Nhận diện thủ phạm gây tiêu chảy cấp mùa hè

Một trong những bệnh thường gặp trong mùa hè là bệnh tiêu chảy cấp.

Tại sao bị tiêu chảy cấp?

Thời tiết nắng nóng tạo điều kiện thuận lợi cho ruồi, muỗi, chuột, gián, kiến... sinh sôi càng làm mầm bệnh dễ lây lan, đặc biệt là ở những khu vực dân cư đông người, sử dụng chung nguồn nước ăn uống, sinh hoạt không đảm bảo vệ sinh. Bên cạnh đó, nóng ẩm là điều kiện thuận lợi cho các vi sinh vật gây bệnh phát triển, đặc biệt là vi khuẩn tả (V. cholerae), lỵ (Shigella), E.coli, thương hàn (Salmonella), vi khuẩn ngộ độc thịt (C. botuninum)...

Một đặc điểm khá nổi bật là mùa nắng nóng thường hay dùng nước, kem, nước đá để giải khát, nếu chúng không vô khuẩn rất dễ nhiễm độc, gây tiêu chảy. Mùa nắng nóng thực phẩm rất dễ hỏng (cả thực phẩm tươi sống, cả thực phẩm chín) nếu không được bảo quản tốt, ăn phải các loại thực phẩm này rất dễ bị ngộ độc thực phẩm gây tiêu chảy cấp.

Tiêu chảy cấp là một trong những bệnh thường gặp nhất và là “thủ phạm” hàng đầu gây tử vong ở trẻ em, nhất là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Mặt khác, do nắng nóng nên một số người quen dùng các loại thực phẩm chưa nấu chín (tiết canh, nem chua, nem chạo hoặc ăn rau sống, giá sống hoặc uống nước đá không tiệt khuẩn) là những nguyên nhân dẫn đến tiêu chảy. Khi các vi sinh vật gây bệnh xâm nhập đường ruột, nếu chúng có độc lực mạnh, số lượng nhiều hoặc sức đề kháng cơ thể kém, chúng sẽ lấn át các vi khuẩn có lợi và tiết ra độc tố gây tiêu chảy.

Cần thực hiện nguyên tắc đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm để phòng tiêu chảy cấp.

Có nguy hiểm?

Khi bị tiêu chảy cấp, người bệnh đại tiện nhiều lần trong ngày, phân toàn nước có lẫn máu, kéo dài 5-7 ngày. Ngoài ra, có thể có sốt cao (trên 38ºC), khát nước nhiều, phân có thể lẫn máu, khuôn mặt trở nên xanh xao, đầy bụng, ăn kém hoặc bỏ ăn, nôn, kéo theo đó là triệu chứng đổ mồ hôi lạnh, lừ đừ, mệt mỏi. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến người bệnh nhanh chóng bị mất nước, điện giải (môi khô, mắt trũng, khát nước), suy tuần hoàn, trụy tim mạch và tử vong nhanh nếu không được điều trị tiêu chảy cấp kịp thời.

Tiêu chảy kéo dài ngoài ảnh hưởng tới sự hấp thu chất dinh dưỡng khiến cho người bệnh gầy gò, da nhăn nheo, không còn độ nảy, sức đề kháng giảm, dễ bị nhiễm trùng (với trẻ sẽ ảnh hưởng lớn đến sự phát triển). Tiêu chảy cấp, nếu không xử trí kịp thời, nguy cơ trụy tim mạch rất có khả năng xảy ra, đặc biệt là trẻ em, người cao tuổi, người có sức khỏe yếu. Với trẻ em, do sự phân bố nước trong cơ thể khác với người lớn, nên khi bị tiêu chảy dễ làm rối loạn nước (mất nước) và các chất khoáng (điện giải) nhanh hơn, nồng độ kali, natri và canxi thấp.

Xử trí như nào?

Khi bị tiêu chảy cấp, phải đưa ngay người bệnh, nhất là trẻ em, người cao tuổi đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời, không được để bệnh nhân ở nhà hoặc mua thuốc tự điều trị vì có thể nguy hiểm đến tính mạng và làm lây lan mầm bệnh gây dịch cho gia đình và cộng đồng (nếu do vi khuẩn hoặc virus gây bệnh).

Khi chưa có điều kiện đưa ngay người bệnh đến bệnh viện, tại gia đình có thể cho uống dung dịch oresol (pha đúng tỷ lệ theo hướng dẫn) hoặc nước gạo rang, cháo loãng, uống nhiều nước. Nếu trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi hoặc trẻ suy dinh dưỡng bị tiêu chảy phải đưa đến ngay cơ sở y tế như là một điều bắt buộc để chủ động phòng tránh những nguy cơ trầm trọng xảy ra. Bên cạnh đó, cần đặc biệt chú ý, không tự ý uống thuốc kháng sinh khi chưa có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ.