Vì sao có các rối loạn hoạt động tình dục?
Nguyên nhân gây ra rối loạn hoạt động tình dục có nhiều và phức tạp nhưng có thể phân vào các nhóm sau:
Do bệnh lý: Bất kỳ vấn đề về sức khỏe nào cũng ảnh hưởng đến hoạt động tình dục như mệt mỏi, ốm yếu, bệnh mạn tính, bệnh tim, rối loạn dạ dày-ruột, bệnh đái tháo đường, đa xơ cứng, Pakinson và các viêm nhiễm trầm trọng. Ngoài ra, những rối loạn thần kinh hay tổn thương liên quan đến não bộ, hệ thần kinh, vùng sinh dục cũng ảnh hưởng đến các hoạt động tình dục.
Do tâm lý: Đây là những mâu thuẫn nội tâm lý, sự lệch lạc, thiếu hụt trong kiến thức và nhận thức của cá nhân về tình dục sẽ gây tác động tích cực hay tiêu cực đến hoạt động tình dục. Có trường hợp nhận được những huấn thị từ thời thơ ấu về hoạt động tình dục như tình dục là sai trái, không được sờ mó vào bộ phận sinh dục… nên khi lớn lên dễ có cảm giác và thái độ tiêu cực về tình dục và các hoạt động tình dục. Bên cạnh đó, tâm lý lo lắng không đạt được cực khoái, không làm cho bạn tình thỏa mãn… khiến hệ thần kinh mải chi phối, dàn xếp nên có thể dẫn đến mất ham muốn, hưng phấn và cực khoái. Ngoài ra, các vấn đề tâm lý thường gặp như sự tức giận, thù địch, chống đối, lo lắng về cuộc sống, tài chính… cũng cản trở các phản ứng của hệ thần kinh cần thiết với hoạt động tình dục.
Do thuốc: Các thuốc có tác dụng phụ gây suy giảm hệ thần kinh hay làm thay đổi tâm tính như thuốc chữa tăng huyết áp, thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần, ma túy, nicotin… cũng có thể phá hỏng chức năng tình dục.
Rối loạn hoạt động tình dục có thể được điều trị bằng thuốc.
Do ảnh hưởng xã hội và bị lạm dụng khi nhỏ: Những trường hợp được nuôi lớn trong hoàn cảnh cha mẹ có quan điểm tiêu cực về hoạt động tình dục hay bộ phận sinh dục cũng như khi bé bị lạm dụng tình dục, hiếp dâm hay bị ảnh hưởng bởi những chuyện không có thật về tình dục trên các phương tiện truyền thông cũng là yếu tố dẫn đến rối loạn hoạt động tình dục khi trưởng thành.
Nhận diện như thế nào?
Một chu trình hoạt động tình dục diễn ra theo 4 giai đoạn bao gồm: Giai đoạn ham muốn, giai đoạn cương dương vật, giai đoạn xuất tinh và giai đoạn mềm dương vật. Các giai đoạn này diễn ra một cách tuần tự, liên hoàn. Giai đoạn sau nối tiếp giai đoạn trước theo một quy luật tự nhiên. Nếu có bất kỳ sự trục trặc nào xảy ra ở các giai đoạn này đều làm ảnh hưởng đến chất lượng “sinh hoạt”, khiến cho bản thân hoặc đối tác hay cả hai rơi vào trạng thái ức chế thì đều được gọi là các rối loạn hoạt động tình dục. Các rối loạn này bao gồm:
Rối loạn ham muốn: Ham muốn tình dục được hình thành bởi sự kết hợp giữa các yếu tố sinh học, yếu tố cá nhân và mối quan hệ với bạn tình. Ở mỗi cá nhân, ham muốn tình dục là khác nhau và có thể thay đổi theo thời gian, tùy thuộc vào những sự việc diễn ra trong cuộc sống. Rối loạn ham muốn xảy ra ở giai đoạn đầu của cuộc yêu với hai hình thái là tăng và giảm ham muốn. Tăng ham muốn tình dục khiến cho cá nhân luôn luôn có nhu cầu tìm kiếm mọi cách để thỏa mãn “nhu cầu”. Ngược lại, giảm ham muốn lại làm cho họ không còn hứng thú, ham muốn với chuyện ái ân và tìm cách lẩn tránh vợ hay người yêu. Các nguyên nhân gây ra tình trạng giảm ham muốn ở nam giới được biết đến là do mắc bệnh lý cấp tính, mạn tính, nồng độ testosteron thấp (nồng độ testosteron là chía khóa vàng để đánh giá giảm ham muốn tình dục), có vấn đề tâm lý như áp lực hoặc mệt mỏi trong công việc, cảm giác không hài lòng trong quan hệ với bạn tình..., sử dụng thuốc trị bệnh trầm cảm, huyết áp, uống rượu thường xuyên, nghiện ma túy... Tuy nhiên rất khó để tách bạch sự ảnh hưởng đến ham muốn tình dục do nguyên nhân cụ thể nào nên nếu một người đàn ông không còn hứng thú với quan hệ tình dục mà không có lý do rõ ràng và ảnh hưởng nhiều đến tâm lý thì việc gặp bác sĩ nam khoa là điều cần thiết để tìm ra nguyên nhân.
