Thủ tướng Shinzo Abe sẽ dành chuyến viếng thăm nước ngoài đầu tiên từ khi ông tái nhậm chức tới 3 nước ASEAN là Việt Nam, Thái Lan và Indonesia. Vòng công du kéo dài từ ngày 16 - 19/1, trùng hợp với dịp kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ đối tác Nhật Bản – ASEAN.
Mục tiêu chuyến công du của Thủ tướng Nhật là nhằm “củng cố quan hệ hợp tác với các nước ASEAN để bảo đảm hòa bình và thịnh vượng cho khu vực trong một bối cảnh chiến lược đang thay đổi”. Theo ghi nhận của hãng tin Pháp AFP, Việt Nam, Thái Lan và Indonesia là 3 quốc gia quan trọng đối với Nhật Bản: Tokyo nhắm vào đà tăng trưởng của 3 nước này để tăng cường sự hiện diện của các công ty Nhật tại châu Á với mục tiêu là làm sao giảm bớt sự lệ thuộc vào thị trường Trung Quốc cũng như chống lại sự cạnh tranh của các tập đoàn Hàn Quốc.
Giới quan sát đã không khỏi so sánh: Vào thời ông Shinzo Abe lần đầu tiên lên làm Thủ tướng Nhật Bản vào năm 2006, ông đã dành chuyến công du nước ngoài đầu tiên của mình cho Trung Quốc. Lần này, ông định chọn Hoa Kỳ nhưng vì lịch trình làm việc của Tổng thống Mỹ Obama không cho phép, ông Abe đã chọn Đông Nam Á làm điểm đến.
Theo bà Mireya Solis, chuyên gia nghiên cứu cao cấp về Nhật Bản tại Viện Brookings, điều quan trọng là ông Abe đã quyết định không đến thăm Trung Quốc vì ưu tiên của Tokyo vào lúc này là vươn đến những nước ủng hộ mình cũng như các đồng minh của mình. Trong tình hình đó, “khu vực Đông Nam Á đang vươn lên thành một đối tác rất quan trọng cho Nhật Bản vào lúc quan hệ Tokyo - Bắc Kinh đang trong cơn sóng gió”.
Mục tiêu sâu xa là như vậy, nhưng theo Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản, chuyến thăm Đông Nam Á của tân Thủ tướng Abe hoàn toàn không phải là để thành lập một thế đối trọng với ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực.
Vòng công du 3 nước lớn trong ASEAN của Thủ tướng Abe được cho là dấu hiệu chứng tỏ mối quan tâm chiến lược của Tokyo đến khu vực Đông Nam Á. Chiến lược đó còn thể hiện qua việc tân Ngoại trưởng Nhật Bản cũng chọn 3 nước ASEAN (Philippines, Brunei, Singapore) để thực hiện chuyến công du nước ngoài đầu tiên của mình. Sau chuyến đi thăm Myanmar vào tuần qua của Phó Thủ tướng Taro Aso, sự kiện này lại càng khẳng định hướng tăng cường quan hệ với Đông Nam Á của tân Chính phủ Nhật Bản.
Trong cuộc nói chuyện với các lãnh đạo Đông Nam Á, ông Abe đã bày tỏ mong muốn tăng cường các mối quan hệ song phương nhằm đối phó với việc Bắc Kinh ngày càng tăng cường hoạt động hải quân ngoài khơi các láng giềng.
Việc tăng cường quan hệ với các nước Đông Nam Á là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của tân chính quyền Nhật Bản mà mục tiêu tiềm tàng là hạn chế ảnh hưởng ngày càng mạnh của Trung Quốc.
Chính sách này đang được nhanh chóng triển khai. Sau chuyến công du Myanmar vào tuần qua của Phó Thủ tướng Taro Aso, kể từ hôm 9/1/2013, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida đã có mặt tại Manila để tiếp xúc với người đồng nhiệm Philippines Albert del Rosario. Đây cũng là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của tân Ngoại trưởng Nhật Bản. Ngoài chặng dừng ở Philippines, ông Kishida sẽ lần lượt ghé thăm Singapore, Brunei và Australia.
Ưu tiên hàng đầu của ông Kishida trong vòng công du là tăng cường hợp tác với các nước láng giềng, đặc biệt là trong lĩnh vực an ninh trên biển. Phát biểu trong cuộc họp báo tại Tokyo, Ngoại trưởng xác nhận: “Trong bối cảnh quan hệ chiến lược tại vùng châu Á-Thái Bình Dương đang thay đổi, bảo đảm được hợp tác với các nước ASEAN và Australia là một yếu tố quan trọng để duy trì và bảo đảm hòa bình và ổn định trong khu vực”.
Tại Philippines, theo giới quan sát, ông Kishida chắc chắn sẽ cụ thể hóa thêm với đồng nhiệm del Rosario về việc Nhật Bản dự trù cung cấp tàu tuần tra cho Philippines. Tokyo và Manila đã từng bàn bạc về khả năng Nhật Bản chi viện cho lực lượng tuần duyên Philippines 10 tàu tuần tra mới từ trong vòng 5 năm tới đây.
Một chi tiết khác chứng tỏ tầm quan trọng của Đông Nam Á trong chính sách ngoại giao mới của Tokyo: Nếu Singapore và Australia là hai nước thường xuyên được nền ngoại giao Nhật Bản chú ý trong thời gian qua thì cần phải lần ngược về tháng 7/2006 mới thấy một Ngoại trưởng Nhật công du Philippines. Còn đối với Brunei thì phải đến tháng 6/2005.
(theo Kyodo, AFP)
Hương Linh