Những thông tin này được các chuyên gia chia sẻ tại buổi tọa đàm "Chia sẻ kinh nghiệm thu nhận, điều phối giác mạc giữa Việt Nam và Singapore" do Bệnh viện Mắt Hà Nội 2 tổ chức chiều nay - 15/10 ở Hà Nội.
Nhu cầu ghép giác mạc rất cao nhưng nguồn hiến tặng khan hiếm
Chia sẻ tại tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội vận động hiến, tặng mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam cho biết, trình độ ghép tạng của Việt Nam đã đạt ngang tầm khu vực và thế giới, nhưng tỉ lệ người đăng ký hiến tạng sau chết não thấp, trong khi đó, danh sách chờ ghép tạng tại các bệnh viện ngày càng tăng.
Về hiến, ghép giác mạc, PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến cho hay, nhu cầu ghép giác mạc rất cao nhưng nguồn hiến tặng còn khan hiếm. Họ cần được thực hiện phẫu thuật ghép giác mạc để tìm lại ánh sáng. Con số ghép được là rất ít ỏi. Nhiều bệnh nhân phải chờ đợi 5-6 năm vẫn không có nguồn giác mạc để ghép.
"Vẫn có hàng trăm nghìn bệnh nhân đang phải chấp nhận sống trong cảnh mù lòa, chờ đợi vào nguồn giác mạc duy nhất từ người hiến sau khi qua đời.
Trong giai đoạn 2007-2023, cả nước có 45.000 đăng ký hiến tặng giác mạc, trong đó đã có 963 người tặng giác mạc sau khi qua đời của 20 tỉnh thành trong cả nước"- PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến nói và cho biết thêm: Trong số bệnh nhân chờ ghép giác mạc, nhiều nhất là ở độ tuổi 30-60, có cả trẻ em.
PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội vận động hiến, tặng mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam cho biết: Vẫn có hàng trăm nghìn bệnh nhân đang phải chấp nhận sống trong cảnh mù lòa, chờ đợi vào nguồn giác mạc duy nhất từ người hiến sau khi qua đời.
Từ tháng 5/2024 đến nay, số lượng ca hiến tạng từ người chết não tăng gấp 3 lần, các ca ghép tạng trong đó có ghép hiến giác mạc tăng 10% so với thời điểm trước.
Liên quan đến hiến, ghép giác mạc, PGS.TS Hoàng Thị Minh Châu, Giám đốc Ngân hàng Mô, Bệnh viện Mắt Hà Nội 2 cho biết, chỉ trong 8 tháng, Bệnh viện đã thu nhận 57 giác mạc từ nhiều nguồn hiến. Trong đó, thu nhận 2 ca hiến tặng trong nước, còn lại là giác mạc hiến tặng từ các ngân hàng Mắt của Mỹ.
Bệnh viện Mắt Hà Nội 2 đã thực hiện thành công 42 ca ghép giác mạc, mang lại ánh sáng cho nhiều người bệnh mù lòa. Số giác mạc còn lại được điều phối sang các bệnh viện khác...
Hiến tặng giác mạc không yêu cầu về không gian, việc thu nhận giác mạc có thể diễn ra ở bất cứ đâu
Tại tọa đàm, các chuyên gia y tế khẳng định, ghép giác mạc hiện là phương pháp duy nhất và hiệu quả nhất giúp bệnh nhân bị tổn thương giác mạc có cơ hội phục hồi thị lực, đặc biệt là trong những trường hợp điều trị nội khoa không còn mang lại kết quả.
PGS.TS Hoàng Thị Minh Châu, Giám đốc Ngân hàng Mô, Bệnh viện Mắt Hà Nội 2.
Tuy nhiên, với số lượng giác mạc hiến tặng còn hạn chế cùng đó ghép giác mạc còn một số khó khăn bởi Việt Nam hiện chỉ có 2 cơ sở y tế có khả năng thu, ghép giác mạc trên cả nước; bên cạnh đó số lượng giác mạc hiến còn quá ít.
