Ngày Tết ở bệnh viện- nơi đây thật đặc biệt. Trong cái hân hoan của đất trời, của người người nao nức đón Xuân, chúng tôi vẫn nghe đâu đó vài tiếng rên khe khẽ vì đau đớn, những tiếng thở đều nhè nhẹ vì lo âu bệnh tật…
Không khí Tết đến bệnh viện hơi sớm. Thông thường khoảng một tháng trước ngày Noel và Tết dương lịch, khắp các khoa phòng, các y, bác sĩ (BS) và hộ lý đã rộn ràng không khí chia trực. Theo thông lệ, các tua trực cứ thế mà xoay vòng từ đầu năm, tuy nhiên cũng có một vài thay đổi nho nhỏ, trên tinh thần “tương trợ lẫn nhau”. Trách nhiệm nặng nề nhất sẽ dồn trên vai của các BS nội trú, có những người phải trực 3 - 4 ngày liên tiếp cho đồng nghiệp về quê ăn Tết. Cũng có khoa phòng để tránh phiền toái, các tua trực tự sắp xếp lẫn nhau và thế là một cuộc chạy đua “ngoại giao hành lang” xảy ra với những lời hứa hẹn sẽ có quà khi ra tết hay trực bù vào ngày lễ và chủ nhật của năm mới.
BS. Trần Như Hưng Việt, BS. Nội trú chuyên khoa Phẫu thuật Lồng ngực và Tim mạch, quê ở tỉnh Bình Thuận than với tôi: “Tết này chắc em không về thăm nhà được anh ạ, không gửi trực được cho ai trong khi mình lại phải nhận lời trực giùm suốt từ 30 đến ngày mùng 5 tết”.
Với chúng tôi, những người có gia đình ở tại TP.HCM, vấn đề trực tết đơn giản hơn.
Tiếp đến là không khí chuẩn bị vào những ngày giáp Tết, kể từ ngày ông táo về trời 23 tháng chạp, phòng khám ngoại chẩn hạn chế nhận bệnh, chỉ xử trí những trường hợp cấp cứu. Các bệnh nhân (BN) khác đều được hẹn quay trở lại nhập viện vào những ngày sau Tết. Các BN mổ chương trình đều được giải quyết nhanh trước ngày 27 Tết. Có những ngày nhân viên phòng mổ phải làm việc đến tận 8 giờ tối, mặc cho dòng người nô nức mua sắm chuẩn bị cho những ngày Tết vui tươi. Chúng tôi, những người thầy thuốc vẫn thầm lặng ngày qua ngày miệt mài với những ca mổ, những lo toan đau đớn của BN.
Đến ngày 28 Tết, lượng BN trong khoa chỉ còn khoảng 1/4 - 1/3 so với những ngày thường. Đó là những bệnh nặng, những người ở quê xa không thể về đón Xuân cùng gia đình. Tất cả các BN còn lại được sắp xếp trong một vài phòng để tạo không khí đầm ấm, để chống lại cái lạnh của những ngày giao mùa và cũng để chuẩn bị những giường bệnh trống, phòng việc nhận BN mới, nhất là những tai nạn xảy ra trong ngày Tết.
Hai BN Trần Văn S. và Lâm Thị T. quê ở tận An Giang được mổ cắt thùy phổi do ung thư ngày 26 Tết đề nghị chúng tôi cho ở lại vì lần đầu tiên được ăn Tết tại thành phố dù rằng họ không muốn một chút nào. Ngoài ra, chúng tôi giữ họ ở lại để ngay sau Tết được điều trị tiếp tục bằng hóa chất cho khỏi bệnh, vì với bệnh ung thư, thời gian để điều trị tốt nhất phải tính đến từng ngày mới mong giành giật người bệnh ra khỏi lưỡi hái của tử thần.
Theo kinh nghiệm của chúng tôi, với mật độ xe lưu thông dày đặc như hiện nay kèm với đường sá chật chội không bảo đảm an toàn cho giao thông, lượng BN bị tai nạn trong ngày Tết ngày càng tăng. Bên cạnh đó, những tệ nạn xã hội trong ngày Tết nhờ sự “giúp sức” của rượu, bài bạc và nhiều thứ khác nữa sẽ cũng gia tăng. Hầu như năm nào chúng tôi cũng có vài BN bị vết thương và chấn thương tim phải mổ.
Mọi công việc chuẩn bị đã hoàn tất, một số nhân viên y tế tranh thủ những ngày nghỉ bù trước Tết vội vã đi chợ mua một vài thứ chuẩn bị cho mâm cơm rước ông bà ngày 30 hay ra ngoại thành vùng Thủ Đức kiếm một cành mai về chưng trong ba ngày Tết. Không khí trong BV chùng xuống, chỉ còn một vài BS nội trú và các chị điều dưỡng đi đến tận từng giường người bệnh để khám, bổ sung thuốc và thay băng, truyền dịch… Họ làm việc một cách cần cù và lặng lẽ mặc cho thời gian đang dần chuyển dịch đến những giờ phút thiêng liêng của cả trời đất và dân tộc.
Ngày hôm nay, hai chị điều dưỡng trẻ nhất khoa đang trực, họ làm giúp cho những người có gia đình có thời gian lo cho mái ấm của mình trong những ngày Tết.
