Nhân trần có tác dụng làm tăng tiết và thúc đẩy quá trình bài xuất dịch mật; bảo vệ tế bào gan và phòng chống tích cực tình trạng gan nhiễm mỡ; làm hạ huyết áp, điều chỉnh rối loạn lipid máu, cải thiện lưu lượng tuần hoàn nuôi tim và não; thúc đẩy quá trình dung giải fibrin và chống đông máu; giải nhiệt, giảm đau và chống viêm; ức chế một số vi khuẩn...; cải thiện công năng miễn dịch và ức chế trực tiếp sự tăng sinh của tế bào ung thư. Ngoài ra, nhân trần còn có tác dụng lợi niệu và bình suyễn.
Trên lâm sàng hiện đại, người ta đã nghiên cứu và sử dụng nhân trần để điều trị một số chứng bệnh như viêm gan truyền nhiễm cấp tính thể vàng da, vàng da tan huyết do trực khuẩn thương hàn ở trẻ sơ sinh, giun chui ống mật, hội chứng rối loạn lipid máu, thiểu năng mạch vành tim, eczema dai dẳng ở trẻ em, viêm loét miệng, nấm da...
Theo sách thuốc cổ, nhân trần vị hơi đắng, tính hơi hàn; vào được 4 đường kinh tỳ, vị, can và đởm; có công dụng thanh nhiệt lợi thấp, lợi mật thoái hoàng được dùng chữa các chứng hoàng đản, tiểu tiện bất lợi, viêm loét da do phong thấp.
Cây thuốc nhân trần.
Đông y dùng nhân trần đơn thuần hoặc phối hợp với một số vị thuốc khác hãm trong nước sôi theo kiểu pha trà trong phòng bệnh, chữa bệnh như sau:
Chữa viêm gan vàng da cấp tính: Nhân trần 300g, sinh đại hoàng 60g, trà 30g. 3 vị tán vụn, mỗi ngày lấy 30g hãm với nước sôi trong ấm hoặc bình giữ nhiệt, uống thay trà.
Chữa viêm gan vàng da cấp tính có sốt: Bạch hoa xà thiệt thảo 500g, nhân trần 150g, sinh cam thảo 50g. Tất cả tán vụn, mỗi ngày lấy 60g hãm với nước sôi trong ấm tích, bình giữ nhiệt, uống thay trà. Công dụng: thanh nhiệt giải độc, lợi thấp thoái hoàng.
Trị viêm gan giai đoạn di chứng có rối loạn tiêu hóa, chán ăn, đầy bụng chậm tiêu...: Mạch nha 500g, nhân trần 500g, quất bì 250g. Tất cả sấy khô tán vụn, ngày dùng 60g hãm với nước sôi trong ấm tích, bình giữ nhiệt, uống thay trà. Công dụng: sơ can lý khí, tiêu thực thoái hoàng.
Để phòng bệnh do thấp nhiệt gây ra và điều trị viêm gan cấp và mạn tính: Nhân trần 30g thái vụn, hãm với nước sôi trong ấm tích, bình kín, uống thay trà. Công dụng: thanh nhiệt lợi thấp, thoái hoàng.
Để phòng chống viêm gan, viêm túi mật, sỏi mật...: Râu ngô 300g, nhân trần 150g, bồ công anh 150g. Tất cả tán vụn, mỗi ngày dùng 50g hãm với nước sôi trong ấm tích, bình giữ nhiệt, uống thay trà. Công dụng: thanh nhiệt lợi thấp, lợi mật thoái hoàng.
Kinh nghiệm dân gian để trị vàng da dùng nhân trần 15g sắc uống, chữa viêm da lở loét dùng nhân trần với lượng thích hợp sắc đặc lấy nước ngâm rửa tổn thương; trị bệnh ngoài da: viêm nề và ngứa nhiều dùng nhân trần 30g, lá sen 15g, 2 thứ sấy khô tán bột, ngày uống 3g với nước đun sôi để nguội.
