Bệnh viêm mao mạch dị ứng là một bệnh tự dị ứng không rõ căn nguyên, có tổn thương lan tỏa hệ thống vi mạch ở nhiều cơ quan, chủ yếu liên quan đến da, thận, ruột và khớp. Bệnh xuất hiện ở mọi lứa tuổi nhưng thường xảy ra ở trẻ em và những người trẻ tuổi với 50% các trường hợp xảy ra trước 5 tuổi và 75% xảy ra trong độ tuổi 3-10, độ lưu hành bệnh trong độ tuổi từ 2-16 khoảng 2%.
Nguyên nhân do đâu?
Hiện các nhà nghiên cứu cho thấy chưa tìm được nguyên nhân rõ ràng của căn bệnh này, nhưng bệnh thường khởi phát sau nhiễm khuẩn đường hô hấp vài tuần trước khi xuất hiện các triệu chứng. Sự phát hiện liên cầu khuẩn trong họng và sự tăng tỷ lệ streptolysin O góp phần sinh bệnh của liên cầu khuẩn. Ngoài ra, một số vi khuẩn khác cũng bị nghi ngờ là nguyên nhân như: tụ cầu khuẩn, trực khuẩn lao, varicella, adenovirus, nấm... ở một số trường hợp sau khi dùng thuốc, côn trùng đốt cũng có thể mắc bệnh.
Tổn thương thận là một trong những biểu hiện của bệnh viêm mao mạch dị ứng.
Biểu hiện đa dạng
Đây là một bệnh hệ thống nên triệu chứng đầu tiên của viêm mao mạch dị ứng xuất hiện sau nhiễm khuẩn đường hô hấp trên. Khi đó, người bệnh thường mệt mỏi, sốt nhẹ, rối loạn tiêu hoá, sau đó là xuất hiện các ban đặc hiệu kèm theo các triệu chứng lâm sàng khác như:
Ở da: Xuất huyết là triệu chứng đầu tiên gặp trên 50% các trường hợp ở giai đoạn tiến triển, các nốt xuất huyết thường gặp là mặt duỗi tay chân, nhất là quanh hai mắt cá trong và ngoài, đùi, mông, cánh tay, cẳng tay; ít gặp ở thân mình, đôi khi ở tai, ống tai, mũi, bộ phận sinh dục ngoài. Tuy nhiên, các xuất huyết này không ngứa. Các tổn thương là ban xuất huyết do thành mạch có dạng chấm, nốt thường là gờ cao hơn mặt da (do thâm nhiễm), có thể có mày đay, bọng nước hoặc bầm máu và ban hoại tử. Biểu hiện các ban nặng thêm khi bệnh nhân đứng lên, có thể phát hiện phù (ấn lõm, phù hay gặp ở trẻ nhỏ), tổn thương có tính đối xứng. Đây là một trong những biểu hiển dễ chẩn đoán nhầm với các bệnh lý khác như: viêm não mô cầu; xuất huyết giảm tiểu cầu; luput ban đỏ hệ thống...
Ở khớp: đây là biểu hiện gặp trong 75% các trường hợp mắc viêm mao mạch dị ứng. Khi đó, tại các khớp gần kề với vị trí của ban xuất huyết: cổ chân, gối, khuỷu, hiếm khi ở cổ tay và bàn tay. Vai, ngón chân và cột sống cũng có khi bị ảnh hưởng. Người bệnh thường thấy đau khớp, hạn chế cử động. Các khớp đau thường có tính chất đối xứng; phù quanh khớp, đôi khi đau gân phối hợp...
Tiêu hoá: Biểu hiện gặp trong 37-66% các trường hợp mắc viêm mao mạch dị ứng, ở một số trường hợp là khởi đầu của bệnh. Khi đó, bệnh nhân thường bị đau bụng vùng quanh rốn, đau nhâm nhẩm, liên tục, nếu ấn, bệnh nhân thấy đau hơn. Bệnh nhân có thể đau thượng vị lan toả hoặc khu trú, phối hợp với nôn và buồn nôn. Thời gian đau kéo dài vài giờ hoặc vài ngày hay tái phát. Ngoài ra, người bệnh có thể bị xuất huyết tiêu hoá, có biểu hiện nôn ra máu, phân đen hoặc phân có máu kèm theo đau bụng dữ dội.
Lồng ruột cấp và thường ở vị trí hồi - hồi tràng là biến chứng trầm trọng nhất của tổn thương đường tiêu hoá có thể gặp trong 5% trường hợp...
Tổn thương thận: Đây là một trong những tổn thương thường 25-50% ở giai đoạn cấp. Với các biểu hiện đái máu đại thể hoặc vi thể, protein niệu, trường hợp protein niệu kéo dài thường phối hợp với đái máu vi thể, đôi khi có bạch cầu niệu mà không có nhiễm khuẩn... Một số trường hợp trẻ em có hội chứng viêm cầu thận tiến triển nhanh (protein niệu số lượng nhiều một cách không ổn định, đái máu). Những bệnh nhân có hội chứng này thì có tiên lượng rất xấu.
Ngoài ra, còn có các triệu chứng khác như: viêm tinh hoàn, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim...
