Báo cáo tại Hội nghị khoa học Da liễu miền Nam 2022 tổ chức vào ngày 25/9, BS.CK2 Phạm Đăng Trọng Tường – Phó Giám đốc Bệnh viện Da liễu TP.HCM cho biết, bệnh da tự tạo là một dạng rối loạn giả bệnh, trong đó người bệnh tự gây tổn thương làn da của bản thân bằng các vật dụng sẵn có hay các loại hoá chất như axit hoặc tiêm chích vật lạ, thuốc men…
"Trên những bệnh nhân này, thương tổn da có đặc điểm, hình thái, vị trí… không giống các bệnh thường gặp. Do vậy, nhìn thấy "lạ" và thường đáp ứng điều trị kém. Nếu quan sát và khai thác kỹ bệnh sử, có thể thấy người bệnh có những biểu hiện lo âu, trầm cảm hoặc các biểu hiện rối loạn tâm thần khác như hoang tưởng. Người bệnh có thể không ý thức việc mình làm hoặc luôn che giấu hành vi tự gây tổn thương nên người bác sĩ cần có cách tiếp cận nhẹ nhàng, động viên cũng như luôn chia sẻ, lắng nghe người bệnh", bác sĩ Trọng Tường cho hay.
BS.CK2 Phạm Đăng Trọng Tường thăm khám cho bệnh nhân. Ảnh: Lan Anh
Theo bác sĩ Phạm Đăng Trọng Tường, trong quá trình thực hành lâm sàng, các bác sĩ da liễu đã gặp nhiều trường hợp bệnh nhân có những thương tổn ngoài da không phải là bệnh lý thông thường mà do bệnh nhân tự tạo ra. Khi khai thác thêm, một số trường hợp có người nhà hay tự bản thân bệnh nhân cho biết hiện đang được các bác sĩ chuyên khoa tâm thần theo dõi và điều trị.
Mới đây, Bệnh viện Da liễu TP.HCM tiếp nhận một bệnh nhân nam, 50 tuổi đến khám vì có 2 vết loét khó lành ở vùng tay phải đang bị liệt do đột quỵ.
Qua thăm khám, bác sĩ nhận thấy ngoài 2 vết loét này, không ghi nhận thêm bất kỳ thương tổn nào khác trên cơ thể. Các biểu hiện da cũng khó lý giải khi kết hợp đặc điểm thương tổn kèm vị trí xuất hiện. Tiếp tục hỏi thêm người nhà thì được biết cách đây 2 năm, sau khi bị đột quỵ gây liệt nửa người bên phải, bệnh nhân đã rơi vào trạng thái trầm cảm. Riêng 2 vết loét này xuất hiện cách đây khoảng 4 tháng, khi chăm sóc bệnh nhân, người nhà cảm thấy vết loét như tiếp tục bị cào gãi và hầu như không lành.
Dựa trên đặc điểm thương tổn và thông tin người nhà cung cấp, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị loét da tự tạo xuất hiện thứ phát sau bệnh lý trầm cảm. Nguyên nhân do sau tai biến, bệnh nhân bị sốc rồi rơi vào trạng thái trầm cảm nên cần sự quan tâm, chăm sóc của bác sĩ cũng như người thân.
Sau khi nắm được tình hình, bác sĩ đã hướng dẫn người nhà bệnh nhân cách chăm sóc vết loét. Đồng thời chỉ định thuốc kháng sinh, giảm viêm cho bệnh nhân và khuyến cáo người bệnh cần được tư vấn hỗ trợ tâm lý và điều trị chuyên khoa tâm thần nếu cần thiết. Sau một thời gian, bệnh nhân ổn, các vết loét cũng biến mất và không xuất hiện trở lại.
Tương tự, một bệnh nhân nữ 48 tuổi cũng được người nhà đưa đến Bệnh viện Da liễu TP.HCM thăm khám khi cơ thể xuất hiện nhiều vết đỏ da ở các vị trí khác nhau như cổ, ngực, lưng, bụng, đùi…
Sau khi thăm khám, bác sĩ Tường nhận định đây là một trường hợp viêm da tiếp xúc gây phỏng da dạng cố tình. Bởi nếu viêm da tiếp xúc thông thường thì chỉ bị ở 1 vùng, 1 vị trí nào đó, hoặc mặt trước hoặc mặt sau, hoặc có thể bị nhiều chỗ nhưng những chỗ bị thương tổn phải mang kiểu đặc trưng với 1 vị trí chính và xung quanh ít hơn do hoá chất văng ra hay chảy xuống dưới thấp. Tuy nhiên, ở trường hợp này, bệnh nhân xuất hiện nhiều chỗ phỏng, vừa có mặt trước, mặt sau, lại rải rác trên nhiều vùng cơ thể giống kiểu cố tình gây viêm da tiếp xúc. Biểu hiện này không phù hợp với đặc trưng của phỏng da do tiếp xúc với hóa chất.
Dựa trên biểu hiện lâm sàng, bác sĩ tiếp tục khai thác thông tin thì người nhà cho biết bệnh nhân đang theo dõi tại chuyên khoa thần kinh. Bác sĩ đã chỉ định thuốc thoa ngoài da và đề nghị người nhà đưa bệnh nhân đi tái khám chuyên khoa tâm thần để được đánh giá lại. Qua liên lạc, người nhà bệnh nhân cho biết khoảng hai tuần sau, các thương tổn trên cơ thể bệnh nhân đã khỏi và không thấy tái xuất hiện.
Đây là hai trong số nhiều trường hợp bệnh nhân mắc bệnh da tự tạo, bệnh da tâm thần đến khám tại Bệnh viện Da liễu TP.HCM.
Trước đó, Bệnh viện Da liễu TP.HCM cũng tiếp nhận 2 trường hợp bệnh nhân nam bị lở loét da do bệnh nhân cho rằng có "con gì bò trên da mình" nên lấy nhíp gắp gây viêm nhiễm. Qua thăm khám, các bác sĩ nhận định bệnh nhân mắc chứng tâm thần hoang tưởng nhiễm ký sinh trùng.
Theo BS.CK2 Phạm Đăng Trọng Tường, mặc dù tỉ lệ bệnh da tự tạo không nhiều nhưng thật sự chưa được các bác sĩ quan tâm đúng mức. Ngoài các bác sĩ chuyên khoa da liễu, bệnh nhân cũng cần được các bác sĩ chuyên khoa tâm thần hỗ trợ điều trị, các chuyên gia tâm lý tư vấn thay đổi hành vi, cũng như sự quan tâm, chăm sóc của cả gia đình và xã hội.
Hội nghị khoa học Da liễu miền Nam là hội nghị thường niên do Bệnh viện Da liễu TP.HCM tổ chức. Đây là một trong những sự kiện khoa học được mong đợi nhất trong ngành da liễu, là cơ hội tốt để học hỏi, trao đổi chuyên môn và gặp gỡ giao lưu giữa các bác sĩ da liễu, thẩm mỹ khắp nơi trên cả nước tham dự. Hội nghị thu hút khoảng 1.000 đại biểu là các bác sĩ da liễu, thẩm mỹ trên cả nước tham dự.
Ngoài những lĩnh vực quen thuộc trong chuyên ngành da liễu, Hội nghị Da liễu miền Nam 2022 còn có các chủ đề mới về những đối tượng bệnh nhân đặc biệt như người cao tuổi, trẻ em và bệnh da tâm thần.