Rối loạn cương dương: Hội Nam học thế giới dùng khái niệm rối loạn cương dương để thay cho các từ bất lực, liệt dương, thiểu năng sinh dục nam giới... Rối loạn cương dương được đánh giá là tình trạng mất khả năng đạt được và duy trì sự cương cứng của dương vật đủ để giao hợp với các triệu chứng có ham muốn tình dục nhưng dương vật cương không đủ cứng để giao hợp; dương vật cương không đúng lúc hay không đủ lâu khiến giao hợp không trọn vẹn. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này như mắc bệnh mạn tính, xơ vữa mạch máu ngoại vi, rối loạn nội tiết, stress, sau chấn thương vùng niệu đạo, tủy sống, não bộ,... sau một liệu pháp điều trị (xạ trị vùng chậu, cắt tiền liệt tuyến, phẫu thuật mạch máu ngoại vi hay động mạch...), viêm nhiễm bộ phận sinh dục hay có thể là do yếu tố bẩm sinh (dương vật quá ngắn, cong...). Không chỉ thế, thói quen hút thuốc lá, uống rượu, sử dụng ma túy, dùng thuốc, lối sống ít vận động... cũng gây ra rối loạn này.
Cương đau dương vật kéo dài là một rối loạn cần cấp cứu.
Rối loạn khoái cảm: Ở nam giới, rối loạn khoái cảm gắn liền với rối loạn xuất tinh. Đây cũng là tình trạng ngày càng nhiều người mắc do bệnh lý, tâm lý hay thói quen xấu như thủ dâm... Bệnh lý này có nhiều hình thái khác nhau, thậm chí trái ngược nhau như xuất tinh sớm (tình trạng thường gặp là “chưa đến chợ đã tiêu hết tiền”), xuất tinh chậm, không xuất tinh (nam giới không đạt được khoái cảm để xuất tinh), xuất tinh ngược (tinh dịch đi ngược vào trong bàng quang), xuất tinh ra máu (tinh dịch có lẫn máu). Bệnh lý thường gặp nhất trong rối loạn khoái cảm là xuất tinh sớm, đây là tình trạng thời gian xuất tinh ngắn, dưới 2 phút (trung bình từ 2-10 phút), thiếu kiểm soát và không thỏa mãn tình dục. Mặc dù xuất tinh sớm không nguy hiểm nhưng lại gây ức chế rất lớn về tâm lý cho các cặp vợ chồng, nhiều khi ảnh hưởng tới hạnh phúc gia đình.
Rối loạn quá trình mềm dương vật: Thông thường sau khi xuất tinh, “cậu nhỏ” thu về kích cỡ ban đầu và chờ đợi một chu trình mới. Nhưng đối với trường hợp bị rối loạn quá trình mềm dương vật, “cậu nhỏ” không thể “rút lui” mà vẫn cương cứng kéo dài trên 4 giờ gây nên cảm giác đau tức. Trạng thái này được gọi là cương đau dương vật kéo dài (priapism) do máu được tích tụ tối đa tại vật hang nhưng không thoát được về tĩnh mạch trung ương qua hệ tĩnh mạch dương vật. Nguyên nhân do các bệnh lý như các rối loạn máu, do thuốc hỗ trợ cương dương (PDE5), do thần kinh, stress, chấn thương vùng cơ quan sinh dục hay do ung thư cơ quan tiết niệu – sinh dục. Cương đau dương vật kéo dài là một trong các cấp cứu ngoại khoa. Nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến rối loạn cương dương vĩnh viễn về sau.
Điều trị có khó không?
Đối với mỗi trường hợp và tùy vào nguyên nhân mà người bệnh cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa nam học hoặc tiết niệu, nội tiết hay bác sĩ tâm lý để giải quyết vấn đề. Một số biện pháp thường được áp dụng là:
Dùng thuốc: Có rất nhiều loại thuốc có thể sử dụng trong việc điều trị rối loạn hoạt động tình dục nhưng phải căn cứ vào tình trạng cụ thể cũng như tuân thủ nghiêm liệu trình thì việc dùng thuốc mới có hiệu quả. Chẳng hạn khi điều trị rối loạn cương dương thì có thể sử dụng các thuốc có tác dụng cương cứng tức thì bằng cách làm tăng máu lên mô cương như nhóm ức chế PDE 5 gồm viagra, levitra... hoặc các thuốc giãn mạch tại chỗ tiêm trực tiếp vào thể hang hoặc đặt vào trong niệu đạo (hiện nay ít dùng) khi không dùng được nhóm thuốc PDE5.
Phẫu thuật: Biện pháp này có thể được áp dụng với một số rối loạn bằng các kỹ thuật khác nhau. Trường hợp người bệnh bị xuất tinh sớm, bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật cắt bỏ thần kinh lưng dương vật làm giảm sự mẫn cảm của dương vật hay phẫu thuật mạch máu, lắp ghép bộ phận giả, phẫu thuật tạo hình trong rối loạn cương dương.
Tâm lý liệu pháp: Đây cũng là biện pháp điều trị hiệu quả song song với việc dùng thuốc hay phẫu thuật Nhưng để trị liệu này có hiệu quả, ngoài việc phải tìm hiểu kỹ, đánh giá một cách rất chi tiết, tỉ mỉ, bác sĩ còn phải hiểu rất rõ tâm lý của người bệnh thì mới đạt hiệu quả điều trị như mong muốn.