Ngoài nguồn hiến trong nước, Việt Nam được tặng nguồn giác mạc từ nước ngoài, nhưng thủ tục hải quan và bảo quản giác mạc còn khó khăn bởi giác mạc không phải bệnh phẩm, không phải thiết bị y tế, hay mẫu vi sinh vật, mà giác mạc là mô cần bảo quản sống...
"Vì vậy, các cơ quan chức năng, các cơ sở thu, ghép giác mạc cần có kiến nghị các đơn vị liên quan cần tạo điều kiện về thủ tục để chuyển nguồn giác mạc từ nước ngoài về Việt Nam ghép cho người bệnh được sớm nhất"- PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh.
TS.BS Howard Cajucom-Uy - Phụ trách Ngân hàng Mắt Singapore, Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngân hàng Mắt châu Á chia sẻ những khó khăn và hạn chế về nguồn hiến giác mạc.
Chia sẻ những khó khăn và hạn chế về nguồn hiến giác mạc, TS.BS Howard Cajucom-Uy - Phụ trách Ngân hàng Mắt Singapore, Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngân hàng Mắt châu Á cho rằng có nhiều rào cản liên quan đến hiến giác mạ như phong tục tập quán, truyền thống và tôn giáo, tín ngưỡng văn hóa, gia đình người hiến tặng đang trải qua giai đoạn rất khó khăn về cảm xúc, những nhận thức không đúng về luật pháp liên quan đến hiến tạng...
"Trong khi hiến tặng giác mạc không yêu cầu về không gian, việc thu nhận giác mạc có thể diễn ra ở bất cứ đâu, không ảnh hưởng đến yếu tố thẩm mỹ, việc thu nhận giác mạc không lấy đi toàn bộ nhãn cầu của người hiến tặng mà chỉ lấy 1 lớp màng mỏng giác mạc phía trước..."- TS.BS Howard Cajucom-Uy cho biết.
Đồng tình với quan điểm, TS Nguyễn Hoàng Phúc - Phó Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia cho rằng, chính những hạn chế này đã làm giảm số lượng giác mạc được hiến tặng không chỉ ở Việt Nam mà còn nhiều nước trên thế giới.
"Do đó, hoạt động tuyên truyền cần được đẩy mạnh hơn nữa. Cần có hành lang pháp lý phù hợp với thực tại, cần đưa tiêu chí về hoạt động hiến ghép, mô tạng vào tiêu chí đánh giá của ngành Y tế", Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Phúc đề xuất.
Ghép giác mạc tại Bệnh viện Mắt Hà Nội 2.
Tính đến tháng 9/2024, sau 32 năm triển khai ghép tạng và 14 năm lấy tạng từ người cho chết não, cả nước ghi nhận 180 ca chết não hiến tạng. Ghép tạng là phương pháp điều trị duy nhất để cứu sống bệnh nhân trong một số trường hợp.
Hiện, nước ta đã thực hiện thành công ghép hầu hết các tạng như các nước phát triển đã thực hiện, gồm: Ghép thận, gan, tim, phổi, tuỵ, ruột, khí quản, chi thể…
Năm 2023, Việt Nam ghép tạng cho 1.000 người, đưa nước ta trở thành quốc gia có nhiều người được ghép tạng nhất Đông Nam Á. Tuy nhiên, danh sách chờ ghép tạng vẫn còn dài, hằng ngày vẫn có nhiều người bệnh qua đời vì không có tạng ghép...
Theo báo cáo của Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, từ năm 2010 - 2020, mỗi năm nước ta có 10-11 ca chết não hiến tạng.
Riêng năm 2023, có 14 ca chết não hiến tạng. Tuy nhiên, 9 tháng năm 2024, có 25 ca chết não hiến mô, tạng, góp phần tăng số tạng hiến từ người chết não đạt 87/892 bệnh nhân ghép (tương đương 10,49%).
Đây được coi là con số kỷ lục của Việt Nam vì trước đây tỷ lệ hiến tạng từ người chết não chỉ chiếm khoảng 5-6%.