Phòng cấp cứu mọi ngày đông đến thế mà giờ đây quá vắng lặng, chỉ còn một vài BN. Góc kia một BN lên cơn hen đang thở oxy. Bà là BN thường trực của chúng tôi. Góc nọ BN Trần Minh T, nhà ở quận 4 bị xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày đang nằm tiếp máu đơn vị máu thứ 5 rồi đấy, BS. Vỹ nội trú trực ngày hôm đó nói với tôi. Bây giờ là thời đểm của những bệnh về hô hấp và tiêu hóa, phấn hoa mùa Xuân cũng làm nhiều người bị dị ứng và lên cơn hen. Chúng tôi nhớ những năm trước kia khi mà pháo còn chưa bị cấm, hầu như năm nào cũng có người tử vong vì bị hen ác tính khi gặp khói pháo. Ngày Xuân đến, mọi người được dịp vui chơi thỏa thích cho bõ những tháng ngày lao động cật lực vất vả trong năm, nhưng kéo theo cũng là nỗi lo của những ngày năm hết Tết đến: nợ nần khó trả, làm ăn thất bát… thế là thủng dạ dày, xuất huyết dạ dày lại tăng lên. Có năm ngay sau giờ giao thừa, BN đầu tiên được mổ vào thời điểm không giờ năm phút mà giới chuyên môn thường gọi là “khai đao” là một BN thủng dạ dày.
Bữa cơm trưa trong BV, khẩu phần ăn của cả BN và BS đều được tăng lên gấp 3 lần so với ngày thường với thực đơn: thịt kho tàu, dưa giá, canh chân giò hầm măng và cả thịt gà luộc nữa, thật ngon và thật vui.
Sau đó là cuộc nói chuyện gần như là trà đàm tại phòng trực. Cũng có mứt gừng, mứt bí, một nhành mai vàng và một gói chè ngon được bày biện trong căn phòng bé nhỏ. Chúng tôi nói chuyện với nhau về một năm đã qua, về những vui buồn trong nhề nghiệp và mơ ước của một năm tới.
Có một điều không ai nói ra nhưng tất cả đều thấy ngậm ngùi, đó là ai cũng thấy rằng ngày mai mình sẽ già đi thêm một tuổi. Với những BS ở tuổi 50 như chúng tôi đều thấy rằng thời gian đi quá nhanh. Trách nhiệm và bổn phận đã đè nặng lên chúng tôi, có người nào thấu hiểu những đêm thức trắng cùng BN, dư luận đều đứng về một phía bỏ mặc những người thầm lặng hy sinh cho sự an vui của nhân loại.
Những ca mổ cấp cứu cuối cùng trong năm được kết thúc trước giờ giao thừa. Nói thật ra cả BS lẫn BN đều không muốn gặp nhau tại phòng mổ trong những giờ phút này. Giao thừa đến, mọi người đều hân hoan ngồi vào bàn tiệc nho nhỏ gồm bánh trái hoa quả và một ấm nước chè, cùng chúc nhau những lời tốt đẹp nhất. Ai cũng mong một năm mới tốt lành sẽ đến cho cả nhân loại.
Có những năm, ngay sau phút giao thừa là những ca mổ đầu tiên được thực hiện. Nuốt vội miếng bánh chưng của đồng nghiệp gắp vào bát, chúng tôi vội vã xuống phòng mổ và âm thầm với những đường rạch đầu tiên “khai đao” đầu Xuân. Ngoài buồng bệnh, đây đó vài thân nhân BN thắp nhang, cầu khấn cùng trời đất cho người thân họ được chóng khỏi bệnh, cho đất nước thái bình, cho hạnh phúc mau chóng trở về trên mái nhà thân yêu. Dưới cái se lạnh của ngày cuối năm, ai nấy đều hân hoan vui vẻ, nhưng trong cái vui chung, chúng tôi vẫn nghe đâu đó vài tiếng rên khẽ vì đau đớn, những tiếng thở dài nhè nhẹ vì lo âu bệnh tật.
Buổi sáng ngày mùng một Tết, khi mà những tia nắng đầu tiên của năm mới men đến cạnh chiếc bàn nhỏ trong phòng trực, mọi người đã sẵn sàng những lời chúc nhau đầy tốt lành trong năm mới. Một vài cô điều dưỡng trẻ “đòi” chúng tôi lì xì lấy hên đầu năm.
Cuộc họp giao ban đầu tiên trong BV, phần chuyên môn được thực hiện khá nhanh, phần lớn thời gian còn lại, giám đốc BV thay mặt ban giám đốc chúc Tết tất cả nhân viên. Các tua trực bàn giao lại cho nhau. Đến bây giờ, số BN chưa đông lắm, chủ yếu là các bệnh về đường tiêu hóa và do rượu.
Đến khoảng 5 - 6 giờ chiều mới thật sự là cuộc “đổ bộ” của những BN tai nạn giao thông. Chúng tôi làm việc cật lực quên cả bữa cơm chiều...
Vâng, một năm mới với nghề Y của chúng tôi bắt đầu như thế đấy.
Nuốt vội miếng bánh chưng của đồng nghiệp gắp vào bát, chúng tôi vội vã xuống phòng mổ và âm thầm với những đường rạch đầu tiên “khai đao” đầu Xuân.
PGS.TS. NGUYỄN HOÀI NAM
