Nhiễm giun chỉ: Nguyên nhân, triệu chứng, lây truyền, phòng ngừa và điều trị

1. Nguyên nhân nhiễm giun chỉ

Nhiễm giun chỉ (phù chân voi) thường lưu hành ở các nước nóng ẩm. Giun chỉ phát triển trên 2 vật chủ: vật chủ chính là người và vật chủ phụ là muỗi.

Khi muỗi nhiễm ấu trùng và đốt người, ấu trùng sẽ xâm nhập vào cơ thể. Ấu trùng đi đến hệ bạch huyết và phát triển thành con trưởng thành rồi lớn thành giun. Khi giun phát triển đến giai đoạn trưởng thành và sinh sống trong hệ mạch bạch huyết của cơ thể sẽ tác động đến hệ miễn dịch và gây ra nhiễm trùng.

Giun trưởng thành cũng sẽ sinh ra ấu trùng. Sau khi hút máu người bệnh, ấu trùng giun chỉ ký sinh ở bên trong muỗi và mất khoảng 12 - 14 ngày để phát triển thành ấu trùng trưởng thành. Muỗi mang ấu trùng có thể lây bệnh cho người lành thông qua vết muỗi đốt

Thông thường, ấu trùng tồn tại khoảng 10 tuần sẽ chết nếu không vào được cơ thể muỗi hoặc người. Còn với giun trưởng thành thì có thể tồn tại đến 10 năm trong cơ thể người.

2. Triệu chứng nhiễm giun chỉ

Thông thường, việc chẩn đoán nhiễm giun chỉ lúc ban đầu khá khó khăn vì không có dấu hiệu rõ ràng. Trong quá trình phát triển, giun chỉ có thể gây ra nhiều tổn thương ở các cơ quan trong cơ thể khiến hệ thống mô sưng phồng. Hai vị trí thường gặp nhất khi hệ thống mô bị sưng phồng là chân (phù chân voi) và bìu ở nam giới.

Ở giai đoạn cấp tính, người bệnh có thể gặp một số biểu hiện như:

• Đau đầu
• Sốt cao đột ngột
• Mệt mỏi toàn thân
• Sụt cân
• Tình trạng viêm mạch bạch huyết có thể khiến viêm đỏ, các mạch ở thượng nguồn bị dị dạng, da nhăn nheo giống da voi và phù chân voi. Ở nam giới có thể gặp tình trạng bộ phận sinh dục viêm, phù từ đó gây viêm tinh hoàn, viêm thừng tinh…
• Đái dưỡng chấp (xuất hiện dưỡng chấp trong nước tiểu do sự rò rỉ từ hệ bạch mạch vào đường tiết niệu).

Để chẩn đoán người bệnh nhiễm giun chỉ, người bệnh cần thực hiện các xét nghiệm máu, nước tiểu để tìm ra ấu trùng. Phương pháp Real-time PCR tìm DNA giun chỉ có thể được áp dụng để chẩn đoán tuy nhiên ít dùng do tốn kém và đòi hỏi trang thiết bị hiện đại.

3. Giun chỉ có lây không?

Giun chỉ là một ký sinh trùng có ở khu vực nóng ẩm như Việt Nam. Loại ký sinh trùng này có thể lây từ người này sang người khác thông qua vết muỗi đốt và phát triển thành giun. Ký sinh trùng giun chỉ có thể sống trong cơ thể cả đời nhưng không gây ra triệu chứng gì và làm tăng nguy cơ lây truyền mầm bệnh cho những người lành.

4. Phòng ngừa nhiễm giun chỉ

Năm 2018, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã công nhận Việt Nam loại trừ bệnh chân voi. Tuy nhiên Việt Nam là nước nhiệt đới gió mùa, điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển có rất nhiều yếu tố thuận lợi để nhiễm giun chỉ tái xuất hiện. Vì vậy việc nâng cao nhận thức cho người dân là hết sức cần thiết.

Do vậy, để phòng ngừa nhiễm giun chỉ mọi người cần thực hiện các biện pháp sau:

• Truyền thông, giáo dục sức khỏe về nguồn lây, triệu chứng, cách phòng tránh bệnh.
• Vệ sinh môi trường sống, diệt bọ gậy, loăng quăng, không để các vùng ao tù nước đọng làm tăng sự sinh sản của muỗi.
• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, ngủ màn, bôi thuốc chống muỗi đốt.
• Tẩm màn với dung dịch diệt muỗi, phun thuốc muỗi định kỳ.
• Khi phát hiện có người nhiễm giun chỉ cần cách ly và điều trị kịp thời.
• Thực hiện tốt chương trình quốc gia phòng chống nhiễm giun chỉ bằng uống Diethylcarbamazine 1 tháng 1 đợt 3 ngày, mỗi ngày 6mg/kg điều trị cho mọi người lớn hơn 6 tuổi trong vài năm.

5. Điều trị nhiễm giun chỉ

Để điều trị nhiễm giun chỉ, các bác sĩ sẽ chủ yếu sử dụng phương pháp điều trị nội khoa. Thuốc được dùng để diệt ấu trùng và giun trưởng thành. Bên cạnh đó sẽ kết hợp thêm các loại thuốc ngăn ngừa sự sinh sản của giun. Một số loại thuốc thường được dùng trong điều trị giun chỉ huyết là: Diethylcarbamazine (DEC), Albendazole… Với những trường hợp bệnh tiến triển nặng gây ra phù chân voi hoặc viêm nhiễm bộ phận sinh dục nam giới thì có thể cần thêm các phương pháp vật lý trị liệu, phẫu thuật để giúp lưu thông bạch huyết.

Chế độ ăn cho người mắc bệnh giun chỉ

SKĐS - Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị, phục hồi sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người nhiễm giun chỉ.