên gia ở trung tâm nghiên cứu về não Neur Expard ở Colombia, Mỹ, khi mắc bệnh nên đi khám bác sĩ thần kinh, tâm thần và lão khoa để biết mức độ mắc bệnh. Bệnh Alzheimer có liên quan đến rất nhiều vấn đề, nhưng có thể được kiểm soát bằng thuốc, liệu pháp tâm lý, luyện tập yoga, ngồi thiền, liệu pháp nhận thức và cả sự giúp đỡ của người thân.
Bệnh nhiễm trùng đường tiểu
Nhiễm trùng đường tiểu (UTI) là căn bệnh rất dễ bị bỏ qua ở nhóm người cao niên, bởi hiếm khi có các triệu chứng điển hình như: đau hoặc sốt. Thay vào đó là trí nhớ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đôi khi còn xuất hiện tình trạng lộn xộn, chóng mặt, kích động, thậm chí là cả ảo giác, mê sảng, nhất là khó dậy vào buổi sáng. Bệnh UTI phát sinh do hệ thống miễn dịch và các cơ bàng quang suy yếu, đi tiểu không hết. Nước tiểu giữ lại, gia tăng hiện tượng viêm nhiễm, kết hợp với những thông tin do não phát đi không chính xác nên làm cho bệnh tình thêm trầm trọng. Nhầm lẫn và mê sảng chỉ là 2 dấu hiệu nhiễm trùng ở nhóm người cao tuổi khi mắc bệnh, và lâu dài, chứng mất trí nhớ sẽ trở nên trầm trọng hơn.
Nhằm làm chậm quá trình suy giảm trí nhớ, nhóm người bị UTI cần điều trị sớm bằng kháng sinh, uống nhiều nước, ăn uống cân bằng, đủ chất và nghỉ ngơi đầy đủ.
Bệnh tuyến giáp
Theo Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ (ATA), nhóm người trên 50 tuổi tại Mỹ dễ mắc phải căn bệnh này. Phần lớn, không biết bản thân mắc bệnh, cho dù xuất hiện hiện tượng chậm chạp, chán nản hay quên và lo lắng.
Tuyến giáp có kích thước giống như con bướm, lượng khoảng 10 - 20g, ngang hàng với các đốt xương sống C5 - T1, phía trước có lớp da và cơ thịt, phía sau giáp khí quản. Nhiệm vụ bài tiết hoóc-môn để giúp cơ thể hoạt động ổn định. Tuy nhiên, khi hoóc-môn tuyến giáp có quá ít hoặc quá nhiều đều không tốt, có thể tạo ra các triệu chứng giống như người suy giảm trí nhớ.
Một khi xuất hiện các dấu hiệu kể trên nên đi khám nội tiết, xét nghiệm máu để biết các thông số về tuyến giáp. Các chứng bệnh liên quan tuyến giáp có thể điều trị được bằng thuốc hoặc phẫu thuật.
Bệnh thiếu hụt vitamin B12
Vitamin B12 rất quan trọng đối với cơ thể, giúp phát triển tế bào máu có nhiều trong sản phẩm động vật như thịt, cá, trứng, sữa... Những người ăn chay, ăn kiêng để giảm cân thường có mức độ hấp thụ vitamin B12 thấp nên phát sinh thiếu máu. Hậu quả, hệ thần kinh bị tổn thương, phát sinh tình trạng tê, ngứa chân tay, tính cách thay đổi, người khó chịu, dễ bị trầm cảm và hay quên. Thiếu máu ác tính là dạng bệnh thiếu hụt tự miễn có thể gây suy giảm chức năng dạ dày ảnh hưởng tới việc hấp thụ dưỡng chất vitamin nhóm B.
Không giống các kiểu thiếu máu khác, thiếu máu ác tính là do không hưởng ứng với sắt, và ở phần đông, dùng vitamin B12 dạng viên hoặc tiêm mỗi tháng một mũi có thể khắc phục được tình trạng này. Lưu ý nên đi khám bác sĩ và làm các xét nghiệm để sớm phát hiện bệnh
Bệnh đái tháo đường
Tại Mỹ, có khoảng 25% dân số trên 60 tuổi mắc bệnh đái tháo đường. Thông thường, cơ thể con người cần tới một lượng đường nhất định (glucose) để giúp động mạch làm việc. Nếu có lượng đường quá nhiều hoặc quá ít đều ảnh hưởng đến sức khỏe của các mạch máu đi lên não, và ảnh hưởng đến sức khỏe hệ thần kinh. Cuối cùng làm cho trí nhớ suy giảm, thiếu chú ý và hay quên.
Dấu hiệu suy giảm nhận thức là những điều cảnh báo về bệnh đái tháo đường, ảnh hưởng tới sức khỏe của não, vì vậy khi có các dấu hiệu này cần đi khám và điều trị. Đặc biệt, cần duy trì mức đường huyết ở ngưỡng hợp bằng insulin dạng tiêm hay dùng thuốc. Ngoài ra, nên duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý, năng luyện tập, ăn uống cân bằng, đủ chất và tránh xa cuộc sống tĩnh tại, nằm và ngồi nhiều.
Khac Nam (Theo AARP - 5/2014)
