Hỏi: Bệnh nhiễm sán lá gan ngày càng ít đi do người ta ăn uống hợp vệ sinh hơn, bệnh này có gây nguy hiểm đến mức chết người không? Loài sán này từ đâu ra mà nhiễm vào rau cải, xin cho biết cách phòng bệnh?
(Trần Cao Đông - Kiên Giang)
Trả lời: Bệnh sán lá gan ngày nay cũng ít gặp hơn do người dân ăn uống vệ sinh hơn. Đây là bệnh gây ra bởi một ký sinh trùng có tên là “sán lá gan”. Ký sinh trùng này thích sống trong gan, đường mật gây ra tình trạng viêm và hủy hoại các tế bào gan. Sán lá gan có thân dẹt như chiếc lá, có 3 loại chính gây bệnh ở người: Fasciola hepatica, Fasciola gigantica (2 sán lá gan lớn) và Clonorchis sinensis (sán lá gan nhỏ). Sán lá gan sống trong nước và nhiễm vào các thủy sản, chúng đẻ trứng và ở môi trường nước ấm thì nở thành ấu trùng. Ấu trùng sẽ ký sinh vào các loài sống trong nước như ốc, sau đó ấu trùng này trưởng thành và biến thành ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi xâm nhập vào cá, rau sống… Con người ăn phải rau sống, cá, ốc… bị nhiễm ấu trùng đuôi sẽ bị nhiễm bệnh. Ấu trùng vào ruột, xuyên qua thành ruột để đến các cơ quan (quan trọng là gan, đường mật) rồi phát triển ở đó.
Sơ đồ chu kỳ phát triển và vòng đời của sán lá gan lớn
Sán lá gan gây ra viêm gan với đầy đủ các triệu chứng của bệnh này và triệu chứng của viêm tắc đường mật. Ký sinh trùng cũng tiết nhiều hóa chất gây ra tình trạng dị ứng cho cơ thể hoặc gây nhiễm độc cơ quan. Tình trạng hoại tử các tế bào gan có thể tạo ra những ổ áp xe rất nguy hiểm. Tình trạng viêm gan làm cho bệnh nhân mệt mỏi, chán ăn, sốt cao và đau bụng. Nếu có ổ áp-xe gan sẽ làm cho bệnh nhân sốt cao, đau tức vùng hạ sườn phải. Nhiều trường hợp bệnh nhân tử vong do vỡ các ổ áp-xe này vào trong ổ bụng.
Việc điều trị phải được thực hiện ở cơ sở y tế với thuốc đặc trị ký sinh trùng và xét nghiệm theo dõi. Tốt nhất là phải ngăn chặn việc nhiễm sán bằng cách ăn uống hợp vệ sinh, tránh ăn rau sống và các loại gỏi cá sống. Rau sống phải được ngâm thuốc tím diệt khuẩn trước khi ăn.
BS.CkII. Đặng Minh Trí
